صف ستاره‌ها در‌ معمای شاه

این سریال از دی ماه 1391 به مدیریت فرشاد خالقی در مکان‌های متعددی از جمله شهرک غزالی، کاخ ‌موزه گلستان، موزه عبرت و بناهای تاریخی شهر تهران تصویربرداری شده است و بیش از 80 بازیگر نقش‌های اصلی آن را به‌عهده دارند. تاکنون 520 بازیگر ایفاگر نقش‌های فرعی این سریال بوده‌اند و از آنجا که همچنان تصویربرداری آن ادامه دارد، به تعداد این بازیگران افزوده خواهد شد.

معمای شاه روایت رخدادهای بین سال‌های 1317 تا 1357 است و از ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه و بازگشت آنها به ایران آغاز می‌شود و با مرگ محمدرضا در قاهره به پایان می‌رسد. به بهانه وقوع این رخدادها در این مقطع زمانی 40 ساله، رویدادهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران نیز به تصویر کشیده می‌شود.

با پهلوی تسویه حساب نکردیم

«معمای شاه» در 80 قسمت تولید شده و تحقیق و نگارش آن از اواخر سال 1389 زیر نظر دکتر موسی حقانی انجام شده است. حقانی از تماشاگران تلویزیون خواست این سریال را با دقت بسیار تماشا کنند و تاکید کرد: انبوهی از اسناد برای ساخت این سریال مطالعه و بررسی شده است و به هیچ عنوان درصدد تسویه حساب با رژیم پهلوی نبوده‌ایم. این سریال یک اثر تاریخی منصفانه مبتنی بر اسناد است و لزومی نداشته درصدد تسویه حساب باشیم؛ چون این کار را مردم به خوبی انجام دادند و بهمن سال 57 ثمره‌اش را دریافت کردند.

مشاور پژوهشی سریال معمای شاه توضیح داد: برای ساخت این سریال از تمام اسناد موجود در کشور بهره‌برداری شده تا زوایای تاریخ ایران در یک دوره 40 ساله تبیین شود. وی درباره اسناد این سریال گفت: مدارک موجود در مراکز مختلف مرتبط با رژیم پهلوی مهم‌ترین منابع ما بوده است؛ اسنادی که در مراکز دولتی آن دوره مانند وزارت امور خارجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی وجود داشته و امروز جزو منابع آرشیوی محسوب می‌شود. همین طور اسناد به‌جامانده از ساواک که شامل گزارش‌های متنوع درباره افراد، جریانات، فعالیت‌ سازمان‌ها و ارگان‌ها و نهادهاست و نیز اسناد و مدارکی که در اختیار افراد حقیقی بوده و بعدها در قالب مقاله در نشریات کشور منتشر شده است.

به گفته این پژوهشگر، جهت و خط اصلی سریال معمای شاه را اطلاعات به دست آمده از همین اسناد و مدارک تعیین کرده‌ است و بخش‌های داستانی و دراماتیک آن به موازات رخدادهای تاریخی پیش رفته و این دو در توازن هستند.

دکتر حقانی وفاداری به مستندات تاریخی را مهم‌ترین خط قرمز در طراحی ماجراها و نگارش فیلمنامه این سریال دانست و گفت: شخصیت‌های واقعی و تاریخی و شخصیت‌های دراماتیزه و داستانی، قصه‌های سریال معمای شاه را شکل می‌دهند. شخصیت‌های واقعی بر مبنای مستندات تاریخی تعریف شده‌اند و شخصیت‌های داستانی نماینده افرادی از اقشار مختلف اجتماعی با دیدگاه‌های متنوع هستند؛ کسانی که در روند اتفاقات تاریخی مانند ملی شدن صنعت نفت، طبیعتا دیدگاه‌های خاص خودشان و عملکرد‌های متفاوتی دارند.

براساس توضیحات این پژوهشگر، در سریال معمای شاه زندگی عادی و روزمره مردم در کنار رخدادها و حوادث مهم سیاسی اجتماعی روایت می‌شود. اشغال ایران توسط متفقین، فرار رضاخان، جانشینی محمدرضا پهلوی، جنگ جهانی و قحطی، نهضت ملی شدن صنعت نفت، کودتای 28 مرداد، واقعه 17 شهریور یا جمعه سیاه، ترور رزم‌آرا، فراماسونری در ایران، نهضت امام خمینی، نفوذ آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در کشور و انقلاب اسلامی ایران از مواردی است که در این سریال مطرح می‌شود.

