مشق فرهنگ با نوشت‌ افزار ایرانی

تفاوت فقط در تعداد برگ‌های دفترها بود؛ 40 برگ، 60 برگ، 80 برگ و 100 برگ. گاهی مداد قرمزی هم برای تنوع بخشیدن به این دفاتر ساده دستمان می‌دادند. اما همگام با موج سازندگی انگار رنگ و لعاب نوشت‌افزارها هم بیشتر شد، تا رسید به امروز که بندرت دفتر مشق دو دانش‌آموز در یک کلاس شبیه هم است.

انگار دولتمردان و مسئولانی که تنوع و تکثر را لازمه اشتغالزایی و اقتصادی شکوفا می‌دانستند، فراموش کرده بودند فکری برای نقش و نگار دفتر و قلم دانش‌آموزان کنند.

این شد که باب‌اسفنجی، اسپایدرمن، بتمن و هزار قهرمان توخالی غربی که پسوند «من» دارند همراه برخی دیگر از نمودهای انیمیشنی غرب بازار نوشت‌افزار ایران را تسخیر کرد. آن زمان بود که مسئولان سازمان‌ها و نهادها به فکر افتادند در کنار تولید انبوه باید فکری به حال خوراک فرهنگی کرد. به هر حال ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است؛ چند سالی است که آستین همت مسئولان در این زمینه حسابی بالا زده شده تا آنجا که روز سه‌شنبه این هفته قرار است سومین دوره نمایشگاه‌ نوشت‌افزارهای ایرانی ـ اسلامی افتتاح شود.

نظارت یا حمایت

دکتر جمشید جعفرپور، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی معتقد است، تصاویر روی جلد نوشت‌افزارها در الگوسازی برای کودکان نقش بسزایی دارد. به گمان او، ما در طراحی جلد دفاتر ایرانی می‌توانیم از قهرمانان ملی یا اسلامی خودمان بهره ببریم.

او با بیان این که شورای عالی انقلاب فرهنگی بر این اساس تصمیم گرفت بنیادی را برای ساماندهی مساله‌ اسباب‌بازی‌ها و لوازم تحریر ایجاد کند، می‌گوید: هم برای آن دسته از محصولاتی که در داخل کشور ساخته می‌شود و هم برای آن دسته که وارداتی است باید نظارت صورت بگیرد و شاخص وجود داشته باشد.

سعید حسینی، مدیرعامل موسسه فرهنگی روشنای زندگی نیز با بیان این که بعد از انقلاب در مقایسه با حوزه‌هایی چون فیلم و سریال و کتاب و دیگر حوزه‌هایی که به سبک زندگی مربوط می‌شود، حوزه نوشت‌افزار و لوازم‌ تحریر کمتر مورد توجه قرار گرفته، عنوان می‌کند: نباید فراموش کرد که ارائه جایگزین به جای محصولات غربی، در این حوزه اهمیت فراوانی دارد. گویا آموزش و پرورش بخشنامه داده که نوشت‌افزار با نشانه‌های غربی در مدارس ممنوع است، در حالی که 95 درصد بازار پر از نوشت‌افزارهایی با نشانه‌های غربی است. به گفته او، در این صورت چگونه می‌توان به دانش‌آموز گفت که نوشت‌افزار غربی مصرف نکند: «تا زمانی که جایگزین وجود نداشته باشد این گونه نظارت‌ها جواب نمی‌دهد.

زمانی این گونه بخشنامه‌ها جواب می‌دهد که انواع لوازم تحریر ایرانی ساخته شده باشد و لوازم تحریر خارجی مناسب هم وارد کرده باشیم و قیمت مناسبی هم داشته باشد و آنگاه بگوییم لوازم تحریر غربی مصرف نکنید.» او عقیده دارد، در حال حاضر نمی‌توان بر مصرف‌کننده نظارت چندانی داشت، اما نظارت بر تولیدکننده بیشتر جواب می‌دهد و در کنار آن، پیشنهاد طرح‌های ایرانی ـ اسلامی به برندهای داخلی اثر بیشتری دارد.

