سایه سنگین چین بر سر پاکستان

آن‌طور که رسانه‌های هر دو کشور گزارش دادند، بیشتر این هزینه صرف مسیر اقتصادی چین و پاکستان خواهد شد. این مسیر در واقع مجموعه‌ای از راه‌های جاده‌ای، خطوط ریلی و خط لوله‌هایی است که زیرساخت‌های پکن در استان شرقی شین جیانگ را به بندر گوادر در بلوچستان پاکستان متصل می‌کند. این اقدام به قدری باعث مستحکم‌تر شدن روابط میان این دو کشور می‌شود که نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان آن را «‌شیرین‌تر از عسل» توصیف کرد. این طرح همچنین باعث می‌شود چین به طور مستقیم با بندرگاه در اقیانوس هند ارتباط داشته باشد؛ این بندرگاه در واقع مسیری است که 70 درصد از ترافیک نفتی جهان از آنجا می‌گذرد.

این طرح همچنین کشتی‌های چینی و بازرگانان این کشور را قادر می‌سازد دیگر از تنگه مالاکا (محلی برای دزدان دریایی و شبه‌نظامیان) عبور نکنند. مسیر اقتصادی چین و پاکستان به دولت چین و بانک‌های این کشور اجازه می‌دهد به شرکت‌های چینی فعال در پاکستان کمک مالی کرده تا آنها بتوانند روند ساخت و ساز در این مسیر را تسهیل کنند. برخی دیگر از اهداف این طرح، اصلاح زیرساخت‌های انرژی پاکستان است که وضع بسیار نامناسبی دارد.

بر این اساس 15.5 میلیارد دلار در بخش‌های زغال سنگ، انرژی خورشیدی و هیدرو الکتریک سرمایه‌گذاری می‌شود که این موارد قرار است بخشی از برنامه انرژی ملی پاکستان در سال 2017 باشد. یکی دیگر از بخش‌های این همکاری، ایجاد کابل فیبری با قیمتی حدود 44 میلیون دلار است که شین جیانگ در چین را به راولپندی در پاکستان متصل می‌کند.

گرچه پکن می‌ترسد نیروهای افراطی پاکستان باعث تحریک خشونت در استان سین کیانگ با جمعیت 10 میلیون مسلمان اویغور شود، اما انگیزه‌های زیادی برای انجام چنین سرمایه‌گذاری‌هایی وجود دارد. پکن پیش از این نیز طرح‌های گسترده‌ای را در منطقه آغاز کرده بود که ایجاد مسیر 1240 کیلومتری کراچی ـ لاهور از جمله آنها است؛ این مسیر یک جاده شش باندی است که انتظار می‌رود در پاییز 2017 تکمیل شود. این طرح باعث تسریع حمل و نقل شهری در شش شهر از جمله لاهور، کراچی و راولپندی می‌شود. اصلاح و مدرن‌سازی بزرگراه کاراکورام از دیگر برنامه‌های پکن در این کشور است. این بزرگراه 1300 کیلومتری از قلب جاده قدیمی ابریشم می‌گذرد و به پنجاب، بزرگ‌ترین استان پاکستان می‌رسد.

تمام این مسیرها به بندر گوادر ختم می‌شود، جایی که چین امیدوار است آن را به یک منطقه آزاد تجاری همچون سنگاپور و هنگ‌کنگ تبدیل کند. به عقیده تحلیلگران این موضوع نشان از تمرکز ویژه چینی‌ها به سرمایه‌گذاری در این منطقه است. این اقدامات اهمیت ژئوپلتیک نیز دارد. به این ترتیب کمک‌های چین به پاکستان بیشتر از کمک‌های واشنگتن به اسلام آباد خواهد بود که از سال 2002 تاکنون نزدیک به 31 میلیارد برآورد شده است. با گسترش اقدامات شبه نظامی در افغانستان و پاکستان، سرمایه‌گذاری آمریکا در این منطقه کمتر شد.

در کنار این طرح باید به برنامه‌های نظامی مدنظر چین در این سفر نیز توجه کرد. نهایی کردن قرار داد ارسال 8 زیردریایی چینی به پاکستان از دیگر جنبه‌های مهم این سفر بود. پکن و اسلام آباد همچنین قصد دارند در زمینه تحقیقاتی نیز با هم مشارکت داشته باشند: قرار است اتاق فکر «تحقیقات و توسعه بین‌المللی» به ریاست رهبران دو کشور چین و پاکستان در آینده نزدیک کار خود را آغاز کند. کمک به پاکستان در مبارزه علیه تروریسم و مشخص کردن نقش میانجی‌ها در روند مذاکرات با طالبان در افغانستان از جمله اهداف این اتاق فکر خواهد بود.

سفر رئیس‌جمهور چین به پاکستان در واقع سرآغاز برنامه گسترده پکن برای زیرساخت‌های پاکستان است. این برنامه‌ها تاثیر بسزایی بر نقش اسلام آباد در آینده منطقه و بخصوص در منطقه اقیانوس هند خواهد گذاشت.

دیپلمات ‌/‌ مترجم: حسین خلیلی