بازار داغ کمپین نخریدن

کارشناس خودروسازی نیستم و از این‌که چرا نام خودروهای تولید داخل با تصادف و عدم ایمنی مترادف شده هم ارزیابی علمی ندارم، ولی به‌عنوان شهروندی که انواع خودروی ایرانی را داشته و اکنون هم با یکی از آن نه چندان مدرن هایش تردد می‌کنم، از کیفیت آن در مقایسه با هم ترازهایش راضی نیستم اما این ماجرا برایم از منظر دیگری قابل تامل است.

مدتی پیش رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌ زیست اتاق ایران که خود از کارشناسان خبره آب کشور است، اعلام کرد برای تولید هر کیلوگرم هندوانه 400 لیتر آب مصرف می‌شود در حالی که کشاورزان این محصول را سرِ زمین هر کیلوگرم 200 تومان به فروش می‌رسانند و سپس با معادل‌سازی قیمت آب بسته‌بندی، ارزش آب مصرفی برای تولید هر کیلو هندوانه را 200 هزار تومان محاسبه کرد.

بعدها این عدد از سوی دیگران و با محاسبه هزینه‌های انتقال و مدیریت آب سر از میلیون تومان هم درآورد. به عبارتی یک هندوانه پنج کیلویی که در بازار بین 1000 تا 5000 تومان به فروش رسیده، بین یک تا پنج میلیون تومان برای تولیدش هزینه شده است!

لطفا اعداد را یک‌بار دیگر نگاه کنید. حق دارید باور نکنید. بیشتر مردم آن را باور نمی‌کنند، لبخند می‌زنند و از کنارش می‌گذرند. اما هزینه‌های ملی تولید، از جمله «آب مجازی» ـ مقدار آبی که در فرآیند تولید محصولات به مصرف می‌رسد ـ چون دیده نمی‌شود باور هم نمی‌شود.

صحبت از تحریم هندوانه و انگور و شیر و گوشت و دیگر محصولاتی که آب و خاک هدر می‌دهند و سم به کام مردم روانه می‌کنند و بخش زیادی روانه زباله‌دانی می‌شوند، شوکرانی است که همه از آن گریزانند.

بسیاری با دغدغه بیکاری روستاییان و مهاجرت به کلانشهرها و اشتغال کاذب آنان و برخی به دلایل دیگر اصلا ورود به آن را مصلحت نمی‌دانند اما باید پذیرفت که تبعات بحران آب، دامنه‌ای بسیار گسترده‌تر دارد و نه تنها زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را مختل می‌کند بلکه از منظر حفظ امنیت کشور نیز قابل توجه است.

این روزها قرارگرفتن مدیران در موضع رودربایستی و تعارفات سیاسی و ملاحظات جناحی و سخنرانی‌های احساسی و مصاحبه‌های خوش تیتر و صدور بخشنامه‌های «نه سیخ بسوزد نه کباب» روزگار ناخوشِ محیط‌زیست را وخیم تر می‌کند.

گاهی باید تصمیمات شجاعانه گرفت و تاب ترکش آن را در کوتاه مدت هم داشت. تصمیم‌هایی که در لحظه اتخاذ، ممکن است تلخ باشد اما میوه آن شیرین است.

بحران آب جدی است اما مثل خیلی اوقات دیگر، «آنان که باید» دیر واکنش می‌دهند. یعنی اول نادیده و ناشنیده می‌گیرند، بعد غیرحرفه‌ای تحلیل و گاهی تکذیب می‌کنند و ناگه چشم باز کنیم درحالی که در صف آب ایستاده‌ایم آن روز دیگر «کمپین نخریدن هندوانه ایرانی» هم سودی ندارد.

دکتر اصغر محمدی‌ فاضل - رئیس دانشکده محیط‌ زیست