آیینه خانه؛ ریل‌گذاری برای سبک زندگی

آیینه خانه به رفتارهای درون‌خانوادگی و اخلاق اجتماعی از زمان کودکی تا بزرگسالی می‌پردازد و کارشناسی برنامه به عهده حجت‌الاسلام شهاب مرادی است. او در این برنامه با ذکر مصادیق متعدد تلاش می‌کند باورهای نادرست از دین را برای مردم توضیح دهد و جایگزین مناسبی برای آنها ارائه کند. در یکی از سه‌شنبه‌هایی که این برنامه پخش می‌شود به استودیوی ضبط برنامه آیینه خانه که در انتهای خیابان الوند است، رفتیم تا از نزدیک شاهد ضبط این برنامه باشیم.

برداشت اول / ساعت 18 و 10 دقیقه

برای رسیدن به ساختمان شبکه 2 باید از سربالایی الوند بالا رفت تا در انتهای خیابان به ساختمانی رسید که جلوی آن نگهبانان نشسته‌اند.

همراه عکاس نفسی چاق می‌کنیم. بعد از چند سوال و جواب که ثابت کند خبرنگار کدام نشریه هستیم، به ما گفته می‌شود استودیوی برنامه آیینه خانه در ساختمان مدیریت قرار دارد؛ ساختمانی چند طبقه که وقت ورود با پلکانی روبه‌رو می‌شویم که به سمت طبقات بالا منتهی می‌شود، اما ما طبق نشانی دوستان روابط عمومی شبکه باید تا انتهای ساختمان برویم و بعد پله‌ها را پایین رفته تا به استودیو برسیم.

هر چه جلوتر می‌رویم قدیمی بودن ساختمان شبکه بیشتر مشخص می‌شود و هریک از خطوط روی دیوارهای قدیمی شبکه 2 نشانگر فعالیت برنامه‌سازانی است که بعد از انقلاب برنامه‌های متنوعی را برای این شبکه تولید کرده‌اند. در حالی که این خطوط را دنبال می‌کنیم به پلکانی می‌رسیم که باید از آن عبور کنیم تا به استودیو برسیم، پلکان به حدی قدیمی است که هر تازه‌واردی را به یاد ساختمان‌های متروکه می‌اندازد. برنامه آیینه خانه در استودیوی 25 ضبط می‌شود. دروازه ورود به این استودیو دری قدیمی با روکش قهوه‌ای‌رنگ است.

برداشت دوم / ساعت 18 و 30 دقیقه

استودیو تاریک است و فقط نور کم یکی از پروژکتورها روی دو صندلی آبی‌رنگ که در استودیو روی سکویی کوتاه قرار دارد، افتاده است که جای رسالت بوذری، مجری و حجت‌الاسلام شهاب مرادی است. پشت این صندلی‌ها با پرده مشکی استتار شده است. ارتفاع استودیو خیلی زیاد است و تمام سقف با تعداد زیادی پروژکتور که درکنار هم قرار دارند، پوشانده شده است .

در سه گوشه استودیو سه دوربین قرار دارد که تصویربرداران باید پشت آن بایستند. گوشه‌ای از استودیو هم مانیتوری روی یک میز چوبی و کنار آن دو صندلی قرار دارد.

آقایی که مسئول نورپردازی است با یک میله آهنی بلند نور هریک از پروژکتورها را تنظیم می‌کند. او می‌گوید این نوع برنامه‌ها نیاز به نور زیادی ندارند، اما با این حال باید نور آن تنظیم شود. گرچه این پروژکتورها اتوماتیک است و نورپرداز می‌تواند با زدن کلیدهایی که کنار استودیو جاسازی شده، نور پروژکتورها را تنظیم کند، اما چون درجه نور تغییر می‌کند، او باید به‌ناچار با همان میله آهنی زاویه نور پروژکتورها را تنظیم کند. مسئول نورپرداز استودیو حرفه سختی دارد، زیرا تغییر نور حتی به میزان اندک می‌تواند جلوه‌های بصری تصویر را کم یا زیاد کند. او اهل گفت‌وگو نیست و ترجیح می‌دهد در سکوت به کار خودش ادامه دهد.

