«سنا» کار اوباما را سخت کرد

از مجموع ۱۰۰ نماینده مجلس سنای آمریکا، ۹۸ سناتور به این مصوبه که مشهور به طرح «کورکر – منندز» است، رای مثبت دادند و تنها سناتور جمهوریخواه «تام کاتن» به دلیل درخواست شدت عمل بیشتر علیه کشورمان با آن مخالفت کرد.

کاتن همان سناتوری است که پیشتر با رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران مخالفت کرده و جدال اخیرش با وزیر امورخارجه کشورمان در توئیتر خبرساز شده بود.

مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه نیز هرگونه توافق هسته‌ای را مشروط به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی ایران خوانده و درباره لغو تحریم‌ها مدعی شد که برخلاف گفته‌های مقامات ایرانی حذف تحریم‌ها «مرحله‌ای» خواهد بود.

متمم‌ها رأی نیاورد

این طرح اکنون به مجلس نمایندگان ارسال شده تا در روزهای آینده، رأی‌‌گیری درباره آن انجام شود. جان بینر، رئیس جمهوریخواه مجلس نمایندگان، لحظاتی پس از تصویب طرح در سنا در بیانیه‌ای گفت: «من منتظرم که مجلس نمایندگان نیز این طرح را تصویب کرده و دولت رئیس‌جمهور اوباما را پاسخگو سازد».

جمهوریخواهان 67 متمم را برای تندتر شدن مصوبه علیه کشورمان پیشنهاد کرده بودند که هیچ‌یک از آنها در سنا تصویب نشد.

جمهوری‌خواهان می‌ترسیدند که تندتر شدن لحن این مصوبه علیه تهران، باعث عدم همراهی دموکرات‌ها و امضا نشدن قانون نهایی از سوی رئیس‌جمهور شود. این درحالی است که کاخ سفید اعلام کرده اگر این طرح در مجلس نمایندگان نیز بدون انجام تغییرات عمده تصویب شود باراک اوباما آن را امضا خواهد کرد.

تندروها چه می‌خواهند؟

باب کورکر سناتور جمهوریخواه ایالت تنسی و یکی از طراحان اصلی طرح نظارت بر توافق هسته‌ای با ایران، تصویب این طرح در سنای آمریکا را «بازگشت قدرت از ریاست جمهوری به کنگره» خواند. تعبیری که به‌خوبی نشان می‌دهد چگونه مذاکرات هسته‌ای تحت تأثیر اختلافات حزبی در واشنگتن قرار گرفته است.

براساس قانون پیشنهادی که سنا آن را تصویب کرده، دولت آمریکا باید متن توافق نهایی را به محض تکمیل شدن به همراه مواد محرمانه به کنگره بفرستد.

این قانون پیشنهادی همچنین روند لغو تحریم‌ها را به مدت 30 روز که زمان بررسی در کنگره برای لغو یا باقی ماندن تحریم‌ها است، متوقف می‌کند.

متن منتشر شده از این طرح بر این نکته تصریح دارد که وزیر خارجه آمریکا باید در بخشی از گزارش خود، کنگره را در جریان توان و میزان دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی از برنامه هسته‌ای ایران قرار دهد و «از جمله این‌که آیا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی کافی برای بازرسی سایت‌های مشکوک یا ادعاهای مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای مخفی دارد و این‌که آیا منابع مالی لازم، نفر و اختیارات کافی جهت راستی‌آزمایی مورد نیاز یا مربوط به توافق را دارد یا نه.» در ادامه این طرح در مورد «دوره بازنگری» کنگره آمده است: «طی دوره 30 روزه تقویم، پس از ارائه (توافق) توسط رئیس‌جمهور، کمیته روابط خارجی سنا و کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، به نحو مقتضی جلسات استماع و توجیهی برگزار کرده و یا به انحای دیگر برای بازنگری کامل بر توافق، اطلاعات دریافت می‌کند.»

در این طرح تصریح شده که اگر کاخ سفید توافق را با تأخیر و پس از 10 جولای به کنگره ارائه دهد، دوره نظارت بر توافق، 60 روزه خواهد بود.

این طرح حق توقف اجرای تحریم‌ها در دوره 5 روزه تحویل توافق به کنگره و دوره 30روزه ابتدایی بررسی و همین‌طور روزهایی اضافی که ممکن است این روند زمان ببرد را از رئیس‌جمهور می‌گیرد.

