سوت‌ها جان ‌می‌گیرند

آموزش پیش از شروع

مطالب زیادی درباره بررسی مشکلات و حاشیه‌های داوری گفته شد، اما در آستانه حرکت دوباره لیگ برتر فوتبال آیا دیگر مشکلات داوری نخواهیم داشت؟ غلامرضا سلیمانی، عضو کمیته داوران فدراسیون فوتبال در پاسخ به این پرسش و درباره اتفاقات اخیر داوری فوتبال ایران می‌گوید: همه ساله قبل از شروع لیگ برتر و لیگ دسته یک، کلاس‌های توجیهی برای ارتقای سطح کیفی داوری برگزار می‌کنیم که در فصل جاری این دوره به شیوه کاملا متفاوتی به نسبت دوره‌های پیشین برگزار شد.

تفاوت این دوره با دوره‌های دیگر چه بوده که سلیمانی را در مقابل هجمه‌هایی که علیه داوران به راه افتاده وادار به واکنش کرده است؟ عضو کمیته داوران توضیح می‌دهد: من سال‌هاست تجربه حضور در این کلاس‌ها را دارم، اما امسال فدراسیون فوتبال حتی کمیته داوران برای آماده شدن داورها در رقابت‌های لیگ برنامه‌ای نداشت. امکانات در این کلاس‌ها به قدری ضعیف بود که حتی تا آخرین لحظه امکان لغو این دوره آموزشی ـ توجیهی وجود داشت.

سلیمانی برگزاری دوره‌های آموزشی و کلینیک‌های تخصصی برای داوران را قبل و در حین بازی‌ها مناسب ارزیابی می‌کند. حال که فوتبال ایران پیش از فصل جاری چنین برنامه‌هایی برای داوران نداشت، می‌توان حدس زد قضیه نابسامانی‌های داوری‌های لیگ از کجا آب می‌خورد.

سلیمانی ادامه می‌دهد: نداشتن دوره‌های آموزشی ـ توجیهی مناسب برای داوران در مسابقه‌های سخت، تشویش و اضطراب به همراه دارد. مقدمات برگزاری این کلاس‌ها باید در پایان هر فصل فراهم شود تا داوران برای فصل بعد برنامه‌ریزی کنند. از سوی دیگر مبهم بودن وضعیت برگزاری این کلاس‌ها سبب شد داوران برای حضور در این دوره‌ها از آمادگی کافی برخوردار نباشند، هر چند تست آمادگی نیز از آنها گرفته شد.

سلیمانی درباره ارزیابی خود از سطح قضاوت‌های لیگ می‌گوید: در هفته‌های آغازین، شرایط داوری‌ها از نظر کیفی خوب بود، اما به خاطر حاشیه‌هایی که از هفته‌های پایانی فصل قبل درباره داوری به وجود آمده بود و مسئولان ورزشی قدرت کافی برای برطرف کردن آن حاشیه‌ها نداشتند، با چند اشتباه در این فصل، مشکلات به اوج رسید و شاهد حملات بی‌امان به داوری‌ها بودیم. داوران ما مظلوم هستند و رسانه‌ها نقش مهمی در آرام کردن فضای ایجاد شده علیه آنها دارند. داوران نه تنها از سوی فدراسیون بلکه اینک توسط مسئولان رده بالای ورزش زیر فشار هستند، در حالی که این فشارها نتیجه‌ای جز بی‌اعتمادی به همراه ندارد. به جای این کارها باید آرامش را در فوتبال حاکم کرد.

عضو کمیته داوران با اشاره به دوره داوری پیشرفته که در جریان تعطیلی لیگ و اردوهای آماده‌سازی تیم ملی فوتبال در تهران برگزار شد، می‌گوید: این دوره در بهبود شرایط روانی داوران اثرگذار بوده و آنها با اعتماد به نفس و انگیزه کافی بازمی‌گردند؛ اما یک بار دیگر تاکید می‌کنم بدون آرامش در فوتبال امیدی به رهایی از مشکلات ریز و درشت این ورزش وجود ندارد.

معیار انتخاب‌ها

علی خسروی، پیشکسوت و کارشناس داوری منشا تمام‌ مشکلات و حاشیه‌های ایجاد شده در داوری را دعواها و اختلاف‌های شخصی می‌داند. او می‌گوید: 35 سال است زندگی من با داوری فوتبال به هم گره خورده و از سال ‌89 در داوری ایران مشکلات زیادی را با چشمان خود‌ دیده‌ام. به همین علت تصمیم گرفتم طی این پنج سال درباره این موضوع کتاب بنویسم.

این کارشناس داوری در ادامه صحبت‌های خود درباره معیارهای مختلف قضاوت و انتخاب مسئولانی که برای داوری فوتبال تصمیم می‌گیرند، اشاره می‌کند و می‌گوید: باید معیار انتخاب افراد برای داوری، ناظر دپارتمان و حتی مدرس مشخص شود. اطمینان داشته باشید آزمایش‌هایی که ابتدای فصل از داوران گرفته شده به طور کامل استاندارد است و داوران ما مانند فغانی، صحایی و زرگر که محروم شده‌اند از نظر رتبه‌بندی رکوردزنی در 100 متر جزو 20 نفر اول هستند. فغانی به خاطر استارت‌های خوبش برای داوری در مسابقه‌های جهانی انتخاب شده است.

وی که زیر بار انتقاد از آماده نبودن داوران ایران نمی‌رود درباره اشتباهات داوری می‌گوید: با این که داوران ما از قدرت دوندگی و توانمندی بالایی برخوردارند، اما باید بگویم مسائل روانی و عاطفی و خانوادگی سبب بروز خطاهای زیادی در داوری شده است. کسی فریاد داوران رانمی شنود. من در هفته‌های آغازین لیگ اعلام کرده بودم با این شرایطی که در داوری پیش آمده به هفته سوم نخواهیم رسید، زیرا وضع روحی ـ روانی این زحمتکشان ورزشی با بحران‌های شدیدی روبه‌رو شده است.

خسروی هم مانند سلیمانی از بی‌برنامگی در برگزاری دوره‌های داوری پیش از شروع فصل می‌گوید: فدراسیون از نظر مالی در تنگناست و برنامه‌ای برای برگزاری کلاس‌ها نداشت. حتی نمی‌دانم این پول‌ها در کجا هزینه می‌شود. فقط افتتاحیه کلاس شیک و پرزرق و برق بود و با این که مخارج این دوره‌ها را فیفا تقبل کرده، اما به داوران امکانات رفاهی خوبی داده نشده است و هشت داور روزها و شب‌ها را به ناچار در یک اتاق بدون سرویس‌دهی کافی سپری کردند.

خسروی درباره کیفیت و چگونگی برگزاری این دوره‌ها هم می‌گوید: برگزاری دوره‌های توجیهی نباید فقط برنامه‌های آموزشی ارائه شده از سویی AFC یا فیفا باشد، زیرا نظیر این برنامه در کل دنیا وجود دارد. در تشکیلات داوری کشور جای خالی روان‌شناس برای آمادگی روحی و آرامش داوران حس می‌شود. جا دارد در برگزاری دوره‌ها به این مسائل بیشتر توجه کنیم.

ضعف مدیریت

نوید مظفری‌‌، پیشکسوت و کارشناس داوری در آغاز این بحث می‌گوید: از بین تمام داوران کشور شش و در نهایت ده نفر را می‌توانیم پیدا کنیم که توانایی گذراندن تست‌های بین‌المللی دارند. من عملکرد شخصی و اختلافات داخلی را سبب بروز مشکلات و حاشیه‌های داوری می‌دانم آن هم در مدت چهار سال که از مدیریت جدید می‌گذرد، اما هیچ کدام از دوستان نتوانستند با برنامه‌ریزی به موقع این مشکلات را برطرف کنند.

مظفری‌ در گفت‌وگو با رادیو و برنامه ورزش بدون پیرایش ضعف مدیریت را عامل بسیاری از مشکلات می‌داند و می‌گوید: تمامی مشکلات در داوری از ضعف مدیریتی آب می‌خورد، زیرا همه به خود اجازه تصمیم گیری در امور می‌دهند و معلوم نیست مسئول و تصمیم گیرنده اصلی چه کسی است. فقط هر چند ماه یک نفر ابلاغ‌ها و محرومیت‌ها را به ما اعلام می‌کند.

پیشکسوت و کارشناس داوری ادامه می‌دهد: گاه دیده شده این مشکلات داوران را نسبت به وظیفه خود دلسرد و تا اندازه‌ای بی‌انگیزه کرده است. با وجود این، داوران فوتبال ایران پاک هستند و مشکلات بی‌شمار ازجمله مسائل مالی را به جان می‌خرند و با دل و جان در فوتبال ایران قضاوت می‌کنند.

فاطمه کریمی