کنار در استودیو پلکان آهنی به چشم می‌خورد که به اتاق رژی می‌رسد؛ اتاقی که چند مونیتور در آن وجود دارد و کارگردان تلویزیونی‌، صدابردار، تدوینگر و بقیه عوامل فنی در آنجا حضور دارند و تصاویر را برای پخش ارسال می‌کنند. کم‌کم تصویربرداران، رسالت بوذری و دیگر عوامل سازنده که باید در استودیو حضور داشته باشند وارد استودیو می‌شوند و شرایط برای ضبط برنامه مهیا می‌شود.

برداشت سوم / ساعت 18 و 40 دقیقه

رسالت بوذری بعد از احوالپرسی با عوامل به اتاق گریم می‌رود. ابزارهای گریمور برنامه‌های زنده برخلاف سریال‌های تلویزیونی که زیاد و متنوع است، محدود می‌باشد. کار گریمورهای برنامه‌های زنده کاملا متفاوت با گریمور سریال‌هاست، چون طراح گریم در آثار نمایشی براساس شخصیت‌پردازی‌ طراحی گریم را انجام می‌دهد، اما کار گریمور برنامه‌های زنده، متعادل‌سازی چهره مجری و مهمانان است.

اتاق گریم و فرصت پیش‌آمده‌، شرایط را برای گفت‌وگو با بوذری مهیا می‌کند. این مجری درباره اجرای برنامه‌هایی که به عهده می‌گیرد، توضیح می‌دهد: برنامه باید در وهله اول انگیزه و حس و حالی در من که قرار است برنامه را اجرا کنم به وجود آورد تا بتوانم اجرای آن را بپذیرم. آیینه خانه، یک برنامه ساده عصرگاهی است. نقطه قوت برنامه گفت‌وگوی صریح، ساده و صمیمانه در حوزه سبک زندگی با مباحث اعتقادی و معنوی است. ما عادت کرده‌ایم اتوکشیده راجع به مسائل معنوی حرف بزنیم، اما خود من نه‌تنها در این برنامه، بلکه در اکثر کارهایم سعی می‌کنم، خودم باشم و با زبان معیار، پاکیزه، پارسی و درست با مخاطب حرف بزنم.

معتقدم اگر این‌ها را رعایت کنیم مردم حرف ما را بهتر قبول می‌کنند. برنامه آیینه خانه خیلی ساده در حوزه سبک زندگی حرف‌هایی می‌زند که کمتر گفته شده است. بنابراین این نوع گفت‌وگو در برنامه برایم جالب بود، ضمن این‌که روبه‌روی من حاج‌آقا مرادی می‌نشیند که ادبیاتش کاملا متفاوت است و در حوزه دین نگاه ویژه‌ای دارد و مردم با او ارتباط خوبی برقرار می‌کنند.

بوذری در پاسخ به این سوال که با توجه به برنامه‌های متعددی که با محوریت سبک زندگی از شبکه‌های مختلف تلویزیون و رادیو پخش می‌شود، او از چه روشی برای جلب نظر مخاطب استفاده می‌کند، می‌گوید: ویژگی مهم برنامه آیینه خانه این است که بی‌تکلف با مردم حرف می‌زنیم. اگر در بخشی از برنامه به خاطر موضوع اشکی در چشمانم حلقه بزند، خودم را سانسور نمی‌کنم . آنجایی که باید بخندم، این‌کار را انجام می‌دهم. به‌خاطر همین ویژگی‌هاست که مردم در تماس‌هایشان تاکید می‌کنند در زمان دیدن برنامه احساس می‌کنند من و آقای مرادی در خانه آنها نشسته‌ایم و گپ می‌زنیم.

این مجری معتقد است، فاصله‌ای بین این برنامه و مردم نیست و آنها چنان به برنامه اعتماد دارند که اسرار زندگی‌شان را مطرح می‌کنند و این نشان می‌دهد برنامه آیینه خانه اعتماد مردم را جلب کرده است. این برنامه سطح آگاهی مخاطب را ارتقا می‌دهد و این هدفی است که از ابتدا برای آیینه خانه در نظر گرفته شده است. وی درباره ویژگی‌های این برنامه که آن را از تکرار دور می‌کند، می‌گوید: برنامه ما چیزی ندارد، جز دو صندلی، دو آدم و قدری نور. اگر قرار باشد برنامه حرفی نداشته باشد، محکوم به فنا هستیم و این فقط شامل برنامه ما نمی‌شود. برنامه آیینه‌خانه بعد از ماه رمضان تغییرات عمده‌ای خواهد داشت و آنچه این برنامه را سر پا نگه داشته همگام بودنش با دغدغه‌های مردم است. در مجموع معتقدم تا زمانی که حرف مردم را بزنیم، اطمینان دارم مردم از تماشای برنامه خسته نمی‌شوند و حرفی برای گفتن خواهیم داشت.

