اهدای نوبل ادبیات به نویسنده ضد روس

آکادمی نوبل اعلام کرد این جایزه را به پاس نوشته‌های چند صدایی این نویسنده که یادآور رنج و شجاعت در زمانه ماست، به او اعطا کرده است. اما در عین حال سیاسی‌کاری آکادمی نوبل و اهدای جایزه ادبی به یک نویسنده ضد روس از تیررس نگاه منتقدان دور نمانده است.

به گزارش جام‌جم، الکسیویچ متولد ۳۱ می ‌۱۹۴۸ در اوکراین است که در حال حاضر شهروند بلاروس محسوب می‌شود. در طول عمر 113 ساله نوبل ادبیات که طی آن 109 نفر به عنوان برنده این جایزه معرفی شده‌اند، فقط 14 نویسنده و شاعر زن توانسته‌اند برنده نوبل ادبیات باشند. سوتلانا الکسیویچ نویسنده 67 ساله، چهاردهمین زنی است که این جایزه را تصاحب می‌کند.

زندگینامه الکسیویچ

اما الکسیویچ کیست؟ آن‌طور که ایسنا گزارش داده، سوتلانا الکسیویچ نویسنده و روزنامه‌نگار، برای نگارش کتاب‌های مستند در قالب مصاحبه‌ شهرت دارد و نامش بیش از هر نویسنده دیگری در صدر پیش‌بینی‌های جایزه نوبل ادبیات بود. او در شهر استانیسلاو اوکراین از پدری بلاروسی‌ و مادری اوکراینی متولد شد. الکسیویچ پس از تمام کردن دوران مدرسه به‌عنوان معلم و خبرنگار مشغول کار شد و بین سال‌های 1967 تا 1972 به تحصیل در رشته روزنامه‌نگاری در دانشگاه مینسک پرداخت. او پس از فارغ‌التحصیلی به سبب دیدگاه‌های اعتراضی‌اش به یک روزنامه محلی در نزدیکی مرز لهستان فرستاده شد، اما پس از مدتی دوباره به مینسک بازگشت و کار خود را در روزنامه‌ای تحت عنوان «Selskaya» آغاز کرد.

مواضع ضدروس برنده نوبل

باید گفت سوتلانا الکسیویچ یک نویسنده ضد روس است. او به سبب انتقادهایش نسبت به رژیم بلاروس و روسیه اغلب در خارج و کشورهایی مانند ایتالیا‌، فرانسه و سوئد زندگی کرده است. او بعد از کسب جایزه نوبل ادبیات به یک کنفرانس خبری در شهر میسنک بلاروس رفت و به پرسش‌های خبرنگاران هم پاسخ‌های سیاسی داد. در این کنفرانس خبری الکسیویچ گفت: با دیدن عکس‌های کشته‌شدگان در جریان تظاهرات ضد روس در فوریه سال 2014 گریستم.

وی با نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت دولت روسیه ادامه داد: قیام‌های جدایی‌طلبانه در مناطق شرقی نیز که به کشته شدن بیش از 8000 نفر انجامید، نتیجه دخالت خارجی‌ها بود و این یک اشغال و هجوم خارجی است.

او در ادامه صحبت‌هایش افزود: من دنیای روسی خوب و انسان‌دوستانه را دوست دارم، اما دنیای روسیه‌ای استالین و دیگر سیاستمداران خودکامه روس را نه. برنده نوبل ادبیات 2015 با تقدیم کردن جایزه‌اش به مردم بلاروس گفت: این جایزه برای من نیست، بلکه عنوانی برای فرهنگ و کشور کوچک ماست که در طول تاریخ با مشکلات و مصائب فراوانی روبه‌رو بوده است. تاریخ نشان داده که جایی برای ظالمان نیست.

الکسیویچ در بخش دیگری از صحبت‌هایش ابراز امیدواری کرد کسب این جایزه بتواند به آزادی بیان در کشورش و روسیه کمک کند و ادامه داد: اکنون فکر می‌کنم صدای من وزن بیشتری داشته باشد و دیگر برای صاحبان قدرت آسان نخواهد بود که با تکان دادن دستی ما را نادیده بگیرند. آنها ناگزیرند به حرف‌های من گوش بدهند.

واکنش رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران

اعطای جایزه نوبل ادبیات به یک نویسنده ضد روس، آن هم در شرایطی که روسیه اخیرا حمله نظامی خود را برخلاف میل غربی‌ها علیه داعش آغاز کرده است، بار دیگر این گمانه را بیش از پیش تقویت کرد که آکادمی نوبل این جایزه ادبی را دستمایه سیاسی‌کاری خود قرار داده است. این موضوعی است که حمید بعیدی‌نژاد، رئیس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با 1+5 هم بر آن تاکید کرد. او بعد از اعطای جایزه نوبل ادبیات در صفحه اینستاگرام خود نوشت: اعطای این جایزه ادبی از سوی هیات داوری آکادمی نوبل ادبیات در سوئد به خانم الکسیویچ فارغ از سبک نوپردازانه و توجه تاثیرگذار وی به وجه انسانی و فردی در تحولات تاریخ، بی‌شک همراه در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی هم بوده است. در شرایط قدرت‌نمایی روسیه در اروپا که از سوی عده‌ای به احیای تمایلات جنگ سرد تعبیر شده است و با توجه به درگیری‌های روسیه و غرب به‌ویژه در اوکراین و بلاروس، اعطای این جایزه به یک منتقد نظام سیاسی روسیه و بلاروس و منتقد سیاست‌های شخص آقای پوتین کاملا جهت‌دار است، شخصی که از جمله تحرکات روسیه در اوکراین را یک تجاوز آشکار نامیده است. بلافاصله پس از اعطای این جایزه ادبی، سخنگوی دولت روسیه ضمن تبریک به وی، اطلاعات مبنای قضاوت‌های خانم الکسیویچ درخصوص سیاست‌های روسیه در اوکراین را ناکافی خواند.

سجاد روشنی

فرهنگ و هنر