حادثه‌سازی در کمال خونسردی

به دور از شلوغ بازی

علیرضا فتحی سال‌ها تجربه طراحی بدلکاری را در آثار مختلف سینمایی و تلویزیونی دارد. مسلما مخاطبان کارهای او را در سریال‌هایی همچون «مختارنامه»، «دیوار» و «عملیات 125» دیده‌اند. او در این سال‌ها تلاش کرده به شکل مطلوب‌ بهترین کار را انجام بدهد تا صحنه‌های حادثه‌ای در ذهن بینندگان باقی بماند.

وی درباره این که آیا پیش آمده در پشت صحنه نگران صحنه‌هایی باشید که قرار است بدلکاران به جای بازیگران ایفای نقش کنند؟ توضیح می‌دهد: نه، اصلا نگران نمی‌شوم. شاید باور نکنید، اما من همیشه آرام‌ترین فرد در صحنه هستم و به کارگردان اطمینان می‌دهم که می‌تواند صحنه حادثه را بدون خطر ضبط کند. گرچه حرفه ما با خطر همراه است، اما من در طراحی‌ای که انجام می‌دهم چند بار صحنه را بررسی می‌کنم تا خطری پیش نیاید. بنابراین در کمال آرامش کارم را بدون هیچ گونه شلوغ‌بازی انجام می‌دهم.

فتحی معتقد است: بدلکار با بازیگر خیلی تفاوت دارد. بازیگر می‌تواند بارها یک صحنه را بازی کند تا حس‌اش کاملا درست و منطبق با آن چیزی باشد که کارگردان از او می‌خواهد، اما ما جای اشتباه نداریم و کوچک‌ترین خطا ممکن است به مرگ یک نفر منجر شود. به همین دلیل باید تمرکزم سرکار خیلی زیاد باشد تا مانع چنین اشتباهاتی شوم. به همین دلیل سعی می‌کنم همیشه آرامش داشته باشم تا با تمرکز بالا بهترین کار را همراه گروهم انجام بدهم.

ناآشنایی کارگردانان

این طراح بدلکاری درباره این که وقتی قرار است اجرای صحنه‌های پرحادثه را بپذیرد، موضوع فیلم یا سریال تا چه میزان برایش اهمیت دارد؟ می‌گوید: مهم‌ترین مساله برای من به عنوان طراح بدلکاری این است که کارگردان، حادثه را بشناسد. موضوع فیلمنامه برایم خیلی اهمیت ندارد، چون بازیگر نیستم که بخواهم حساسیتی برای نقشم داشته باشم. بعد از خواندن فیلمنامه حوادث را طراحی می‌کنم. در این ارتباط با کارگردان صحبت می‌کنم و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهم. گاهی پیش می‌آید کارگردانی بدون آن‌که دانش لازم را داشته باشد در کار ما دخالت و درباره صحنه‌های حادثه اظهار نظر می‌کند. همین دخالت او باعث می‌شود به کار لطمه بخورد. با توجه به این‌که نام من به عنوان طراح بدلکار در تیتراژ می‌خورد‌ ترجیح می‌دهم با کسانی کار کنم که حادثه را می‌شناسند و بی‌دلیل در کارم دخالت نمی‌کنند. وی درباره این که چگونه قبل از کار متوجه می‌شوید کارگردان با صحنه‌های حادثه آشنایی دارد؟ توضیح می‌دهد: بعد از خواندن فیلمنامه، درباره فضای کار با کارگردان صحبت می‌کنم. برخی کارگردانان اطلاعاتی در این زمینه دارند و بعضی دیگر ندارند. در گفت‌وگوهایی که با کارگردان و تهیه‌کننده دارم، متوجه نگاه آنها به صحنه‌های حادثه می‌شوم. وقتی بدانم گروه می‌خواهد کار را کاملا به من واگذار کند، حتما طراحی بدلکاری‌شان را می‌پذیرم. در غیر این صورت برایم غیرقابل قبول است که به خاطر دخالت‌های کارگردان کارم را خراب کنم. خوشبختانه تعداد کارگردانانی که کار را کاملا به من واگذار می‌کنند، زیاد هستند و تاکنون کمتر با مشکلی روبه‌رو شده‌ام.

افزایش عمق حوادث

این طراح بدلکاری ادامه می‌دهد: البته نویسنده و کارگردان به خاطر این‌که احتمال خطر را پایین بیاورند حادثه کمتری در قصه قرار می‌دهند. به همین دلیل مثلا ارتفاع یک تا دو متری را انتخاب می‌کنند، اما وقتی من با آنها صحبت می‌کنم این اطمینان را می‌دهم که اتفاق بدی رخ نخواهد داد و آنها می‌توانند تعداد و عمق حوادث را بیشتر کنند. در مجموع پیشنهادم را به گروه می‌دهم تا صحنه حادثه خوب در بیاید.

برخی مواقع در تیتراژ آثار نمایشی بخشی از فعالیت بدلکاران به تصویر کشیده می‌شود که این اتفاق به‌ندرت پیش می‌آید. فتحی درباره این که پخش فعالیت بدلکاران در تیتراژ آثار نمایشی تا چه میزان به تقویت انگیزه آنها کمک می‌کند، می‌گوید: این اتفاق مثبت است و امیدوارم در آثار نمایشی شاهد توجه بیشتر به فعالیت بدلکاران باشیم، چون باعث دلگرمی گروه‌های بدلکاری می‌شود. واقعا بدلکاران مظلوم هستند و هیچ وقت فعالیت آنها دیده نمی‌شود و همیشه پشت صحنه گم می‌شوند؛ در حالی که مردم به دیدن کار آنها علاقه‌مند هستند.

فاطمه عودباشی

رادیو و تلویزیون