سناتورها در مورد دوره بررسی توافق نوشته‌اند که پیش و در طول این دوره «رئیس‌جمهور تحریم‌های موجود مربوط به ایران تحت هر مجوز قانونی را سبک یا تعلیق نکرده، کاهش یا تخفیف نداده یا به هر نحو دیگری اجرای آنها را محدود نکرده و از اجرای هرگونه از این تحریم‌ها بر اساس توافق» خودداری نخواهد کرد.

بر اساس این طرح، در صورتی که کنگره پس از بررسی، توافق جامع را رد کند، رئیس‌جمهور «12روز تقویمی» برای بررسی وتوی تصمیم کنگره زمان خواهد داشت.

وی در این مدت هم حق کاهش یا توقف اجرای تحریم‌های ایران به هر نحو را نخواهد داشت. در ادامه در صورتی که اوباما مصوبه کنگره در رد توافق را وتو کند، نمایندگان سنا و مجلس نمایندگان «10روز تقویمی» فرصت خواهند داشت که تعداد دو سوم آرا را که برای سلب حق وتو از رئیس‌جمهور لازم است، جمع‌آوری کنند. در این دوره نیز رئیس‌جمهور حق کاهش یا توقف اجرای تحریم‌های ایران به هر نحو را نخواهد داشت.

بر این اساس، عملا واشنگتن حتی در صورتی که کنگره نهایتا نتواند وتوی اوباما را با جمع‌آوری 67 رأی مسدود کند، می‌تواند اجرای توافق و توقف اجرای تحریم‌ها را به بهانه اختلاف‌نظر با کنگره تا 52 روز به تأخیر بیندازد.

البته تعلیق تحریم‌های مربوط به برنامه اقدام مشترک یا توافق موقتی که در سال 2013 میان ایران و گروه 1+5 به دست آمد، از این امر مستثنا شده است.

بی‌بی‌سی نوشته اوباما با وجود تصویب این طرح خواهد توانست تحریم‌هایی را که با احکام اجرایی رئیس جمهوری آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران به اجرا در آمده‌اند لغو کند اما قادر به لغو تحریم‌های کنگره نخواهد بود. با این وجود در این طرح تصریح شده لغو تحریم‌های وضع‌شده توسط کنگره، تنها توسط کنگره امکان‌پذیر است و به همین دلیل نمایندگان باید به طور کامل توافق را مورد بررسی قرار دهند.

سنگ‌اندازی تندروها

تصویب طرح نظارت کنگره بر توافق احتمالی 1+5، یک سنگ‌اندازی آشکار در برابر سیاست خارجی دولت باراک اوباماست، زیرا به نوشته دویچه وله، اگر سنا و مجلس نمایندگان آمریکا قطعنامه‌ای در مخالفت با توافق صورت‌گرفته با ایران به تصویب برسانند دولت اوباما نخواهد توانست زمینه‌ای برای لغو تحریم‌های کنگره علیه ایران فراهم کند. تحریم‌های کنگره کسر بزرگی از تحریم‌ها علیه کشورمان را تشکیل می‌دهد. این طرح تاکید می‌کند که این تحریم‌ها فقط به‌صورت دائم و فقط در صورت تصویب کنگره لغو خواهند شد.

پیش‌فرض طرح اخیر، غیرقابل اعتماد بودن ایران در مذاکرات است که بوضوح تحت تاثیر ادعاهای لابی‌های تندروی صهیونیست و عربی طراحی شده و هرچند اوباما از مدت‌ها پیش به تصریح گفته بود که تصویب چنین طرحی می‌تواند اثرات منفی بر روند مذاکرات با ایران بگذارد و بارها تاکید کرده بود که آن را وتو خواهد کرد، اما حالا به نظر می‌رسد با همراهی چشمگیر دموکرات‌های کنگره از این طرح ،کاخ سفید قصد دارد کمی انعطاف نشان دهد.