برداشت چهارم / ساعت 18 و 55 دقیقه

بعد از گفت‌وگو با بوذری از اتاق گریم بیرون می‌آییم. هنوز چند دقیقه‌ای به شروع برنامه مانده است. دوباره وارد استودیو می‌شویم تا سری به تهیه‌کننده که در اتاق رژی است، بزنیم. او همراه دیگر عوامل از جمله کارگردان تلویزیونی نشسته است. هشت مانیتور روشن است و تصویر استودیو را نشان می‌دهد.

همه چیز آماده است تا برنامه شروع شود. از آنجا که قبل از برنامه خلاصه‌ای از برنامه قبلی در چند جمله توسط مجری در برنامه اعلام می‌شود، تهیه‌کننده خلاصه قسمت 68 را به بوذری می‌دهد. علی احمدی، تهیه‌کننده هدف این برنامه را معلمی کردن برای مردم نمی‌داند و می‌گوید: هدف ما این نیست که معلمی کنیم، گرچه کارشناس برنامه روحانی است و کار روحانی هم معلمی است، اما ما در این برنامه سعی می‌کنیم با مردم گپ زده و به آنها تلنگر بزنیم تا اگر کمی از مسیر زندگی‌شان منحرف شده‌اند، دوباره روی ریل قرار بگیرند و مسیرشان را روی خط درست ادامه دهند. ضمن این‌که آقای مرادی همیشه تعامل خوبی با بینندگان دارد. در واقع مجری و کارشناس یک فضای صمیمانه را در برنامه شکل داده‌اند.

وی درباره ساختار برنامه و این‌که چه می‌کند تا آیینه خانه به برنامه‌ای تکراری تبدیل نشود، توضیح می‌دهد: خیلی از کارهای ما در شبانه‌روز همچون خوردن و آشامیدن تکراری است، اما آن را انجام می‌دهیم.

ضمن این‌که در دین توصیه شده که در موضوع‌های مختلف گفت‌وگو کنیم، بیاموزیم و به هم یاد بدهیم. این برنامه هم این کارکرد را دارد. در واقع ما سعی می‌کنیم فضای گفت‌وگو در برنامه صمیمانه باشد تا هر روز برای بینندگان طراوت لازم را داشته باشد. ما برای انتخاب مجری به دنبال فردی بود یم که فضای برنامه را به سمت معارفی پیش نبرد، بلکه فضای برنامه اجتماعی باشد و رسالت بوذری ‌ گزینه مناسبی برای اجرای این برنامه بود.

برداشت آخر / ساعت 19 و 10 دقیقه

بعد از گفت‌وگو با تهیه‌کننده دوباره به استودیو برمی‌گردیم. مدیر صحنه هدفون به گوشش زده و فرمان کارگردان تلویزیونی را دریافت می‌کند. او باید در استودیو حاضر باشد و بر برنامه نظارت کند. ضمن این‌که کارگردان از هدفونی که به گوش هریک از تصویربرداران است، جای دوربین آنها را مشخص می‌کند.

برنامه با احوالپرسی بوذری آغاز می‌شود. او بعد از احوالپرسی خلاصه قسمت قبل را می‌خواند و با کارشناس برنامه وارد بحث می‌شود. حجت‌الاسلام مرادی به مدت 45 دقیقه درباره تربیت بچه‌ها از زمان کودکی که باید آنها را برای زندگی، مقاوم تربیت کرد، نه قهرمان، صحبت می‌کند. در ادامه این کارشناس درباره آداب رفتن به خواستگاری توضیحاتی می‌دهد و برنامه ساعت 20 و 10 دقیقه به پایان می‌رسد.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون