تشدید اختلافات در درون طالبان

همه منتظر برگزاری دور دوم این مذاکرات و احتمالا به نتیجه رسیدن آن بودند که هفته گذشته خبر مرگ ملاعمر، رهبر طالبان اوضاع را تغییر داد. پس از تائید خبر مرگ وی از سوی طالبان و اعلام انتصاب ملا اختر منصور به عنوان رهبر جدید این گروه، اختلافاتی بروز کرد که طی سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.

آخرین سری از این اختلافات را می‌توان در تغییراتی مشاهده کرد که برای مثال طی 48 ساعت گذشته در ساختار تشکیلاتی این گروه رخ داده است.

پس از آن که روز سه‌شنبه سیدطیب آقا، رئیس دفتر سیاسی طالبان افغانستان در قطر استعفای خود را از این گروه اعلام کرد، طالبان روز گذشته یکی از اعضای ارشد خود به نام شیرمحمد عباس استنکزی را به عنوان رئیس جدید این دفتر برگزید.

بنا به اعلام رسانه‌های پاکستان، استنکزی بلافاصله با رهبر جدید طالبان اعلام بیعت کرد و گفت از ملا اختر منصور به طور کامل حمایت می‌کند. استنکزی در زمان حکومت طالبان در افغانستان، معاونت وزارت بهداشت این حکومت را به‌عهده داشت و یکی از موسسان دفتر سیاسی طالبان در قطر محسوب می‌شود.

نگاهی به بیانیه استعفای طیب آقا نیز این اختلافات را بیش از پیش نشان می‌دهد. وی در اعتراض به اعلام خبر مرگ ملاعمر بعد از دو سال و نیم از مردن او، اعلام این خبر دیرهنگام را یک اشتباه تاریخی توصیف کرد.

وی همچنین گفت رهبر طالبان نباید در خارج از افغانستان انتخاب شود؛ زیرا تصمیمات مشابه در گذشته هزینه‌های زیادی برای کشور داشته است.

شاکری: اختلاف‌ها در طالبان تشدید می‌شود

به عقیده کارشناسان، به احتمال زیاد این اختلافات همچنان ادامه خواهد داشت. ماشاالله شاکری، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در پاکستان و کارشناس مسائل منطقه در تحلیل این اختلافات اخیر، می‌گوید: «طالبان به دلیل این که تحت الهام‌بخشی نام ملاعمر قرار داشت، به حیات خود ادامه می‌داد، اما این اختلافات از چند ماه پیش شروع شده بود و تنها با مرگ ملاعمر علنی‌تر شد. این اختلافات چند دلیل داشت؛ یکی عدم حضور عملیاتی ملاعمر بود و جز نام وی چیزی در این ساختار باقی نمانده بود. در این میان کسانی هم که در لایه میانی طالبان وجود داشتند، بخوبی می‌دانستند ملاعمر دیگر وجود خارجی ندارد. از سوی دیگر پس از برگزاری مذاکرات در منطقه مری و رهبری تیم طالبان توسط ملا اختر منصور، بسیاری از اعضا و گروه‌های پایینی بر نبود ملاعمر بیشتر یقین کردند. درواقع فشارهای آنها باعث شد تا در نهایت طالبان و مقامات اطلاعاتی پاکستان خبر مرگ ملاعمر را اعلام کنند. به این ترتیب می‌شود نتیجه گرفت اختلاف و دو‌دستگی‌ای که از چند ماه پیش آغاز شده بود، احتمالا طی ماه‌های آینده بیشتر می‌شود.»

موضوع دیگری که پس از مرگ ملاعمر مطرح شد، ادامه مذاکرات صلح بود. در حالی که رسانه‌های غربی با معرفی ملا اختر به عنوان فردی میانه‌رو، آینده مذاکرات صلح را روشن می‌دیدند، پیام چند روز پیش او با تاکیدش بر ادامه جهاد، آینده این مذاکرات را در هاله‌ای از ابهام قرار داد. شاکری در این زمینه می‌گوید: «درواقع به دلیل تقاضاهای غیرموجهی که طالبان در دور نخست مذاکرات داشت، آینده روشنی برای این فرآیند متصور نبود. بنابراین به نظر می‌رسد ملا اختر منصور سعی کرد پایه تقاضاها را محکم کند و با بیان ادامه جهاد می‌خواهد جدیت خود را نسبت به جهاد و مبارزه به اعضای این گروه گوشزد کند. در واقع اگر طالبان از خواسته‌های دور نخست خود عقب‌نشینی کند، باز هم با انشعاب رو‌به‌رو خواهد بود، زیرا در ساختار طالبان پیروی همه جانبه‌ای از سوی رده‌های پایین‌تر وجود ندارد. به عبارت دیگر هر زمان فرماندهان در میدان نبرد فعال باشند، حمایت بیشتر اعضا را خواهند داشت، اما اگر پای میز مذاکره بیایند، دچار اختلاف خواهند شد. با توجه به همین شرایط ملا اختر منصور مجبور است هم کف خواسته‌های خود را حفظ کند و هم حمایت اعضای جوان و ستیزه‌جوتر را همراه داشته باشد. به همین دلیل حداقل چند ماه طول می‌کشد تا این مذاکرات از سر گرفته شود.»

حسین خلیلی - بین‌الملل