سـرگذشت هفته‌نامه 59 ساله کودکان

این نشریه به تعدادی از بچه‌ها، نویسندگی آموخته و برای تعداد دیگر حکم یک دوست خوب را داشته است دوست خوبی که هم کلی چیزهای به‌دردبخور یاد رفقایش داده و هم سرگرم‌شان کرده است.

انتشار اسامی نویسندگان و شاعرانی که با کیهان بچه‌ها همکاری داشته‌اند، در این مجال نمی‌گنجد، ولی حیف است یادی نکنیم از جعفر بدیعی (صاحب‌امتیاز و سردبیر) و عباس یمینی‌شریف (مشاور) که هر دو برای مجله زحمت کشیدند. امیرحسین فردی از اوایل دهه 60 مدیرمسئولی و سردبیری کیهان بچه‌ها را پذیرفت و چند دهه این مسئولیت را برعهده داشت. شکوه قاسم‌نیا، مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی (شاهد)، وحید نیکخواه‌آزاد، محمدکاظم مزینانی و جواد محقق هر کدام برای مقطعی با این نشریه کودکانه همکاری داشتند. جالب است بدانید که رحماندوست شعر «صددانه یاقوت» را اولین بار برای کیهان بچه‌ها فرستاد و سپس این قطعه به کتاب‌های درسی راه پیدا کرد.

حال و هوای انقلابی «کیهان بچه‌ها» در سال 59

در حال حاضر برخی از نسخه‌های قدیمی کیهان بچه‌ها روی شبکه اینترنت موجود است. بیایید چند نسخه از این مجله را با هم ورق بزنیم. چهل و پنجمین شماره کیهان بچه‌ها سه‌شنبه سی و یکم تیر 1359 منتشر شده است. قبل از عدد 45 نوشته شده: دوره جدید (ویژه بچه‌های انقلاب). بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دست‌اندرکاران مجله عوض شده و تصمیم گرفته‌اند شماره‌گذاری را دوباره آغاز کنند. قیمت مجله در آن زمان 10 ریال بود. روی جلد عکس کودکی را می‌بینیم که روی دیوار شعارهای انقلابی می‌نویسد. شعارهایی مثل: مرگ بر ساواکی، درود بر خمینی، گوش به فرمان توییم خمینی، آزادی و...

صاحب امتیار نشریه جعفر بدیعی است و داریوش نوروزی سردبیری آن را برعهده دارد. در شناسنامه نشریه توضیح داده‌اند که کیهان بچه‌ها بیست و سومین سال انتشارش را می‌گذراند. شماره تلفن‌های آن زمان هم شش رقمی بوده است. در بخش اول مجله، سردبیر با زبانی کودکانه درباره فواید روزه توضیح داده و در لابه‌لای مطلب اشاره‌ای هم کرده به ماجرای تسخیر لانه جاسوسی. او نوشته: «آمریکا گفت اگر گروگان‌ها آزاد نشوند، تحریم اقتصادی می‌کند. آمریکا فکر می‌کرد می‌تواند با تحریم اقتصادی مردم را شکست دهد، اما این فکر او اشتباه بود.»

در صفحات بعد دو فصل از یک داستان خارجی درج شده است. جدول کلمات متقاطع و لطیفه‌ای از ملانصرالدین عناوین صفحات بعد است. نکته جالب درباره بخش شاگردان ممتاز مدارس این است که دختران کلاس اولی با عکس‌هایی بدون مقنعه در این صفحه ظاهر شده‌اند. در صفحه بعد برای بچه‌ها توضیح داده‌اند که می‌توانند داستان‌های مصور را جمع کنند و با آن یک کتاب مصور بسازند. شعری از وحید نیکخواه‌آزاد در مجله خودنمایی می‌کند. او چند سال بعد به‌عنوان تهیه‌کننده و کارگردان وارد گود فیلمسازی شد و در تولید آثاری چون پاتال و آرزوهای کوچک، گلنار و مدرسه پیرمردها مشارکت کرد. عکس روی جلد مربوط به داستانی است که شرح آن در صفحه 21 و 22 و 23 آمده است. روایت پسری که با دوستش از خانه بیرون رفته تا روی دیوار شعار بنویسد. در صفحه اسامی تعدادی دختر و پسر به عنوان دوستداران کیهان بچه‌ها درج شده است. همچنین اسامی بچه‌هایی که نامه‌ها و نقاشی‌هایشان به دفتر مجله رسیده ‌است. در صفحات پایانی مجله در کنار چیستان و مسابقه، شعرها و داستان‌های خوانندگان چاپ شده ‌است؛ آثاری که بیشتر حال و هوایی انقلابی دارند.

