شدیدترین توفان ثبت شده در جهان

توفانی بی‌سابقه

وقوع توفان پاتریشیا سر و صدای زیادی در دنیا به راه انداخت تا جایی که مقامات مکزیک در این کشور وضع اضطراری اعلام کردند. پیش‌بینی شده بود وقوع این توفان می‌تواند زندگی بسیاری از شهروندان ساکن حاشیه اقیانوس آرام را در معرض خطر قرار دهد و به این ترتیب مناطق بسیاری از کشور مکزیک که بیشتر در معرض خطر قرار داشت، تخلیه شد. سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده بود وقوع این توفان می‌تواند مانند توفان هایان ـ که سال 2013 به کشته شدن بیش از 7000 نفر در مکزیک منجر شد ـ به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل شود. براساس گزارش‌های اعلام شده سرعت این توفان به 325 کیلومتر در ساعت رسید و به این ترتیب پاتریشیا توانست لقب قدرتمندترین توفان دنیا را از آن خود کند. سرعت ثبت شده برای این توفان تا پیش از رسیدن به خشکی یا سواحل اقیانوس آرام 325 کیلومتر در ساعت گزارش شده است. در حقیقت شدت این توفان به اندازه‌ای بود که حتی می‌توانست یک هواپیمای مسافربری را نیز از روی زمین بلند کند. اما خوشبختانه با رسیدن امواج به کشور مکزیک از شدت این توفان به میزان قابل توجهی کاسته شد.

اسکات کلی، فضانوردی که اکنون در ایستگاه بین‌المللی فضایی حضور دارد از این توفان تصاویر باورنکردنی ثبت کرده است. عظمت این توفان به اندازه‌ای بود که فیلم ثبت شده از این توفان، تصویری شبیه ابرهای خروشان را به تصویر می‌کشد. در مدت زمان 30 ساعت سرعت توفان پاتریشیا از 129 کیلومتر در ساعت به 325 کیلومتر در ساعت افزایش پیدا می‌کند و جنوب شرقی اقیانوس آرام و نیمکره غربی کره زمین را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. اگرچه توفان‌ها براساس شدت تا درجه پنج دسته‌بندی می‌شوند، اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند با توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات پاتریشیا باید این توفان را به عنوان یک توفان درجه هفت در نظر گرفت.

علت این توفان چیست؟

کارشناس هواشناسی شبکه سی‌بی‌سی کانادا درباره وقوع توفان‌هایی مانند پاتریشیا می‌گوید: در حقیقت بخار آب متصاعد شده از سطح آب به شکل‌گیری توفان‌هایی مانند پاتریشیا منجر می‌شود و بدیهی است با افزایش دمای آب، این توفان‌ها شدت بیشتری پیدا می‌کند. زمانی که دمای آب اقیانوس به 23 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، آب تبخیر و در نتیجه رعد و برق‌های قوی ایجاد می‌شود. یکی از دیگر پیامدهایی که در پی این اتفاقات روی می‌دهد وقوع توفان‌هایی است که با بارندگی‌های شدیدی همراه است. این بارندگی‌ها به جاری شدن سیل و رانش زمین منجر می‌شود. توفان‌ها را می‌توان به موتورهای حرارتی تشبیه کرد که بخار آب، نقش سوخت را برای آن ایفا می‌کند؛ بنابراین هرچه دمای سوخت بیشتر باشد این موتور با سرعت بیشتری به حرکت درمی‌آید و زمانی که به تدریج ارتفاع آن افزایش پیدا می‌کند و از سطح زمین فاصله می‌گیرد، این بخار با افت دما مواجه می‌شود. این تغییرات در نهایت موجب متراکم شدن بخار و بارندگی خواهد شد.

