تابوت‌های شناور‌ مسلمانان میانماری

صحبت از مسلمانان روهینگا در میانمار است که پس از ترک این کشور هفته‌هاست در دریای آندامان (پهنه آبی در جنوب شرقی خلیج بنگال، جنوب میانمار و غرب تایلند) سرگردان هستند.

به گزارش جام‌جم و به نقل از روزنامه گاردین، مانو عبدالسلام 19 ساله روزی را بازگو می‌کند که برادرش مقابل چشمانش جان داد و کاپیتان قایقی که حامل آنها بود، وی و 800 نفر دیگر را در دریا رها کرد. وی می‌گوید: اگر می‌دانستیم چنین سرنوشت شومی در انتظارمان است، در همان میانمار می‌ماندیم و در خانه‌مان جان می‌دادیم. محققان دانشگاه کوئین مری لندن با تائید وضع اسفناک هزاران نفر همچون مانو، نسبت به وقوع نسل‌کشی مسلمانان روهینگا هشدار می‌دهند.

پروفسور پنی گرین یکی از استادان این دانشگاه می‌گوید: «روهینگاها تنها دو گزینه پیش روی خود دارند: ماندن در میانمار و مرگ یا فرار و مرگ». او که همراه یک گروه از استادان این دانشگاه چند ماه است برای تکمیل این تحقیقات به استان راخین (محل اصلی سکونت روهینگاها ) سفر کرده، افزود: فقر، سوءتغذیه، بیماری‌های جسمی و روحی، محدودیت در حمل و نقل، ازدواج، بچه‌دار شدن و حتی غصب زمین همگی نشانه وقوع یک نسل‌کشی به تمام معنا علیه این اقلیت است.

دولت میانمار از سال 1982 به بعد تابعیت این افراد را سلب کرد. مقامات این کشور در هر نشست داخلی و بین‌المللی که نامی از روهینگاها باشد، حضور نمی‌یابند؛ نمونه مشخص آن مربوط به هفته گذشته است که آنها نشست بررسی وضع بد مهاجران از جمله روهینگاها در تایلند را تحریم کردند. مقامات میانمار این افراد را مهاجرین غیرقانونی می‌دانند که از کشورهای همسایه از جمله بنگلادش به این کشور آمده‌اند. به دلیل همین رویکرد، آنها در اردوگاه‌های مهاجرانی اسکان یافته‌اند که به گفته گرین، هیچ تفاوتی با زندان ندارد.

در پایتخت منطقه سیتوه، هزاران مسلمان همچنان در یک زاغه‌ای زندگی می‌کنند که تمامی هفت ورودی آن به دست نیروهای نظامی کنترل می‌شود. در طول روز تنها یک وعده غذایی بسیار کم به آنها داده می‌شود و این در حالی است که بیشتر مغازه‌های شهر مملو از غذاهایی است که سازمان‌های کمک رسان فرستاده‌اند، اما مقامات به دست این افراد نمی‌رسانند. بنا به گفته گرین، دولت در کنار این اقدامات موج اسلام هراسی در رسانه‌ها را شدت بخشیده است. سال 2012، حدود 200 نفر از این مسلمانان در حملات متعدد کشته شدند اما تاکنون هیچ فردی دستگیر یا محاکمه نشده است.

ترجیح فرار بر قرار

زندگی در این شرایط سخت باعث شده هزاران نفر از این مسلمانان طی سال‌های گذشته از میانمار فرار کنند. برخی از طریق مرز زمینی به بنگلادش رفته، اما هزاران نفر با علم به این‌که این سفر ممکن است به قیمت جانشان تمام شود، راه دریا را برای فرار انتخاب کرده‌اند. بنا به گزارش‌های رسمی سازمان ملل، این روند طی پنج ماه گذشته در مقایسه با سال‌های 2013 و 2014 دو برابر شده است. گزارش شده بیش از 300 نفر از این مهاجران به دلیل گرسنگی، دریازدگی یا خشونت کارگران این قایق‌ها جان خود را از دست داده‌اند. سازمان ملل در یکی از گزارش‌های خود با استناد به اظهارات نجات یافتگان گفته است برخی از این قایق‌ها با تمام مسافرانش غرق شده‌اند.

بسیاری از زنان نیز در این قایق‌ها مورد خشونت قرار گرفته‌اند؛ برخی نیز مجبور به ازدواج با افرادی شده‌اند که پول سفر آنها را پرداخت می‌کنند. مادران و کودکان نیز در معرض سوءتغذیه شدید قرار دارند. مهاجرت مسلمانان روهینگا سال‌هاست با این شرایط سخت و در بی‌توجهی کشورهای منطقه انجام می‌شود، اما اخیرا آوارگی هزاران نفر در دریا باعث جلب توجه بین‌المللی در این زمینه شده است.

در حال حاضر نزدیک به 8000 نفر مسلمان اهل برمه در دریا سرگردان هستند و کشورهای اندونزی، مالزی و تایلند اجازه ورود به آنها را نمی‌دهند. جو لووری، سخنگوی سازمان مهاجرت بین‌المللی در بانکوک در توضیح شرایط این افراد گفت: شرایط این افراد به معنای واقعی اسفبار است؛ آنها آب و غذا برای خوردن ندارند. ما از دولت‌های منطقه انتظار داریم راهکاری سریع برای این حل این مشکل پیدا کنند.

اوایل هفته گذشته به 2000 نفر از این افراد اجازه داده شد به این کشورها وارد شوند، البته نحوه کمک‌رسانی به آنها به هیچ وجه مشخص نیست. مقامات سازمان‌های حقوق بشری سازمان ملل با اعلام این‌که برگرداندن این افراد کاری غیرانسانی است، از دولت‌های منطقه التماس می‌کنند به آنها پناه بدهند. ویلیام لسی سوینگ، دبیر کل سازمان بین‌المللی مهاجرت اخیرا پیشنهاد کمک یک میلیون دلاری به این افراد را مطرح کرد.

بی‌توجهی کشورهای منطقه

از سوی دیگر، طبق قوانین بین‌المللی دریایی بازگرداندن این افراد غیرقانونی است. سیمون بنت، سخنگوی سازمان بین‌المللی کشتیرانی در این زمینه گفت: نجات افراد در دریا اقدامی کاملا قانونی است، اما دولت‌ها نیز طبق قانون باید به این افراد در ارائه خدمات کوتاهی نکنند. بسیاری از مقامات منطقه در واقع نگران ورود خیل زیادی از افراد فقیر و بیکار به کشورهایشان هستند. اما بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند مقامات کشورهای همسایه به دلیل بی‌توجهی به سیاست‌های خصمانه میانمار علیه این اقلیت‌ها طی سال‌های گذشته، در شکل‌گیری این بحران مسئول هستند.

تنها واکنش دولت میانمار به همه این انتقادها تاکنون این بوده است که هیچ یک از این افراد گرفتار در دریا، جزو شهروندان این کشور نیستند. دراین میان نهادهای بین‌المللی نیز تقریبا تماشاچی این ظلم فاحش باقی مانده‌اند.

مسلمانانی با ریشه تاریخی

روهینگاها اقلیت مسلمانی هستند که محل اصلی زندگی آنها کشور میانمار (برمه) است. علاوه بر میانمار، این اقلیت در کشورهای بنگلادش، عربستان سعودی و پاکستان نیز زندگی می‌کنند. مقامات دولتی میانمار در حالی این افراد را مهاجران غیر قانونی اعلام و تابعیت آنها را طلب کرده که نگاهی به اسناد تاریخی دروغین بودن این گفته را نشان می‌دهد.

اسناد تاریخی نشان می‌دهد آبا و اجداد این روهینگاها در واقع مسلمانان تاجری هستند که حدود هزار سال پیش برای داد و ستد وارد میانمار کنونی شده و در آنجا ساکن شدند.

حسین خلیلی ‌‌/‌‌ گروه بین‌الملل