اولین‌ها و تازه‌ترین‌ها

سریال معمای شاه از چند منظر سریالی متفاوت محسوب می‌شود. به عنوان نمونه تاکنون سریال‌های مختلفی درباره تاریخ پهلوی اول و دوم ساخته شده است، اما در هیچ کدام مانند معمای شاه به صورت مبسوط به این دوره پرداخته نشده است. این سریال تلاش می‌کند مخاطبان را با عملکرد پهلوی دوم آشنا کند و از همین حیث بخشی از آن به دوره پهلوی اول اختصاص دارد. در پنج قسمت ابتدایی، سه سال حکومت رضاشاه از نگاه پهلوی دوم به تصویر کشیده شده است.

علاوه بر توجه به مستندات تاریخی در این سریال به واقع‌گرایی در طراحی صحنه، لباس و گریم‌ها توجه بسیار شده است و چهره‌هایی بسیار شبیه شخصیت‌های واقعی به نمایش می‌گذارد. در معمای شاه برای اولین بار دکور «خیابان منیریه»، «میدان ژاله»، «خیابان انقلاب» و «پامنار» در این سریال ساخته شد. زندگی محمدرضا پهلوی و دیگر درباریان به موازات زندگی خانواده «دکتر وزیری» در این سریال روایت می‌شود. دکتر وزیری که نقش او را سعید نیکپور بازی کرده، وجود خارجی ندارد، اما ابزاری است برای ایجاد کشش داستانی در این سریال. پسر دکتر وزیری که محمود نام دارد، همسن و هم‌مدرسه‌ای محمدرضا پهلوی است. همچنین برخی تجهیزات مورد نیاز این سریال همچون تانک‌ها و خودرو‌های نظامی پس از سال‌ها برای اولین بار از موزه‌های ارتش بیرون آمده و همچنین سه ازدواج محمدرضا شاه در این سریال به تصویر کشیده شده است.

امیرمهدی کیا ایفای نقش میانسالی محمدرضا پهلوی را به عهده داشته است. او پیش از معمای شاه در سریال «پدرخوانده» به کارگردانی محمدرضا ورزی بازی کرده بود و از همان جا برای ایفای نقش میانسالی پهلوی دوم انتخاب شد.

ساغر عزیز بازیگر نقش فرح دیبا پهلوی پیش از بازی در این سریال، در دو سریال «سال‌های مشروطه» و «تبریز در مه» ایفای نقش کرد.

　عبدالرضا اکبری در نقش سپهبد زاهدی برای اولین بار یک نقش تاریخی واقعی را بازی می‌کند. او در سریال «پهلوانان نمی‌میرند» نقش یک پهلوان در دوران قاجار را به عهده داشت.

　حدیث فولادوند بازی در نقش فوزیه، همسر مصری محمدرضا پهلوی را به عهده دارد. فولادوند این روزها همزمان در برنامه محله گل و بلبل نیز حاضر می‌شود.

　علی دهکردی نقش دکتر طالقانی را بازی می‌کند. او برای ایفای این نقش علاوه بر مستندات تاریخی از طریق سیدمهدی طالقانی پسر شهید طالقانی با شخصیت این مرد آشنا شده است.

شکرخدا گودرزی در نقش امام خمینی بازی کرده است. کارگردان به دنبال یک احساس ویژه بود و آن را در یک تئاتر از بازی شکرخدا گودرزی دریافت کرد.

　　داریوش کاردان نقش امیرعباس هویدا را بازی می‌کند. او در نقش‌های تاریخی بسیار متفاوت ظاهر شده است که از آن جمله می‌توان به نقش جوانشیر در سریال کلاه پهلوی اشاره کرد.

مهراوه شریفی‌نیا‌ در معمای شاه، ثریا همسر دوم محمدرضا پهلوی است. او این روزها در شبکه دو در سریال کیمیا نیز حضور دارد.

　احمد نجفی نقش رزم‌آرا را به عهده دارد. او این نقش را از زمانی که رزم‌آرا به عنوان یک نظامی از طریق رابطه با اشرف به قدرت می‌رسد تا زمانی که در مجلس شورای ملی ترور می‌شود ایفا می‌کند.

گوهر خیراندیش در ا ین سریال نقش همسر دکتر وزیری (سعید نیکپور) را بازی می‌کند. او بارها در سریال‌های تلویــزیونـی ماننــد آئینه، روزی‌روزگاری، مختارنامه، کلاه پهلوی و... خوش درخشیده است.

آذر مهاجر

رادیو و تلویزیون