‌ مجرمان‌ کوچک!

رفتارهای مجرمانه کودکان

معمولا در کودکان چند نوع بزهکاری مشاهده می‌شود، رفتارهای خشن مانند قتل، تهاجم و ایجاد عمدی آتش‌سوزی و خلاف‌های معمولی‌تر مانند دزدی‌های پیش پا افتاده و مشکلات دردسرسازی که به نظر اصلاح‌ناپذیر می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد بهترین پیش‌بینی‌کننده رفتار آینده افراد، در گذشته آنها نهفته است. کودکان دردسرساز احتمال این که در آینده به نوجوانان و بزرگسالان مجرم با جرایم سنگین تبدیل شوند بسیار بالاست.

عوامل موثر در ایجاد بزهکاری

البته نمی‌توان گفت کودکان دردسرساز الزاما در آینده بزهکار خواهند شد، اما باید به عواملی که ممکن است کودکی را موافق با اجتماع یا ضد آن بارآورد بخوبی توجه کرد. برخی از این عوامل عبارتنداز:

خلق و خو : ‌روحیات و خلق و خوی شخصی می‌توانند تحت تاثیر محیط تغییر کنند. کودکی که در کنترل احساسات و خشم خود مشکل دارد ممکن است به سمت بزهکاری رود.

ارتباط کم با سرپرست:‌ ارتباط کودک با سرپرست خود که عمدتا والدین هستند نقش اساسی روی رفتار او خواهد داشت. اگر کودک از چنین حمایتی محروم بماند و با والدین خود احساس نزدیکی و صمیمیت نکند، احتمال این که به سمت بزهکاری کشیده شود بسیار خواهد بود.

برچسب‌های ناعادلانه: یکی دیگر از مشکلات کودکان پیش‌دبستانی‌ برچسب‌زدن‌های ناعادلانه به آنهاست. برچسب‌هایی مانند «مخرب»‌. کودکان در روند رشد خود رفتارهایی مانند پرخاشگری، نافرمانی و دروغگویی نشان می‌دهند که معمولا از دوسالگی شروع می‌شود. این رفتارها، بخش عادی رشد و شکل‌گیری هویت، کنترل و درک روابط اجتماعی در فرد است. اما برچسب‌زدن‌های ناروا، کودک را به سمت رفتارهای نامناسب هدایت می‌کند.

مشکلات خانواده: وضعیت بد اقتصادی، مشکلات روحی و اخلاقی والدین یا خواهر و برادرهای بزرگ تر و سبک و نوع سرپرستی نامناسب والدین می‌تواند در ایجاد بزهکاری نقش داشته باشد.

پیش‌بینی عوامل خطر

پیش‌بینی عوامل موثر در ایجاد بزهکاری در کودکان با نوجوانان متفاوت است. بیشتر مواقع کودک بزهکار یکسری مشکلات جسمی و ذهنی دارد که در کنار مشکلات محیطی و خانوادگی، او را به ارتکاب جرم می‌کشاند. از یکی از مشکلات محیطی می‌توان به اعمال خشونت فیزیکی علیه کودک اشاره کرد که ممکن است سال‌ها بعد از او یک فرد بزهکار بسازد.

پیشگیری

در حال حاضر در بیشتر جوامع، بسیاری از دادگستری‌های مخصوص جرایم کودکان و نوجوانان و همچنین سازمان‌های رفاه کودکان و مدارس روی بزهکاران کودک و نوجوانانی متمرکز شده‌اند که به بزهکاری عادت کرده‌اند. در حقیقت به جای این که از دوران پیش‌دبستانی به مراقبت از کودکان بپردازند به کودکان دوران ابتدایی و نوجوانان راهنمایی و دبیرستان توجه بیشتری نشان می‌دهند.‌ اما بتازگی مسئولان تربیت و پرورش کودکان برخی کشورها ـ آمریکا و آمریکای لاتین ـ به اهمیت تربیت کودکان در دوران پیش‌دبستانی پی برده و برنامه‌های پیشگیرانه‌ای اجرا می‌کنند. در این برنامه‌ها اگرچه نوجوانان را از قلم نینداخته‌اند، اما توجه خاصی به کودکان زیر 13 سال می‌شود.

امیدبخش ترین برنامه‌های پیشگیرانه، عوامل پرخطر در ایجاد کودک بزهکار را هدف قرار داده است‌؛ برنامه‌هایی از قبیل:

* مدیریت رفتار در محیط خانه و کلاس درس (از دوران پیش‌دبستان تا دبیرستان)‌ * برگزاری کلاس‌های چندمنظوره برای تربیت همه‌جانبه کودک‌ * آموزش حل صحیح مشاجره و پیشگیری از خشونت‌ * جلوگیری از زورگویی‌ * برگزاری کلاس‌های تفریحی بعد از مدرسه‌ * برگزاری کلاس‌های مشاوره ‌ .

برخورد با کودکان بزهکار

از آنجا که کودکان و نوجوانان انعطاف‌پذیر هستند، مسئولان دادگاه‌ها آنها را افراد نابالغی می‌دانند که به تربیت و اصلاح نیاز دارند. بنابراین دادگاه‌ها معمولا علیه بزهکاران کودک قانونی صادر نمی‌کند و این والدین و سرپرستان کودک هستند که به دلیل ‌ مراقبت نکردن صحیح و تربیت درست کودک مواخذه می‌شوند.

متاسفانه تاکنون دادگاه‌ها و دیگر موسسه‌های مراقبت از کودکان و سلامت روانی و اجتماعی آنها نتوانسته‌اند به‌درستی مشکلات کودکان بزهکار را مورد توجه قرار دهند و برای آنها برنامه‌های اصلاحی موثری در نظر بگیرند.

اما در این سال‌ها برخی کشورها برنامه‌هایی جامع برای بزهکاران کودک در نظر گرفته‌اند که به موجب این برنامه‌ها بین عملکرد پلیس، عموم مردم، دادستان‌ها، قضات، مدارس و خدمات بهداشت روانی هماهنگی به‌وجود می‌آید. اگرچه نتیجه این برنامه‌ها هنوز کاملا مشخص نشده، اما نور امیدی در تربیت کودکان بزهکار است.

برنامه بزهکاران کودک زیر 10 سال در آمریکا:‌ این برنامه شامل اقداماتی از جمله ارسال نامه اخطار از طرف وکیل مدافع به سرپرست کودک، ارجاع کودکان بزهکار به سازمان‌های حمایتی کودک و دیگر آژانس‌ها، تشخیص عوامل پرخطر در رفتار و محیط کودک بزهکار و برطرف کردن نیاز اساسی و حیاتی کودک به منظور اصلاح رفتار بزهکارانه اوست.

برنامه اصلاحی ساکرامنتو (کالیفرنیا):‌ این برنامه شامل خدماتی است که با متخصصان جامعه هماهنگی کامل دارند و به موجب آن وضعیت خانواده کودک از نظر سلامت روانی، سوء‌مصرف مواد، وضعیت اقتصادی و نیازهای حیاتی‌شان، وضعیت شغلی، عملکرد خانواده و اجتماع به دقت ارزیابی می‌کند.‌ در این برنامه‌ها پلیس و کارشناسان بهداشت روح و روان دست به دست هم داده و به تربیت، مشاوره و حمایت کودکان بزهکار و نیز کودکانی که قربانی بزه و رفتارهای خشونت‌بار شده‌اند می‌پردازند.

سازمان‌های میانجیگر

به علت این که بزهکاران کودک اغلب همزمان چند مشکل از جمله رفتار ضداجتماع، مشکلات یادگیری و خلق و خو دارند و بیشتر مواقع در فضای غفلت و سوء‌استفاده زندگی می‌کنند، یکسری از سازمان‌ها خدمات خاصی برای آنها فراهم می‌کند. ‌ در واقع دست‌اندرکاران این سازمان‌ها موافقت کرده‌اند بین سیستم قضایی، مدارس، سازمان‌های رفاه کودکان و خدمات بهداشت روان که برای اصلاح بزهکاران کوچک وجودشان الزامی است، هماهنگی ایجاد کنند.

دوره مهم تربیت کودکان

دوره پیش‌دبستان در پیشگیری از رفتارهای پرمساله و در نتیجه بزهکاری در کودکان بسیار مهم است چرا که:

1ـ در این دوره می‌توان رفتارهای مخرب کودک از جمله پرخاشگری و نقض دائم حقوق دیگران را که مهم‌ترین نشانه‌های مشکلات ذهنی کودک هستند شناسایی کرد و زود به اصلاح آنها پرداخت.

2ـ بنابرتحقیقات مشخص شده است بین رفتارهای متمردانه کودکان پیش دبستان و بزهکاری احتمالی او ارتباط معناداری وجود دارد. بنابراین به این دوره از تربیت کودک باید توجه خاصی شود.

3ـ بسیاری از مهارت‌ها مانند مهارت زبانی، در این دوره شکل می‌گیرد و اگر اختلالی در توسعه این مهارت‌ها به وجود آید، اساس یادگیری ضعیف شده و موجب رفتارهای بد آینده کودک و در نتیجه بزهکاری می‌شود. بنابراین تشخیص زودهنگام مشکلات کودک در این دوره می‌تواند گامی موثر در پیشگیری از بزهکاری باشد.

منبع:ncjrs.gov

نادیا زکالوند

جام جم