رونمایی از آثار جدید

یکی از نهادهایی که در چند سال اخیر در این عرصه گام برداشته، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که در آستانه برگزاری سومین دوره نمایشگاه‌ نوشت‌افزارهای ایرانی ـ اسلامی، از سومین مجموعه نوشت‌افزارهایش رونمایی کرد. این نوشت‌افزارها روز گذشته با حضور علیرضا حاجیان‌زاده، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دیگر مسئولان این کانون در جمع خبرنگاران رونمایی شد.

حاجیان‌زاده در این مراسم، با تأکید بر نقش تصویر در انتقال پیام، تصویر را یکی از بهترین رسانه‌هایی دانست که بر کودکان اثرگذار است و می‌تواند فرهنگ‌ساز باشد. به گفته مدیرعامل کانون، تصویر می‌تواند مخاطب را به تخیل و تفکر وا دارد و هم می‌تواند مروج مفاهیم مثبت یا منفی و مخرب باشد. او با اشاره به تصاویری که مروج خشونت و برهنگی است، آن را مخالف ارزش‌های جامعه ما دانست و گفت: امروز نوشت‌افزارها و لوازم‌ تحریر، حاوی تصویر است و به عنوان یک رسانه
به شمار می‌آید. اما فرهنگ وارداتی و فانتزی در این حوزه ذائقه کودکان ما را تحت تأثیر قرار داده است. به گفته او، کانون در چند سال اخیر با اهتمام در تولید نوشت‌افزارها و طراحی جلد دفترها تلاش داشته بخشی از فرهنگ ملی و اسلامی را منعکس کنند.

حمایت از مصرف‌کننده

حاجیان‌زاده با اشاره به این که در سومین مجموعه نوشت‌افزارهای کانون، با بازخوردی که از سال‌های گذشته داشتیم و با در نظر گرفتن سلایق و ذائقه‌های مختلف تلاش کردیم طرح‌هایی مفهومی، خلاقانه چشم‌نواز و مخاطب‌پسند ارائه کنیم، افزود: این طرح‌ها در قالب40 دفتر عرضه و در شش گروه دسته‌بندی شده و برای هر گروه نامی انتخاب شده است.

گلستان و اتاق آبی

در گروه اول که «خاطرات ماندگار» نام دارد میراث فرهنگی و هنر اصیل ایرانی ـ اسلامی چون خوشنویسی و کاشیکاری مورد توجه قرار گرفته است. «هزار و یک شب» عنوان نوشت‌افزارهای دسته دوم است، گروه سوم به تصاویری از حکایت‌های بزرگان زبان فارسی همچون سنایی، مولوی، فردوسی همراه با حکایاتی کوتاه در پشت جلد اختصاص دارد و «گلستان» نامیده شده است. این مجموعه از شخصیت‌های عروسکی هم غافل نبوده است.

محیط زیست موضوع تصاویر گروه پنجم نوشت‌افزارهاست که با نام دفاتر «اردیبهشتی» چاپ شده است. برای مخاطبان نوجوان و دبیرستانی هم مجموعه «اتاق آبی» با طراحی‌های ساده اختصاص داده شده است.

درباره نمایشگاه نوشت‌افزار ایرانی ـ اسلامی

در آستانه شروع سال تحصیلی نمایشگاه نوشت‌افزار ایرانی ـ‌ اسلامی از فردا در مرکز آفرینش‌های فرهنگی ـ‌ هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود. به گفته مجتبی دانشور، مدیر مرکز آفرینش‌های فرهنگی ـ‌ هنری کانون، اتحادیه نوشت‌افزارهای ایرانی ـ‌ اسلامی به برگزاری این نمایشگاه در مرکز آفرینش‌های کانون و ارائه کیف و کوله و جامدادی و دفترهایی می‌پردازد که بر آن طرح شخصیت‌ها و آثاری هماهنگ با فرهنگ ما نقش بسته است. در این نمایشگاه شرکت‌های مختف تولید نوشت‌افزار چون «آزاده» و «روشنا» و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شرکت می‌کنند. سومین نمایشگاه و فروشگاه نوشت‌افزارهای ایرانی ـ اسلامی تا ششم شهریور ادامه خواهد داشت.

کمیل انتظاری - فرهنگ و هنر