علاوه بر شدت این توفان، آنچه پاتریشیا را از دیگر توفان مشابه در این منطقه متمایز می‌کند تغییرات سریع آن است. این توفان به عنوان توفانی ضعیف و بی‌خطر آغاز شد و بعد از گذشت 24 ساعت، سرعت آن به 240 کیلومتر در ساعت رسید و به این ترتیب به یک توفان درجه چهار تبدیل شد. حال سوال این است چه عاملی موجب چنین تغییرات سریع و بی سابقه شده است؟ بدون تردید گرمایش جهانی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در بروز این پدیده بوده است. البته گروهی از کارشناسان بر این باورند که عواملی مانند افزایش بی‌سابقه دمای آب‌های اقیانوسی و همچنین وقوع دوره‌ای بی‌سابقه پدیده ال‌نینو نیز در بروز این اتفاقات نقش بسیار مهمی داشته است. براساس پیش‌بینی‌های انجام شده از روی مدل‌های گرمایش زمین، افزایش تناوب و قدرت توفان‌های قدرتمند حاره‌ای چندان دور از انتظار نخواهد بود و این رویدادی است که باید تا آخر این قرن شاهد تبعات و زوایای دیگری از آن باشیم؛ بنابراین شاید در وقوع توفان پاتریشیا نیز بروز پدیده ال‌‎نینو و افزایش بی‌سابقه دمای آب منطقه اقیانوس آرام از متهمان اصلی باشد. به گفته کارشناسان، گرمایش جهانی عاملی است که به تشدید قدرت ال‌نینو منجر می‌شود. ال‌نینو نیز رویدادی است که به افزایش دمای آب اقیانوس‌ها منتهی خواهد شد و به تبع آن وقوع توفانی با این شدت دور از انتظار نخواهد بود.

از پاتریشیا تا ال‌نینو

از ابتدای سال 2015 میلادی تاکنون بیش از 20 توفان گرمسیری در نیمکره شمالی اتفاق افتاده است که در مقایسه با توفان‌هایی که سال گذشته رخ داده، بی‌سابقه بوده است. اگرچه گرم شدن زمین عاملی است که در وقوع این توفان‌های بی‌سابقه نقش اصلی را ایفا می‌کند، شواهد ارائه شده از سوی کارشناسان نشان می‌دهد این الگوهای آب و هوایی فقط سال 1980 میلادی تکرار شده است. بنابراین تردیدی نیست عده‌ای بر این باور باشند این حوادث می‌تواند به نوعی نشان‌دهنده حوادثی باشد که در آینده‌ای نزدیک شاهد آن خواهیم بود. بر این اساس، کارشناسان مرکز پیش‌بینی آب و هوای ملی آمریکا با احتمال 95 درصد از در راه بودن ال‌نینو خبر داده‌اند. پدیده‌ای که می‌تواند زمستان امسال را با تغییرات گسترده‌ای مواجه کند. بر همین اساس در پی وقوع توفان بی‌سابقه پاتریشیا گمانه‌زنی‌هایی درباره همراه شدن این اتفاق با پدیده ال‌نینو مطرح شده است.

ال‌نینو از چرخه‌های آب و هوایی شناخته شده در سطح دنیاست. هر چند سال یکبار وقوع پدیده ال‌نینو به ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر دنیا منجر می‌شود که می‌تواند موجب ثبت رکوردهای جدیدی در جدول‌های هواشناسی جهان شود. زمانی که دمای آب‌های قطبی در اقیانوس آرام در بخش آمریکای جنوبی افزایش پیدا می‌کند، ال‌نینو رخ می‌دهد. در حقیقت وزش هوای گرم در سطح آب‌های اقیانوسی، موجب تغییر مسیر بادهایی می‌شود که در سطح زمین می‌وزد. وجود چنین روندی موجب ضعیف شدن بادهای موسمی در بخش‌های جنوبی و جنوب شرقی آسیا می‌شود. به این ترتیب از یک سو فصل‌های بارانی سال در آفریقای جنوبی با خشکسالی مواجه می‌شود و از سوی دیگر همزمان در بخش‌های شرقی و جنوبی آمریکا تشدید بارش‌های جوی را شاهد خواهیم بود.

فرانک فراهانی‌جم‌

دانش