صف‌آرایی تازه در کنگره

هرچند روز گذشته 150 نماینده دموکرات کنگره آمریکا در نامه‌ای خطاب به باراک اوباما از او برای اتخاذ گزینه سیاسی و انجام مذاکرات برای حل مساله برنامه هسته‌ای ایران تشکر کرده و خواستار ادامه این روند شده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد تصویب طرح نظارت بر توافق احتمالی هسته‌ای، جناح هوادار مذاکرات را بشدت تضعیف کرده و آینده اجرای توافق هسته‌ای را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

شاید برای همین است که 150 نماینده البته در نامه خود به مخالفان مذاکرات یادآوری کرده‌اند: «اگر ایالات متحده آمریکا این مذاکرات را رها کند یا سبب شکست آن شود، نه تنها در اتخاذ راهی صلح‌آمیز برای جلوگیری از ایرانی اتمی شکست خورده‌ایم، بلکه راه دستیابی ایران به چنان هدفی را هموار کرده‌ایم. در این حال احتمالا سیاست تحریم‌های چندجانبه با شکست روبه‌رو می‌شود و در نتیجه ایران برنامه اتمی خود را بدون مانع و محدودیت تسریع می‌بخشد.»

این نمایندگان با تاکید بر این‌که «جنگ نمی‌تواند در نفس خود مایه امنیت باشد»، تصریح کردند که حمله نظامی تنها شاید بتواند برنامه اتمی ایران را یک یا دو سال عقب بیندازد؛ ما باید ابزارهای دیپلماتیک را در همه ظرفیت خود به کار گیریم و بگذاریم مذاکرات مسیر خود را بپیماید. آنها گفته‌اند: «ما باید وقت و امکان لازم را در اختیار مذاکره‌کنندگان قرار دهیم تا به پیشرفت‌های خود در چارچوب سیاسی ادامه دهند و آن را به توافقی بلندمدت و اثبات‌پذیر تبدیل کنند؛ اگر در این راه توفیق نیافتیم آنگاه کنگره آماده اقدام است و گزینه‌های دیگری را که از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کند به شما ارائه خواهد داد.»

هشدار بروجردی نسبت به مقابله به مثل مجلس ایران با طرح سنای آمریکا

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در واکنش به مصوبه سنای آمریکا برای نظارت بر توافق هسته‌ای، گفت: اگر آمریکایی‌ها به خواسته ایران مبنی بر لغو تحریم‌ها همزمان با انجام توافق عمل نکنند، مجلس شورای اسلامی طرح الزام دولت به تداوم تمامی فعالیت‌های هسته‌ای را به جریان خواهد انداخت.

علاء‌الدین بروجردی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: من فکر می‌کنم امر بر آمریکایی‌ها مشتبه شده، زیرا آنها فکر می‌کنند فقط آمریکا طرف توافق با ایران است.

وی افزود: گرچه آمریکایی‌ها در همه مسائل منطقه در یک توهم به سر می‌برند و براساس آن عمل می‌کنند، اما در رابطه با مساله هسته‌ای باید بدانند که طرف مقابل ما، مجموعه 1+5 است و ما خارج از این روال عمل نمی‌کنیم.

این نماینده مجلس با اشاره به تاکید جمهوری اسلامی ایران برای لغو تمامی تحریم‌ها همزمان با انجام توافق هسته‌ای اظهار کرد: اگر این خواست جمهوری اسلامی ایران محقق نشود، اساسا توافقی صورت نخواهد گرفت، بنابراین اگر آمریکایی‌ها بخواهند ساز جداگانه‌ای بزنند، خودشان را در جامعه جهانی منزوی کرده‌اند، ضمن این که این مساله به هیچ وجه مورد قبول جمهوری اسلامی ایران نخواهد بود.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر آمریکایی‌ها بخواهند برخلاف خواست جمهوری اسلامی عمل کنند، ایران هم توافق را نمی‌پذیرد و مجلس شورای اسلامی نیز براساس طرحی که پیش از این فوریتش به تصویب رسیده این تکلیف را برای دولت ایجاد خواهد کرد که تمامی فعالیت‌های قبلی خود را ادامه دهد و عملا در چنین شرایطی توافق ژنو نیز کان لم یکن خواهد شد.

بروجردی اظهار کرد: مجلس نسبت به این موضوع حساس است و شرایط را رصد می‌کند و در صورت نیاز به وظیفه خود عمل خواهد کرد.سیدحسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم از تهیه طرحی 2فوریتی خبر داد که براساس آن توافق هسته‌ای ایران و 1+5 باید به تصویب مجلس برسد و مجلس بر روند اجرای توافق نظارت کند.

گروه سیاسی - روزنامه جام جم