کمپ‌های گردشگری ؛ راه حل پدیده «خیابان خوابی»

شاید بتوان به گردشگران بسته‌ای پیشنهاد کرد که با استفاده از آن بتوانند سفر به نسبت ارزانی را تجربه کنند؛ برای نمونه آنها باید در زمان‌هایی که تعداد گردشگران به حداقل می‌رسد روانه سفر شوند یا گروهی سفر کرده و با استفاده از چادر هزینه بالای اقامت را از فهرست خود حذف کنند، اما در این میان واقعیتی وجود دارد که نمی‌توان آن را انکار کرد، زیرا گردشگر در صنعت گردشگری مصرف‌کننده کالاست به همین دلیل در فضایی که رقابت وجود ندارد برای ارزان کردن سفر از دست او کاری ساخته نیست.

گردشگر حق انتخاب ندارد

در واقع گردشگران در کشورمان ابتدا نگاهی به جیب خود انداخته و با توجه به اندوخته‌ای که دارند برنامه سفر خود را تنظیم می‌کنند، بنابراین چنین گردشگری نمی‌تواند با تحریم کردن شرکت‌های خدماتی در این حوزه در بازار گردشگری تاثیرگذار باشد. درست است که گردشگر نباید جنس گران بخرد، اما چون در فضای کنونی گردشگران حق انتخاب ندارند نمی‌توان به تاثیر‌گذاری آنها امیدوار بود.

به نظر می‌رسد رفع این مشکل نیاز به فرهنگسازی و پادرمیانی دولت دارد، زیرا چنانچه دستگاه‌های متولی در این حوزه از گردشگران حمایت نکنند مشکلات آنها حل نشده باقی خواهد ماند. مساله دیگر مغفول ماندن گردشگری است، زیرا تا وقتی درآمدهای دولت وابسته به نفت باشد نسبت به ایجاد درآمد از طریق گردشگری احساس نیاز نمی‌کند.

مرگ رقابت در حوزه گردشگری

نبود رقابت میان هتلداران و افرادی که مسافرخانه‌ها را اداره می‌کنند سبب شده اغلب آنها خدمات گران، اما بدون کیفیتی را به مسافران ارائه کنند، زیرا کم نیستند مسافرانی که همیشه از خدمات ارائه شده در هتل‌ها و مسافرخانه‌ها گله دارند.

مشکل اینجاست که تعداد هتل‌ها و مسافرخانه‌ها در کشورمان آن‌قدر نیست که آنها احساس رقابت کنند و بخواهند قیمت‌های خود را کاهش دهند.

ناصر رضایی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری سازمان میراث فرهنگی در این باره به جام‌جم می‌گوید: اکنون مشهد تنها شهری است که به نسبت تعداد هتل‌هایش مناسب است، بنابراین باید اقدامات لازم برای توسعه در این حوزه صورت گیرد.

این در حالی است که در حوزه حمل و نقل نیز چنین شرایطی حاکم است؛ مثلا به دلیل تعداد کم شرکت‌های هواپیمایی رقابتی میان آنها شکل نمی‌گیرد و مسافران ناچار‌ند برای خرید بلیت از شرکت‌هایی که خدمات نامناسبی ارائه می‌کنند نیز با محدودیت رو‌به‌رو باشند.

درباره خورد وخوراک گردشگران نیز باید تاکید کرد کیفیت مهم است،اما با رقابت می‌توان هزینه آن را کاهش داد.

سفر توزیع نمی‌شود

با توزیع مکان‌های سفر می‌توان اندکی از هزینه‌های گردشگری را کاهش داد، اما این کار به فرهنگسازی نیاز دارد، زیرا در همه کشورها قطب‌های گردشگری وجود دارد، اما چون زیر ساخت‌های مناسب در دیگر مناطق نیز فراهم شده و تبلیغات مناسب و بازاریابی موفقی در این حوزه صورت گرفته گردشگران انتخاب‌های محدودی ندارند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری یادآور می‌شود: غرب و شرق کشورمان جاذبه‌های خاص خود را دارد،اما برای معرفی آنها به گردشگران تلاشی صورت نگرفته، بنابراین بیشتر گردشگران به سواحل شمالی کشور می‌روند.

این مساله سبب شده برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات دراین مناطق به قول معروف از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و هزینه‌های غیرمعمولی را از گردشگران طلب کنند.

برای کاهش هزینه‌های گردشگری به ارائه برنامه‌هایی تشویقی از سوی دولت نیاز است؛ مانند کاهش مالیات یا ارائه وام‌های بلندمدت با چنین مشوق‌هایی و نظارت دقیق افرادی که خدمات گردشگری بهای خدمات خود را کاهش خواهند داد.

