براساس گزارش 10 سپتامبر بخش غذای سازمان ملل (فائو) در آگوست 2015 (مرداد گذشته) قیمت جهانی مواد غذایی به پایینترین حد خود در هفت سال گذشته رسیده و بخش کشاورزی را تحت تاثیر خود قرار داده است، به صورتی که اکنون هزینه تامین غذای خانوادهها در برخی مناطق دهکده جهانی ازجمله قاره سبز بسیار ارزانتر از گذشته خواهد بود.
در این گزارش ویژه آمده است: اقلام اصلی غذایی شاهد کاهش قیمت قابل ملاحظهای است؛ بخصوص در بخش سبزیجات، شیر، روغن گیاهی، شکر، غلات و حبوبات که همین موضوع میتواند در نهایت قیمت تمام شده برخی اقلام خوراکی مثل کنسروها و محصولات نهایی را کاهش داده و ارزانتر کند.
این در حالی است که کارشناسان کشاورزی کاهش قیمت نفت و همچنین کاهش رشد اقتصادی چین را جزو عوامل اصلی این رویداد شناخته و میگویند: با وجود رشد جمعیت جهان، اکنون با رویدادهای اقتصادی یاد شده شاهد کاهش قیمت محصولات کشاورزی در برخی نقاط جهان هستیم به صورتی که این قیمت به کف قیمتی در سال 2008 میلادی رسیده است.
این کارشناسان با اشاره به گزارشهای ماهانه از شاخصهای قیمتی محصولات کشاورزی عنوان میکنند: متوسط شاخص قیمت مواد غذایی در آگوست (مرداد) سال جاری 7/155 بوده که تقریبا 2/5 درصد نسبت به ماه جولای (خرداد و تیر) کاهش نشان داده است که بیشترین کاهش ماهانه مواد غذایی از سال 2008 میلادی بوده است. به صورتی که امروز خریداران در کل، کمترین میزان قیمت محصولات غذایی از سال 2010 را تجربه میکنند.
گزارشهای منتشر شده فائو در این زمینه بیانگر آن است که گوشت در کل محصولات کشاورزی در دوره یاد شده کمترین تغییرات را تجربه کرده، اما در مجموع بهای این ماده خوراکی نسبت به سال گذشته میلادی در همین ماه شاهد کاهش قیمت 18 درصدی بوده است.
صبحانه انگلیسی، ارزانتر از 5 سال پیش
از سوی دیگر با توجه به کاهش قیمت اقلام اصلی محصولات کشاورزی مثل گندم و قهوه که اصلیترین مواد خوراکی تشکیلدهنده میز صبحانه در بیشتر کشورها هستند امروز ساکنان انگلستان ارزانترین صبحانه را نسبت به 5 سال گذشته میل میکنند.
براساس تحقیقات انجام شده در انگلستان از سوی یک موسسه خصوصی، مشخص شده است در نیمه دوم سال 2015 میلادی میانگین قیمت شش کالای مصرفی ازجمله گندم، شیر، قهوه، آب پرتقال و شکر به کمترین میزان خود از سال 2010 میلادی رسیده است که دلیل کاهش قیمت این کالاهای مصرفی و خوراکی، آب و هوای مساعد، منابع فراوان و عرضه بیشتر از تقاضا بوده است.
نتیجه این تحقیقات که در نیمه دوم آگوست سال جاری میلادی در کشور انگلستان انجام شده است، قیمت شیر، قهوه، شکر، آب پرتقال و گندم طی یک سال گذشته به ترتیب ۳۳، ۲۸، ۲۲، ۱۰ و ۲۳ درصد کاهش یافته است که همین موضوع باعث شده تا سفرههای صبحانه در انگلستان ارزان تر از گذشته هر روز صبح در منازل و رستورانها پهن شود.
خوشی زودگذر
کاهش قیمت اقلام مختلف کشاورزی در سراسر جهان درست زمانی روی داده است که هنوز نگرانیهای متعددی در مورد آینده ذخایر مواد خوراکی در جهان وجود دارد.
