همه چیز زیر سایه آن 175 نفر

صدای «دوستی» در شبکه‌های مجازی پیچید

خبر درگذشت ناگهانی «مهران دوستی»، گوینده خوش‌صدای رادیو، علاوه بر این‌که جامعه هنری را در بهت و سوگ فرو برد، از همان لحظات ابتدایی اعلام خبر در روز شنبه هفته جاری، فضای مجازی را متاثر کرده است.

علاوه بر پوشش گسترده خبر درگذشت او در سایت‌های خبری و صفحات پرطرفدار شبکه‌های مجازی، اینستاگرام هنرمندان و چهره‌های برجسته فرهنگی هنری، محملی برای ادای احترام به دوستی و یادآوری صدای زیبا و صمیمی او شد. از جمله این چهره‌ها، عزت‌الله ضرغامی رئیس سابق رسانه ملی بود که در اینستاگرام خود نوشت: «با اولین برخورد با او «دوستی» عمیق شکل می‌گرفت. گویی سال‌هاست او را می‌شناسی! صدای او هویت و شناسنامه صدای جمهوری اسلامی بود و هست.

هر چقدر پیشکسوت بود، به همان اندازه جوان و جوانگرا و پرشور و باحال! از زمانی که با رادیو جبهه شناخته شد، دوست مردم بود؛ شریک شادی‌ها و غم‌های آنان. صدای مهران دوستی «برند» بسیاری از روایت‌های ماندگار رسانه ملی است. فقدان این صدای آشنا برای مخاطبان رسانه ملی سخت است. روحش قرین رحمت الهی باد!

رضا صادقی، خواننده مشهور پاپ نیز در صفحه شخصی خود نوشت: «مصاحبه‌های رادیویی من همیشه سرشار از آرامش بود وقتی مخاطب کلامم مهران دوستی عزیز بود...

مطمئنم آسمان به جشن صدای تو خواهد نشست ما در غم نبودنت به سوگ... اما تو معنی واقعی صدایی هستی که می‌ماند... روحت شاد دوست خوب و بزرگوارم.»

فرزاد حسنی، داریوش فرضیایی، رضا رشیدپور، مژده لواسانی، حامد بهداد، مازیار ناظمی، حسن شمشادی، مجید اخشابی، علی لهراسبی، آزاده آل‌ایوب، احسان کرمی، داوود عابدی، امین زندگانی، الیکا عبدالرزاقی و... از دیگر چهره‌های مشهوری بودند که در صفحات خود در شبکه‌های مجازی مختلف، به درگذشت مهران دوستی واکنش نشان دادند و یاد او را گرامی داشتند.

دست‌بسته

این هفته یکی از موضوعات مورد توجه در فضای مجازی کشف پیکر پاک و مطهر تعدادی از شهدای دفاع مقدس بود. آنچه باعث شد این خبر که به تواتر در سال‌های گذشته هم اعلام شده مورد توجه قرار بگیرد این بود که رئیس کمیته تفحص مفقودین دفاع مقدس اعلام کرد با پیکر 175 شهید روبه‌رو شدند که برخی از آنان با دست بسته ظاهرا زنده‌ به گور شده‌اند. این مساله دلیلی شد تا برخی از کاربران به بازخوانی تاریخ دفاع مقدس بپردازند، برخی دیگر به این نکته بپردازند که جنگ تحمیل شده توسط حزب بعث عراق، چه خسارت‌هایی را برای ما به همراه داشت و برخی از منظر یک قهرمان به این شهدا نگاه کنند.

آنچه از منظر رسانه‌ای و جامعه‌شناختی جالب توجه بود این است که تقریبا همه کاربران مشارکت‌کننده در فضای مجازی، بدون توجه به گرایش فکری یا سیاسی، به استقبال مجازی از این شهدای عزیز رفتند و به نوعی نمایشی ملی را در شبکه‌های اجتماعی به راه‌انداختند. این ماجرا همچنین بار دیگر نشان داد تاریخ هشت ساله جنگ ایران و عراق تا چه اندازه نقاط بکر و دست نخورده دارد که می‌تواند دستمایه پژوهش و کار ادبی و هنری باشد.

شخصیت جدیدی به نام مدیر گروه!

این هفته این متن در گروه‌های مجازی دست به دست می‌چرخید: «مدیر گروه ‌که بود و چه کرد؟ یکی از فرماندهان سلسله وایبریان بود که تعدادی از افراد بیکار اعم از زن و مرد را به دور خود گرد آورد و با نشان دادن عکس‎ها و فیلم‌ها و متن‌های مختلف، آنها را با خود هم‌پیمان کرده و در مقابل اقوامی همچون واتس‌آپیان، آل فیسبوک، لاینیان و دیگر اقوام بیکار ایستادگی کرد و مانع گرویدن اقوام خود به گروه‌های دیگر شد.»

اگر شما هم عضو یکی از شبکه‌های پیام‌رسان باشید تاکنون متوجه شده‌اید موضوع مدیر گروه برای کاربران این شبکه‌های اهمیت خاصی دارد. ابتدای تاسیس هر گروه، مدیر یا همان ادمین هدف از تاسیس گروه را توضیح می‌دهد و حتی بعضا قواعدی برای آن می‌گذارد. ضمنا اوست که افراد اولیه را دعوت کرده و پیوستن سایرین به افراد جدید هم منوط به موافقت اوست. برخی اوقات حل و فصل اختلافات گروه هم به او واگذار شده و در برخی شبکه‌های اجتماعی توانایی حذف افراد را هم دارد.

به این ترتیب است که انگار فضای مجازی نهاد جدیدی به عنوان مدیریت گروه آن هم با وظایف و اختیارات مشخص ساخته و باعث شده که بتواند در مواردی به ما امر و نهی کند. ضمن این‌که این مساله از دید روان‌شناسی و جامعه‌شناسی قابل تحلیل است باید دعا کنیم که در انتخابات‌ بعدی فردی را نبینیم که افتخارش مدیریت یک یا چند گروه وایبری و تلگرامی باشد.

مراقب کلاهبرداری‌ها باشید

این هفته ظاهرا شایعه‌ای در شبکه پیام‌رسان و اجتماعی لاین منتشر شد، مبنی بر این‌که با عضویت در یک پیج، به افراد جایزه تعلق می‌گیرد. آن هم بهترین مدل از گوشی هوشمند یک برند ممتاز. این در حالی است که بروبچه‌های سایت شایعات با شش دلیل ثابت کردند که این موضوع یک شایعه و به نوعی یک کلاهبرداری است زیرا مثلا تصاویر این صفحات، ناشیانه از سایت‌های مختلف کپی شده و بطور مشخص نماینده رسمی هیچ شرکتی نیستند و حتی از ناآگاهی عده‌ای سوءاستفاده شده و وعده هدیه محصولاتی را می‌دهند که هنوز تولید نشده‌اند و پیج‌هایی که با نام بازیگران اقدام به انتشار محتوای مشابه کرده‌اند نیز بدون اصالت است و در مواردی از جانب ایشان تکذیب می‌شود. گوشی‌های هوشمند و تبلت در سال‌های اخیر به کعبه آمال بسیاری از جوانان و نوجوانان ایرانی تبدیل شده است. آمار جالبی که از همراه اول بدست آمده نشان می‌دهد فقط طی یک سال آمار گوشی‌های هوشمند ثبت شده در این اپراتور، پنج برابر شده و طبیعی است که سودجویان هم از این تمایل عمومی سوء استفاده می‌کنند. یادمان باشد یک راهکار مناسب در این اوقات، تماس با نمایندگی مرکزی شرکت‌ها یا رجوع به سایت اینترنتی معتبر آنهاست.

کامنت‌هایی خطاب به آقای سایت

خیلی از کاربران اینترنت در ایران هستند که به سایت‌های خبری رجوع می‌کنند. در میان این افراد، هستند کسانی که اعتقاد دارند خواندن کامنت‌های سایت‌های خبری، بسیار جذاب‌تر از متن برخی خبرهاست، زیرا اولا نشان دهنده نظرات متفاوت و بعضا متضاد است و ضمنا در بسیاری از اوقات بار طنز ایرانی‌ها را هم در خود دارد. ما هم بر این اعتقاد هستیم ولی از یک زاویه دیگر به این نظرات نگاه می‌کنیم.

اگر دقت کرده باشید در مواردی کاربران سایت را مورد خطاب داده و برای آن شخصیت انسانی قائل می‌شوند. در این موارد است که با کلماتی چون «آقای جام‌جم آنلاین!» یا «جام‌جم جان!» روبه‌رو هستیم.

آنچه از این کلمات فهمیده می‌شود این است که گویا کاربران می‌پندارند این سایت ویترینی برای یک فرد است و چون نمی‌دانند آن فرد کیست با این کلمات او را صدا می‌کنند. در حقیقت در چنین خطاب‌هایی شخصیت حقوقی سایت یا رسانه زیر سوال رفته و همه چیز به یک فرد تقلیل پیدا می‌کند. اما فارغ از این مساله، این نکته هم جای پرسش دارد که کاربران چرا وقتی نام یک فرد را نمی‌دانند او را با عنوان آقا صدا می‌زنند؟ در نتیجه به نظر می‌رسد از چنین نظراتی می‌توان بوی برخی از تفکرات جنسیتی کاربران ایرانی اینترنت را هم شنید.

مصطفی مسجدی‌آرانی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)