حاشیه‌ نشینان با وعده به متن نمی‌رسند

حجت‌الاسلام حسن روحانی دیروز در جمع مردم غرب استان تهران در ورزشگاه شهید ثمری ملارد گفت: در شهرستان‌های اطراف تهران با وجود نزدیکی به تهران، مشکلات فراوانی وجود دارد که باید این مشکلات حل و فصل شود. ما در جلسه‌ای که در تهران با حضور وزرا و استاندار تشکیل دادیم مشاهده کردیم مردم مشکلات فراوانی دارند و در این سفر اعلام می‌کنم وعده‌هایی که امروز داده می‌شود تا پایان سال ۹۵ عملیاتی می‌شود.

وی اظهار کرد: برای ۲۰ پروژه تصمیم‌گیری شد و اعتباری بالغ بر ۶۴۲ میلیارد تومان برای تکمیل آن مدنظر قرار گرفت، که از این میان برخی در سال ۹۴ و برخی سال ۹۵ تکمیل شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

به گزارش مهر، روحانی عنوان کرد: عملیات شهرک صنعتی شهریار به مساحت 3000 هکتار آغاز شده و فعالیت عمرانی شهرک‌های صنعتی ملارد و صفادشت نیز همین امسال آغاز می‌شود.

رئیس‌جمهور ادامه داد: یکی از معضلاتی که هر سه شهرستان با آن مواجه هستند و باید به آن رسیدگی کنیم، ایجاد تأسیسات فاضلاب در شهر شهریار، شهرقدس و ملارد است، که ساخت تمامی این تأسیسات امسال و سال آینده عملیاتی خواهد شد.

رئیس جمهور با بیان این که شهرستان‌های استان تهران از لحاظ مشکلات درمانی شرایط شایسته‌ای ندارد، خاطرنشان کرد: هر یک از این شهرستان‌ها به یک بیمارستان مجهز نیاز دارد، که به همین دلیل یک بیمارستان ۳۰۰ تختخوابی در شهریار ساخته و تجهیز می‌شود.

علاوه بر این، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای احداث ساختمان‌های موردنیاز وزارت بهداشت و تکمیل و تجهیز این بیمارستان‌ها اقدامات لازم را انجام خواهد داد. ساخت بیمارستان ۱۶۰ تختخوابی در شهرستان ملارد نیز در دستور کار دولت قرار دارد و بیمارستان امام سجاد نیز بازسازی و تجهیز می‌شود.

وعده‌ها را عملی کنید

حسین گروسی، نماینده مردم شهر قدس، شهریار و ملارد نیز با اشاره به این‌که دیروز رئیس‌جمهور وعده ساخت بیمارستان، شهرک صنعتی و ایجاد تاسیسات فاضلاب را مطرح کرد، در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: این وعده‌ها نباید به فراموشی سپرده شود، زیرا وعده ساخت بیمارستان خیلی وقت است که به مردم این مناطق داده شده و می‌توان گفت هفت دولت گذشته وعده ساخت آن را داده‌اند، اما تاکنون عملی نشده است.

گروسی با تاکید بر این‌که استان تهران حدود چهار میلیون حاشیه‌ نشین دارد، تصریح کرد: حدود دو میلیون از این افراد در غرب تهران زندگی می‌کنند و به جمعیت حاشیه‌نشینان تهران روزبه‌روز افزوده می‌شود، به شکلی که وقتی از شهر تهران دور می‌شویم محرومیت موج می‌زند.

وی ادامه داد: حاشیه‌نشینان اطراف تهران برای مسائلی مانند بهداشت و درمان، ایاب و ذهاب، حمل و نقل مناسب و آموزش با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.

به گفته گروسی، حاشیه‌نشینان در سایه تهران به فراموشی سپرده شده‌اند.

نماینده مردم قدس، شهریار و ملارد با بیان این‌که رواج حاشیه‌ نشینی به دهه 60 بازمی‌گردد، خاطرنشان کرد: شهریار حدود 700 هزار نفر جمعیت و مناطق شهر قدس و ملارد نیز حدود 800 هزار نفر جمعیت دارند، این در حالی است که بیشتر استان‌های کشور زیر یک میلیون نفر جمعیت دارند به همین دلیل طبیعی است ساکنان این مناطق با مشکلات آموزشی و فرهنگی روبه‌رو باشند.

گروسی با بیان این‌که حاشیه تهران را می‌توان کمربند امنیت این شهر دانست، تاکید کرد: به همین دلیل دولت باید مشکلات این افراد را هر چه زودتر برطرف کند.

نماینده مردم شهر قدس، شهریار و ملارد با بیان این‌که اطراف تهران را باید رهاشده دانست، ابراز کرد: اولین قدم برای رفع این مشکل مطالعه و تحقیق است، افزون بر این کار خوبی که نیروی انتظامی انجام داد جدا کردن مدیریت غرب و شرق استان تهران بود، بنابراین دیگر سازمان‌ها نیز باید چنین رویه‌ای را در پیش بگیرند.