نشریه را از 10 ریال گران‌تر نمی‌کنیم!

در شماره‌ای دیگر از کیهان بچه‌ها سردبیر توضیح داده که ما نشریه را از ده ریال گران‌تر نمی‌کنیم؛ چون ممکن است عده‌ای نتوانند آن را بخرند. نکته جالب درباره صفحه‌آرایی نشریه این است که خیلی از مطالب پشت سر هم نیستند و ادامه‌شان به چند صفحه قبل و بعد منتقل شده است. با توجه به این‌که آن زمان امکانات رایانه‌ای وجود نداشته، این اتفاق چندان عجیب نیست. بیشتر صفحات داخلی سیاه و سفید است، اما علاوه بر دو صفحه جلد، چند صفحه انگشت‌شمار
رنگی در لابه‌لای مجله به چشم می‌خورد.

سرآغاز شیفتگی با «کیهان بچه‌ها»

لطف‌اله شیرین‌زبان، داستان‌‌نویسی است که تاکنون 11 کتاب مجموعه داستان و یک جلد رمان از او منتشر شده‌ است. او به مناسبت انتشار دو هزار و پانصدمین شماره کیهان بچه‌ها یادداشتی نوشته و اعتراف کرده که این مجله در نویسنده‌شدنش تاثیر بسزایی داشته ‌‌است. در متن پراحساس شیرین‌زبان آمده است: «پسردایی‌ام یک عدد کیهان بچه‌ها برایم خرید و این سرآغاز شیفتگی من بود. کیهان بچه‌ها مرا با قلم آشنا کرد. هر هفته برای خرید این مجله دوست‌داشتنی مدت‌های زیادی پیاده راه می‌رفتم و مجله را می‌خریدم. تا به خانه برسم، تمام داستان‌های آن را در راه خوانده بودم و حتی یک سطر آن را برای خواندن در خانه باقی نمی‌گذاشتم. بدترین خبر هفته زمانی بود که کیهان بچه‌ها تمام شده بود و من تا خانه گریه می‌کردم، انگار عزیزترین کس من مرده بود و من باید یک هفته تمام بدون کیهان بچه‌ها سپری می‌کردم.»

تحریریه خلوت شده ‌است

عباسعلی سپاهی‌یونسی، یکی از شاعرانی است که به مدت 10 سال با مجله کیهان بچه‌ها همکاری مداوم داشته ‌است. او در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: «من در دهه 80 و دوران دانشجویی خودم با این نشریه همکاری می‌کردم. آن زمان سروش نوجوان و سروش کودکان هم در حوزه کودک چاپ می‌شد. شعرهایم را برای خانم کاوه می‌فرستادم که الان بازنشست شده‌اند. شعرهای من در بخش شاپرک منتشر می‌شد که مختص کودکان بود. تقریبا همکاری با همه نشریات کودک را تجربه کرده‌ام. من خودم چون از روستا به شهر آمده‌ام، شعرهایم در کیهان بچه‌ها بیشتر مضامین روستایی داشت.

او درباره علت محبوبیت کیهان بچه‌ها این‌گونه توضیح می‌دهد: «کیهان بچه‌ها سابقه تاریخی دارد و از گذشته‌ها به صورت مرتب چاپ شده است. اگر بدون تعارف بخواهیم حرف بزنیم، باید بگوییم در دهه 60 نشریات بهتر از کیهان بچه‌ها هم داشتیم، ولی هیچ کدام به اندازه این نشریه خوب دیده نمی‌شدند. مدت زمان زیاد انتشار، خودش یک نوع تبلیغ محسوب می‌شود.»

شکی نیست که کیهان بچه‌ها در حال حاضر رونق سابق‌اش را ندارد. سپاهی‌یونسی می‌گوید: «من سال گذشته همراه با رفیقم مهدی مرادی به ساختمان کیهان بچه‌ها رفتم. حس خیلی خوبی داشتم؛ البته فکر می‌کردم خیلی نویسنده آنجا ببینم، ولی تعدادشان کم شده بود. در حد سه چهار نفر مشغول کار بودند. آن زمان جلسه شعری بود که مرتب برگزار می‌شد و بعضی از شعرها هم به داخل مجله راه پیدا می‌کرد. در این جلسه خودمانی حدود 10، 15 نفر شاعر شرکت می‌کردند.»

احسان رحیم زاده / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)