بوریس یوماک، یکی از کارشناسان کشاورزی اتحادیه اروپا در این زمینه به یورونیوز میگوید: شاید کاهش قیمت برخی اقلام خوراکی اکنون در بازارهای جهانی باعث خرسندی مصرفکنندگان باشد، اما نباید فراموش کنیم کاهش قیمتها در نهایت به زیاندهی تولیدکنندگان تبدیل خواهد شد. چون اکنون کاهش تقاضا در بازارهای مختلف نیز به وجود آمده است و این میتواند در چرخه تولید تاثیرگذار باشد.
وی میافزاید: همان طور که همه میدانیم روند تولید و نگهداری محصولات کشاورزی زمانبر است و اگر ذخایر برخی محصولات در این زمینه کاهش یابد، میتواند مشکلاتی را برای آینده تامین غذای کشورها ایجاد کند. بنابراین این خوشی را باید زودگذر دانست و با استفاده از روشهایی نسبت به حمایت از تولیدکنندگان گام برداشت تا چرخه تولید قطع نشود. به عنوان مثال میتوان از روند افزایشی قیمت قهوه در سال گذشته به دلیل بروز خشکسالی در مزارع تولید برزیل یاد کرد که این شرایط اگر به صورت طبیعی در تولید ایجاد شود برای قیمتهای بینالمللی مشکل ساز و در نهایت افزایش قیمت را به همراه خواهد داشت.
این کارشناس کشاورزی درباره راههای حمایت از تولیدکنندگان میگوید: یکی از راهکارهای قابل اعتماد در حفظ جریان تولید بخصوص درباره چرخه تامین غذا را میتوان در حمایت صورت گرفته از تولیدکنندگان نیشکر دانست. به صورتی که اگرچه قیمت شکر نزولی بوده، اما با استفاده از همین شیوه تولیدکنندگان را سرپا نگه داشتهاند تا مبادا روند تولید کاهش یافته و در نهایت با جهش قیمتی مواجه باشیم. این سیاست برای دیگر محصولاتی که کاهش قیمت را تجربه کردهاند، باید مورد استفاده و مدنظر کشورهای تولید کننده قرار گیرد.
وی در ادامه دلیل کاهش قیمت گندم، شیر و آب پرتقال را این گونه توصیف میکند: پیشبینیها حاکی است که تولید گندم در استرالیا از ۲۳ میلیون تن به بیش از ۲۵ میلیون تن رسیده است و دلیل اصلی آن، بارش فراوان باران است. این در حالی است که کاهش قیمت شیر مدیون کاهش تقاضا در چین و محدودیت واردات از سوی روسیه است. در همین حال علت کاهش قیمت آب پرتقال کاهش تقاضا برای این کالا در میان مصرفکنندگان آمریکایی عنوان میشود.
با این حال قیمت چند کالای مصرفی که سر میز صبحانه مصرف میشود، افزایش یافته است. چای و کاکائو ازجمله این کالاها است. قیمت چای امسال ۶۷ درصد افزایش یافته در حالی که قیمت کاکائو افزایشی ۱۳ درصدی داشته است.
کاهش تقاضای خرید؛ نزول قیمت
کارشناسان فائو با توجه به کاهش تقاضای خرید غلات دانه درشت مثل لوبیا و در بخشهای دیگر مثل گندم و برنج میگویند: روند تولید این محصولات رو به افزایش است که میتواند عاملی در کاهش مجدد قیمت آنها باشد. از سوی دیگر کاهش مجدد قیمت محصولات و البته نبود تقاضای خرید در این زمینه باعث شده برخی ناآرامیها در گوشه و کنار دهکده جهانی ایجاد شود به صورتی که اوایل ماه جاری در اتحادیه اروپا کشاورزان در اعتراض به قیمت پایین محصولات در شهر بروکسل دست به اعتراض زدند.
عماد عزتی
اقتصاد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد