خانه‌هایی که به رودخانه اعتماد کردند!

رئیس سابق شورای استان مازندران معتقد است که همه مقصرند، هم مردم و هم تمام مسئولان مربوط از امور آب، شورای شهر، شهرداری و استانداری گرفته تا سایر کسانی که رسیدگی به پرونده این سازه‌ها را به تعویق انداخته‌اند.

فرامرز نقیبی با بیان این‌که تمام خانه‌هایی که در سیلاب اخیر تخریب شده، در حریم رودخانه بوده است، در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: مردم و مالکان سازه‌های غیرقانونی از آن جهت مقصرند که یا بدون هیچگونه استعلام و مجوزی به ساخت و ساز اقدام کرده اند و یا به نوعی قانون را دور زده و به گرفتن یکی دو استعلام از چندین استعلام خواسته شده، اکتفا کردند که در هر صورت مرتکب اقدامی غیرقانونی شده‌اند.

علاج قبل از واقعه

وی با اشاره به این‌که سازه‌های بدون مجوز و غیراصولی بسیار زیادی در حاشیه رودخانه‌ها یا اراضی جنگلی و طبیعی مازندران ایجاد شده است، تصریح می‌کند: در این میان مسئولان نهادهای مربوط نیز مقصرند، زیرا سازه‌های چندین طبقه، یک‌شبه ایجاد نشده و مسئولان حتما طی مراحل ساخت و یا پس از آن متوجه شده و می‌توانستند مانع از ساخت و تکمیل آنها شوند و یا حتی درصورت اطلاع پس از ساخت، حکم تخریب آنها را گرفته تا مانع از تکرار این بی‌قانونی شوند.

در همین حال معاون امور عمرانی استانداری مازندران نیز دراین باره به جام‌جم می‌گوید: گرچه ساخت و سازهای غیراصولی و بدون مجوز زیادی در این استان صورت گرفته است، اما در یکی دو سال اخیر، نظارت شدیدی در این زمینه صورت می‌گیرد، به طوری که از این گونه ساخت و سازها جلوگیری شده و در صورت انجام ساخت، تخریب می‌شود.

علی نبییان هرگونه توضیح بیشتر در این زمینه را به آینده موکول کرده و می‌افزاید: گروهی برای بررسی حادثه اخیر و مجوزدار یا بی‌مجوز بودن سازه‌های ایجاد شده در بستر و حریم رودخانه‌های استان تشکیل شده که کار خود را آغاز کرده است و پس از تحقیقات و جمع‌بندی، این اطلاعات منتشر خواهد شد.

بارندگی‌های شدید اخیر نه تنها در استان مازندران، بلکه در استانهای تهران، البرز، لرستان و سمنان نیز به وقوع سیل منجر شد و خسارات زیادی نیز در این استانها به بار آورد که اتفاقا این خسارات بیشتر در حاشیه رودخانه‌ها به وقوع پیوست، امری که البته از قبل قابل پیش‌بینی بود.

700 واحد غیرمجاز در بستر رودخانه

در همین زمینه نایب‌رئیس شورای شهر تهران با تاکید بر این‌که سازمان بازرسی کل کشور و قوه قضاییه باید به حادثه سیل اخیر ورود پیدا کنند، از ادامه ساخت و سازها در حریم و بستر رودخانه سولقان انتقاد کرده و می‌گوید: تاکنون ۷۰۰ واحد دو طبقه و سه طبقه در بالای سولقان ساخته شده است که همگی آنها در بستر رودخانه قرار دارد و این درحالی است که هم‌اکنون نیز در منطقه سولقان ساختمان‌های هفت تا هشت طبقه ساخته می‌شود.

به گفته مرتضی طلایی رستوران‌های متعددی نیز در حریم رودخانه ساخته شده‌ است که همه این ساختمان‌ها و رستوران‌ها باید تخریب شود.

محمدتقی ایرانی، فرماندار کرج نیز می‌گوید: بارها از سوی مسئولان در خصوص ساخت و ساز در حریم رودخانه‌ها هشدار داده شده است،. حتی دو هفته پیش در روستای سیجان که اکنون با سیل مواجه شده است، نیز ماموران قصد تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز را داشتند که با اعتراضاتی مواجه بودند و سازندگان این بناها به نامه‌نگاری با برخی مسئولان برای جلوگیری از تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز اقدام کردند.

رئیس کمیسیون عمرانی مجلس نیز با مقصر شناختن دستگاه‌های اجرایی همچون شهرداری‌ها و استانداری‌ها در ساخت و سازهای غیرقانونی و غیراصولی به جام‌جم می‌گوید: این نهادهای اجرایی مسئول به دلیل پایبند نبودن به قوانین هنگام صدور مجوز و نبود نظارت دقیق و جدی عملا زمینه را برای ساخت و سازهای غیرمجاز و آسیب‌زا فراهم کرده‌اند.

سیدمهدی هاشمی با اشاره به این‌که اجرای طرح جامع سیلاب‌ها می‌توانست تا حد زیادی جلوی خسارات وارده سیلاب اخیر را بگیرد، می‌افزاید: این طرح در گذشته مصوب شد و قرار بود جزئیات آن تدوین و تهیه شده و سپس به اجرا درآید که متاسفانه به دلیل بی توجهی و سوء‌مدیریت و نبود برنامه ریزی از سوی مسئولان دولتی نه تنها به مرحله اجرا نرسید، بلکه هنوز تهیه و تدوین هم نشده است.

جلوگیری از پیامدهای منفی سیل

به گفته وی کلیات این طرح شامل شناسایی مناطق سیلاب گیر، لایروبی بستر رودخانه‌ها و آزادسازی حریم آنها، برنامه ریزی برای هدایت سیلاب به مخازن نگهداری آب، تبدیل تهدید سیلاب به فرصت تامین آب و پیش بینی هنگام وقوع سیلاب و اطلاع‌رسانی آن است که در صورت تهیه طرح و اجرایی شدن آن می‌توان جلوی پیامدهای منفی سیلاب را گرفت و آن را به نعمتی برای کشور تبدیل کرد.

در هر روی آنچه مسلم است این‌که برداشت‌های بی رویه و غیرمجاز از رودخانه‌ها، ساخت و سازهای بی‌رویه در حاشیه و بستر آنها و قطع درختان در بالادست، تراژدی سیل اخیر در استانهای کشور را رقم زد، اتفاقی که هرلحظه و با هربارندگی امکان وقوع آن وجود داشت، اما هیچ کس حتی مسئولان آن را جدی نگرفتند و امروز هم تقصیر را به گردن یکدیگر می‌اندازند. اما حداقل جای این امیدواری هست که با مشاهده خسارات‌های جبران ناپذیر این سیلاب، تلنگری به همه از مردم تا مسئولان زده شود و چاره‌ای برای این اهمال کاری‌ها اندیشیده شود.

وعده‌های توخالی

متاسفانه در یکی دو دهه اخیر ساخت و سازهای زیادی در اراضی طبیعی کشور، جنگل‌ها، حاشیه و بستر رودخانه‌ها صورت گرفته که بسیاری از آنها بدون مجوز و بقیه نیز گرچه در ظاهر با مجوز بالا رفته است، اما درواقع طبق قانون ممنوعیت ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه‌ها غیرمجاز بوده و پشتوانه قانونی ندارد؛ مازندران، گیلان، تهران، البرز، خراسان شمالی، لرستان و آذربایجان غربی چند نمونه از استان‌هایی است که حاشیه رودخانه‌های آنها از ساخت و سازهای متعدد در امان نمانده است و گرچه وعده ساماندهی این رودخانه‌ها بارها از سوی مسئولان استانی داده شده، اما هربار به دلیلی این امر به تعویق افتاده و به سرانجام نرسیده است.

فاطمه مرادزاده - ایران