رضایی تاکید می‌کند: بعلاوه در این حوزه باید مانع ایجاد انحصار شد، زیرا شرکت‌هایی که خدمات گردشگری ارائه می‌دهند در نبود رقابت، قیمت‌ها را تعیین می‌کنند.

این در حالی است که برای ایجاد رقابت با ایجاد فضای جدید ایجاد کرد. افزون بر این به منظور بهبود شرایط باید فضا برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز باز شود تا به این شکل ارائه‌دهندگان خدمات افزایش پیدا کنند.

سیل گردشگر،‌ سیل قیمت‌ها

مقصد بیشتر گردشگران و زمان سفر آنها اکنون مشخص است، زیرا اغلب آنها در انتظار روزهای تعطیل تقویم هستند تا روانه سواحل شمالی کشور یا اصفهان، یزد و شیراز شوند. این در حالی است که اگر شرایط در مناطقی مانند خراسان جنوبی، خوزستان یا سنندج فراهم شود و آنها به این مناطق سفر کنند می‌توان در کنار بهره بردن از مزیت چهار فصل بودن کشور، زمینه را برای ایجاد رقابت و توزیع ثروت در حوزه گردشگری نیز مهیا کرد، زیرا به این شکل عرضه و تقاضا متعادل شده و قیمت‌ها قابل مدیریت شدن می‌شود.

آرش نورآقایی، رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگری راهنمایان گردشگری کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: سیل گردشگر وقتی به منطقه‌ای هجوم می‌برد قیمت‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند، چون در کشورمان بجز مرکز و شمال سایر استان‌های کشور فراموش شده‌اند.

دولت می‌تواند شرایط را بهبود ببخشد. برای نمونه در سایر کشورها وقتی تعداد گردشگران در منطقه‌ای کاهش پیدا می‌کند مسئولان با ارائه بسته‌های تشویقی مانند پارکینگ رایگان یا در نظر گرفتن تخفیف برای موزه، کافه و سینماها گردشگران را تشویق به سفربه این مناطق کرده و از بار گردشگران در قطب‌های گردشگری کم می‌کنند.

نورآقایی عنوان می‌کند: در کشورمان فقط در کیش چنین راهکارهایی مانند جشنواره تابستانی کیش اجرا‌ می‌شود، اما باید چنین مشوق‌هایی در تمام‌ استان‌های کشور عملی شود که نیاز به پشتیبانی دولت دارد.

به گفته وی شهروندان نیز می‌توانند با استفاده از خدماتی که تورها ارائه می‌کنند هزینه‌های سفر خود را کاهش دهند.

خیابان خوابی چاره کار نیست

این روزها در کشورمان به اشتباه سفر ارزان با خیابان خوابی گره خورده است و در بسیاری از شهرهای گردشگر پذیر می‌توان گردشگران زیادی را دید که با خیابان خوابی چهره نامناسبی خلق کرده‌اند. هرچند با ایجاد هتل‌های ارزانقیمت این مشکل برطرف می‌شود، اما نباید فراموش کرد با راه‌اندازی کمپ‌های گردشگری در خارج از شهرها نیز می‌توان نیاز این عده از گردشگران را پاسخ داد و مانع تخریب محیط زیست و دپوی زباله در جنگل و سواحل شد.

برخلاف کشورمان که تاکنون هیچ کمپ گردشگری در آن ایجاد نشده در بسیاری از کشورهای توسعه یافته برای گردشگرانی که با خودروهای کاروان سفر می‌کنند یا علاقه به چادر زدن دارند محل‌هایی در پنج تا ده کیلومتری خارج از شهرهای گردشگرپذیر ایجاد می‌کنند تا گردشگران بتوانند در این کمپ‌ها اقامت کرده و از خدماتی که در آنها ارائه می‌شود بهره ببرند،زیرا گردشگر برای ورود به این کمپ‌ها باید هزینه‌ای بپردازد، اما در مقابل از خدماتی مانند استحمام و محل مناسبی برای شست‌وشوی لباس و پخت و پز استفاده کرده و می‌تواند مطمئن باشد که امنیت‌اش تامین می‌شود.علاوه بر این در این کمپ‌ها با خدماتی مانند حمل و نقل عمومی یا اجاره دوچرخه شرایط برای بازدید گردشگران از جاذبه‌های شهرهای مقصد نیز تسهیل می‌شود.

در واقع به این شکل مشکل این گروه از گردشگران حل شده و مسئولان نیز دیگر دغدغه تخریب محیط زیست و مسائل اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی چادر زدن گردشگران در داخل شهرها را ندارند.

مهدی آیینی

جامعه