رسانه ها میانجی دیپلماسی

رسانه‌ها در دنیای امروز و در بزنگاه‌های دیپلماتیک از جنگ و صلح گرفته تا تنش و اولتیماتوم در نقش واسط ظاهر می‌شوند. حادثه اخیر حمله جنگنده‌های ترکیه در مرز سوریه به سوخوی روسی زمینه مناسبی برای بازخوانی این نقش رسانه‌هاست.

روابط دوکشور در کمتر از 24 ساعت در حالی متشنج شد که رسانه‌ها در انتقال پیام‌های دوطرف و جهانی کردن بموقع این رویداد موثر عمل کردند. در این میان شاید نقش رسانه‌های مجازی وشبکه‌های اجتماعی نیز در روایت این خبربا وجود اطلاعاتی گاه متناقض برسرعت این انتشار افزود.

حجم انتقال پیام‌ها از دوکشور در رسانه‌ها به حدی بود که می‌توان مجادله لفظی سران دوکشور را - بدون آن‌که گفت‌وگوی مستقیمی باهم داشته باشند - به جنگ میان رسانه‌ها تعبیر کرد.

افشای نقش دوگانه ترکیه در سوریه، انتشار گزارشی از نقش اردوغان و دامادش در تجارت نفتی به نفع داعش، انتشار تصویر دختر اردوغان به عنوان صاحب بیمارستانی که نیروهای داعش در آن درمان می‌شوند، تصویر خلبان ترک که مسبب سقوط سوخو بود از یک طرف و اولتیماتوم تند پوتین برای آغاز جنگ با ترکیه (که البته تکذیب شد) و تعبیر دولت ترکیه به سگ هار و توقف رابطه اقتصادی و فروش نفت به ترکیه از طرف دیگر، همه و همه نشان می‌داد که رسانه‌ها به مهم‌ترین مجرای پیام‌های دیپلماتیک و انتقال آن به افکار عمومی تبدیل شده‌اند.

این روند که همچنان ادامه دارد ما را به دوگانه دیگری نیز می‌رساند؛ رسانه‌ها همانقدر می‌توانند تسهیل‌گر ارتباطات میان کشورها باشند که گاه نقش «آتش بیار» را ایفا کنند.

این ماجرا چند نکته را آشکار می‌کند: نخست این‌که دولت‌های ترکیه و روسیه از نخستین ساعات کدر شدن روابط، نقش میانجی‌گری رسانه‌ها را پذیرفتند و در قالب پاسخگو آنها را به تریبون انتقال پیام‌های برون‌مرزی خود تبدیل کردند بنابراین هرچند گاه برخی پیام‌ها مانند اخطار ترکیه به هواپیمای سوخو تکذیب شد ولی نشان داد که دولت‌ها توانستند از ظرفیت رسانه‌ای در حوزه بین‌الملل به نفع خود استفاده کنند.

دوم، فعالیت گسترده رسانه‌های بزرگ دنیا در شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای پیام رسان مانند تلگرام وتوئیتر بود که این بار بنگاه‌های خبری دنیا از این ظرفیت به نفع خود بهره بردند و با این ابزارها راه را بر اخبار یکسویه، متناقض وساختگی مبتنی بر دروغ بستند یا دست‌کم به حداقل رساندند.

کتایون مصری - روزنامه‌نگار