در این بین، رادیو در افغانستان از وضعیت خاصی برخوردار است. شرایط جنگی در این کشور که چند سال است ادامه دارد، گریبان صنعت رادیوی آن را هم گرفته است، اما وجود حداقل سه دهه جنگ داخلی در افغانستان، هنرمندان بومی دست از تلاش برنداشته و سعی میکنند خودشان را با شرایط ویژه کشورشان منطبق کنند.
رویدادهای روز
در افغانستان چندین شبکه رادیویی فعال مشغول به کار است که به گفته منتقدان هنری «رادیو تلویزیون افغانستان» (که معمولا با نام رادیو تلویزیون ملی در افغانستان از آن نام برده میشود) مهمترین پخشکننده رادیویی در کشور به حساب میآید. این رادیو کار خود را از سال 1925 شروع کرد و گفته میشود چند هنرمند و سرمایهگذار ایرانی از موسسان اصلی آن بودهاند. در دوران حکومت پادشاه اماناللهخان، این خط رادیویی با قابلیت کار 400 واتی خود با همکاری یک شرکت آلمانی گسترش یافت. در ابتدا ساعات پخش برنامههای رادیو محدود بود و بخش اصلی برنامههای آن اختصاص به خبر و رویدادهای روز و همچنین موسیقی داشت. با گذشت زمان، هم ساعات پخش برنامههای رادیو افزایش یافت و هم شعبههای محلی آن فعالیت خود را آغاز کرد.
هنرمندان رادیو
اما بجز رادیوی ملی افغانستان که یک رسانه دولتی است، دیگر شبکههای رادیویی هم در افغانستان مشغول فعالیت هستن. در بین آنها «آرمان افام» از شهرت بیشتری برخوردار است. شروع فعالیت این شبکه از سال 2003 بوده و لقب اولین ایستگاه رادیویی را گرفته که به صورت کلی برنامههای سرگرمکننده و عامهپسند پخش میکند.
بنابراین میتوان حدس زد نمایش، مسابقه و موسیقی بخش اصلی برنامههای آن را تشکیل میدهد. دفتر مرکزی این ایستگاه رادیویی در شهر کابل قرار دارد و برنامههایش را به دو زبان دری و پشتو پخش میکند. آرمان افام نام خود را از یک لغت دری/ پشتو به معنی امید گرفته و اهل فن میگویند از زمان تاسیس خود، چشمانداز رسانهای در داخل کشور را تغییر داده و باعث تحولات زیادی در کار هنرمندان رادیویی شده است. گفته میشود علت محبوبیت 90 درصدی این رادیو در بین مردم افغانستان علاقه آنها برای تغییر و حرکت به سمت یک زندگی تازه بوده است.
«رادیو آزادی» هم که فعالیتش را از سال 2002 در کابل شروع کرد، به دو زبان دری و پشتو برنامه پخش میکند. این ایستگاه رادیویی ارتباطاتی با رادیو آزاد اروپا و صدای آمریکا دارد و روزانه 12 ساعت برنامه را روی آنتن میفرستد. قبل از تاسیس رسمی در سال 2002 در فاصله سالهای 1985 تا 1993 هم برنامههای این رادیو در افغانستان پخش و شنیده میشد. همانطور که از نام رادیو پیداست، بخش اصلی برنامههای آن اخبار و گزارشهای تحلیلی است و گاهی برنامههای فرهنگی هم دارد.
تحلیلگران هنری میگویند فعالیت رادیو در افغانستان همیشه تحت تاثیر شرایط سخت و خاص سیاسی کشور بوده و هنرمندان آن با خطرات و مشکلات زیادی روبهرو بودهاند. از مقابله با سانسور شوروی (سابق) گرفته تا حاکمیت چندساله طالبان و هجوم نظامی آمریکا به خاک افغانستان، برنامهسازان رادیویی در افغانستان با پستی و بلندیهای کاری زیاد و دشواری روبهرو بوده و هستند. تاثیر این مشکلات هنوز هم خود را در فعالیت ایستگاههای رادیویی این کشور مصیبتزده آسیایی نشان میدهد.
مهبد آستانی
جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد