کتاب از دست ارشاد نمی‌چکد

به گزارش جام‌جم، هیأت انتخاب و خرید کتاب با هدف توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی متناسب با نیاز اقشار مختلف جامعه و در راستای تجهیز و تقویت کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی کشور و نیز تشویق و حمایت از ناشران دارای کتاب‌های بر‌تر خریداری می‌کند، توضیحی که در سایت وزارت ارشاد مفصل و خوش آب‌و‌رنگ نوشته شده است اما در طی سال‌های اخیر عملکرد این هیات محل مناقشات بسیاری شده و به حرف‌های درگوشی بسیاری از ناشران تبدیل شده تا از عملکرد این هیات انتقاد کنند.

دستورالعمل جدید هیات خرید کتاب

در پانصد و سی و هشتمین جلسه هیات خرید کتاب که خرید 249 عنوان کتاب جدید مصوب شد، بندهای دیگری هم آمده است. از جمله این‌که از این پس صرفا از بین کتاب‌هایی که ناشران به طور داوطلبانه در اختیار این هیات قرار می‌دهند، اقدام به بررسی عناوین جهت خرید می‌کند. بنابراین گستره بررسی و انتخاب، محدود به کتاب‌های ارسالی خود ناشران است و همه کتاب‌های منتشرشده سال را دربرنمی‌گیرد.

نکته دیگر آنکه خریدهای این هیات از ناشران، در دو ردیف جداگانه انجام می‌گیرد. نخست؛ خرید بر اساس نیازسنجی سازمانی هیات ستاد عالی کانون مساجد است که با نظارت دبیر این نهاد، به عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب و خرید کتاب، انجام می‌گیرد و دوم؛ خرید برای کتابخانه‌های عمومی و تخصصی مراکز فرهنگی دیگر است که توسط دیگر اعضای هیات انجام می‌پذیرد.

و سرانجام این‌که دبیرخانه این هیات از اعلام نتایج جلسات به ناشران چه به صورت تلفنی و چه به صورت حضوری، تا زمان ثبت رسمی مصوبات در سایت معاونت فرهنگی وزارتخانه معذور است.

خاک خوردن کتاب در انبار

این دستورالعمل جدید باعث شد برای پیگیری دغدغه‌های ناشران سراغ آنها برویم. محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز به خبرنگار جام جم گفت: در ابتدا باید ماهیت کاری که قرار است انجام شود بررسی شود. این‌که ارشاد از ناشران کتاب بخرد و صرفا آنها را انبار کند چه منفعتی دارد؟ می‌گویند در حال حاضر انبار پاستور پر از کتاب‌هایی است که قبلا خریداری شده است. طبیعی است چنین روندی نه برای ناشر مناسب است، نه برای وزارت ارشاد و نه برای کشور.

او ادامه داد: من به این قضیه تردید دارم که آیا واقعا کتاب برای رفتن به قفسه کتابخانه‌های عمومی خریداری می‌شود یا صرفا هدف از خرید کتاب، تزریق پول به ناشران است. اگر هدف تزریق پول به ناشران باشد، این روش باعث تنبل شدن ناشران می‌شود.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بیان کرد: در شرایطی که گفته می‌شود قیمت کتاب باعث شده قدرت خرید مردم در خرید کتاب کاهش یافته، باید زمینه‌های استفاده از کتاب در کتابخانه‌های عمومی را تقویت کرد. گزارشی که دبیر نهاد کتابخانه‌های عمومی چندی قبل اعلام کرد نشان می‌داد به 70 درصد کتاب‌های مخازن در طول سال اصلا یکبار هم مراجعه نشده است. این نشان می‌دهد در خرید کتاب دقت به خرج داده نشده است. باید کسانی که در تیم‌های انتخاب خرید کتاب هستند به همه این مسائل توجه داشته باشند.

خرید کتاب از کتابفروشی

آموزگار در پاسخ به این پرسش که آیا خرید 100 نسخه می‌تواند دردی از ناشران دوا کند، گفت: ارشاد بودجه اش محدود است. اما موضوع این است که همین تعداد محقر هم به شیوه مناسبی اعمال نمی‌شود و به نظر می‌رسد همین تعداد خرید، باعث سلیقه‌ای عمل کردن هیات انتخاب می‌شود.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه از هیات انتخاب و خرید کتاب ارشاد بابت خرید کتاب از ناشران با 30 درصد تخفیف انتقاد کرد و گفت: این یعنی ارشاد بر سیاست حذف کتابفروشی از گردونه نشر صحه می‌گذارد که اتفاق بدی است. ارشاد باید از کتابفروشی‌ها کتاب بخرد و اجازه دهد این صنف هم سود خودشان را داشته باشند.

پاسخ به برخی ابهامات

از طرفی مهرزاد دانش دبیر هیأت انتخاب و خرید کتاب معاونت فرهنگی وزارت ارشاد هم در پاسخ به برخی ابهامات به خبرنگار ما گفت: این هیات بسته به موضوع و کیفیت کتاب‌ها، میزان علاقه‌مندی جامعه به آن کتاب‌ها و بودجه ارشاد با 30 درصد تخفیف در شمارگان 50 تا 100 نسخه خریداری می‌شود. او در پاسخ به این سوال که آیا 100 نسخه دردی از ناشران دوا می‌کند یا خیر، توضیح داد: اگر به ناشران کمک نمی‌کرد، آنها برای این منظور اقدام نمی‌کردند. ضمن این‌که هدف از خرید کتاب صرفا حمایت از ناشر نیست، بلکه در کنارش گردش کتاب و رسیدن آن به کتابخانه‌های عمومی هم مطرح است.

سوال دیگر ما این بود که چرا ارشاد براساس دستور العمل جدید از بین کتاب‌های پیشنهادی ناشران کتاب می‌خرد و نه براساس همه کتاب‌های منتشر شده،. دبیر هیأت انتخاب و خرید کتاب در پاسخ به این پرسش گفت: اولا بودجه ما محدود است و دوم این‌که ما با این دستور العمل خواست و تمایل ناشران را درنظر گرفتیم.