حاشیه‌ نشینی مختص تهران نیست

بسیاری از استان‌های بزرگ کشورمان با مشکل حاشیه‌نشینی روبه‌رو هستند، واقعیت اینجاست که بی‌توجهی به رفع مشکلات روستاییان و ساکنان شهرهای کوچک سبب شده این افراد در جستجوی کار و درآمد روانه کلانشهرها شوند، اما از آنجا که این افراد توان مالی مناسبی نداشته و معمولا در تحصیلات و فراگیری حرفه مناسب نیز با مشکل روبه‌رو بوده‌اند، به حاشیه کلانشهرها رانده می‌شوند. برای نمونه می‌توان به خراسان شمالی و بجنورد اشاره کرد؛ جایی که به گفته نماینده آن یک‌سوم جمعیت‌ حاشیه‌نشین هستند.

قاسم جعفری، نماینده بجنورد در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح کرد: حاشیه‌نشینی یکی از مشکلات اصلی خراسان شمالی و بجنورد است، زیرا در بیشتر استان‌های کشور یک‌هشتم افراد با این مشکل روبه‌رو هستند، اما در بجنورد این آمار به یک‌سوم رسیده و مشکلات زیادی را ایجاد کرده است، بنابراین مسئولان باید راهکاری جدی پیدا کنند.

وی با تاکید بر این که حاشیه‌نشینی در سال‌های اخیر شدت بیشتری گرفته است، ادامه داد: وقتی در محله‌ای در آلونک‌های کوچک هفت نفر زندگی می‌کنند، باید منتظر ایجاد مشکلات جدی نیز بود.

جعفری یادآور می‌شود: حاشیه‌نشینی به دلیل بی‌توجهی به روستاها شایع شده، درواقع نیاز این افراد در روستاها پاسخ داده نشده، به همین دلیل آنها به حاشیه شهرها کوچ کرده‌اند.

گمنامی و حاشیه‌ نشینی

جامعه‌شناسان معتقدند وقتی شخص از روستا به حاشیه شهرها کوچ می‌کند، نظارت غیررسمی روی رفتارش به صفر می‌رسد، زیرا در محل جدید دیگر کسی او را نمی‌شناسد، برای همین چنین فردی خیلی راحت‌تر هنجارشکنی می‌کند.

این در حالی است که باید تاکید کرد این افراد توانایی خاصی نیز ندارند، چون بعد از مهاجرت به حاشیه شهرها، آنها باید کشاورزی یا دامداری را رها کرده و حرفه دیگری را انتخاب کنند.

به همین دلیل به کارهایی رومی‌آورند که نیاز به تخصص ندارد، بنابراین این مساله سبب می‌شود جمعیت کارگران ساده یا افرادی که به شکل غیررسمی با خودروی نامناسب به جا‌به‌جایی مسافران می‌پردازند، افزایش یابد و با افزایش آنها مشکلات بیشتری به کلانشهرها تحمیل شود.

موسی خدمتگزارخوشدل، جامعه‌شناس نیز درباره تاریخچه حاشیه‌نشینی در کشور در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: با مدرن شدن شهرها ،پدیده حاشیه‌نشینی نیز رواج پیدا کرد؛ زیرا کشاورزان زمین‌های خود را از دست داده و کارگران غیرمتخصص نیز فرصت شغلی زیادی پیدا کردند، بنابراین به حاشیه شهرها رفتند تا مشغول به کار شوند.

به گفته وی، می‌توان دهه 50 را زمانی دانست که پدیده حاشینه‌نشینی در ایران شایع شد.

این در حالی است که باید تاکید کرد با گذشت زمان و رشد جمعیت کشور، آمار حاشیه‌نشینان نیز افزایش می‌یابد.

نباید فراموش کرد توزیع نشدن متناسب ثروت در کلانشهرها یکی از عواملی است که به حاشیه‌ نشینی دامن می‌زند، زیرا وقتی امکانات رفاهی، بهداشتی و عمرانی در اختیار همه شهروندان قرار نگیرد، افرادی که در شهرهای کوچک و غیر برخوردار زندگی می‌کنند، ترجیح می‌دهند خود را به شهرهای بزرگ برسانند، اما از آنجا که توان اقتصادی یا تخصص لازم را ندارند، به حاشیه شهرها رانده می‌شوند.

باید یادآور شد این بار اولی نیست که مسئولان دولت تدبیر و امید از رفع مشکلات حاشیه‌نشیان دم می‌زنند، زیرا اوایل اسفند سال گذشته نیز وزیر بهداشت گفته بود در شهرستان قرچک و پیشوا با 400 هزار نفر جمعیت، حتی یک تخت بیمارستانی هم وجود ندارد یا در ورامین نیز که حدود 450 هزار نفر زندگی می‌کنند، فقط 120 تخت بیمارستانی وجود دارد.

این در حالی است که این تخت‌ها نیز به دلیل نبود فضای فیزیکی مناسب، در ساختمان 35 ساله جهاد قرار داده شده است.

برای رفع مشکل حاشیه‌نشینی در کشور که جمعیت آنها به بیش از ده میلیون نفر می‌رسد، به عزم ملی و برنامه‌ریزی بلندمدت نیاز است، افزون بر این باید حریم کلانشهرها به شکل دقیق مشخص شده و در تمامی این محدوده‌ها امکانات شهری به شکل برابر توزیع شود.

از این گذشته باید تاکید کرد بازی با واژه‌ها نمی‌تواند چاره مشکلات حاشیه‌نشینان باشد، حاشیه نشینی یک مشکل است و اگر محل سکونت حاشیه نشینان را سکونتگاه‌های غیر رسمی بخوانیم مشکل حل نمی‌شود، به جای واژه‌سازی باید چاره سازی کنیم.

مهدی آیینی - گروه جامعه