ضرورت تغییر جایگاه داروساز در نظام سلامت

در کشور ما نیز داروسازان به‌عنوان متخصصان دارو ـ درمانی از دیرباز به عنوان منبع قابل دسترس و معتمد برای مشورت در زمینه درمان در میان مردم شناخته شده‌اند و امروزه نیز تقاضای روز افزون جامعه برای حضور داروساز در داروخانه به‌عنوان یکی از ارکان مراقبت از بیمار، شاهدی مستند بر این مدعاست.

بر اساس آمار، هر ایرانی در کشور ما سالانه به طور متوسط هفت هشت بار برای دریافت خدمات سرپایی مراجعه دارد که از این مراجعات، به ترتیب: 9/2 بار به داروخانه، 2/2 بار به پزشک عمومی، 3/1 بـار بـه پرسـنل غیرپزشک، 2/1 بار به پزشک متخصص، 7/0 بار به خدمات پاراکلینیک، 3/0 بار به دندانپزشک، 1/0 بـار بـه مامـا، 03/0 بار به توانبخشی و سرانجام 01/0 بار به مشاور است.

لذا با استناد به اهداف17 گانه راهبردی وزارت بهداشت تا سال 96، می‌توان به نقش مستقیم و تاثیرگذار داروسازان و داروخانه‌ها در اجرای برنامه‌هایی نظیر ارتقای آگاهی مراجعان به داروخانه‌ها در زمینه خودمراقبتی و تغییرات شیوه زندگی، مراقبت‌های بهداشتی دارویی در سالمندان و گروه‌های در معرض خطر، پایش و مدیریت بیماری‌های مزمن غیرواگیر از قبیل سکته‌های قلبی و مغزی و دیابت، ارائه راهکارهای پیشگیری از عفونت‌های شایع از قبیل عفونت حاد تنفسی، آموزش و مشاوره بهداشت پوست و مو، ارائه کمک‌های اولیه در مواقع اورژانس، اندازه گیری پارامترهای سلامت نظیر BMI (شاخص توده بدنی) و کنترل فشار و قندخون اشاره کرد. بر این اساس انجمن داروسازان نیز در قالب دو طرح ملی«پایش و سنجش بیماران دیابتی و فشار خون» و همچنین طرح «ارائه جزوات راهنمای مراقبت‌های عمومی در بیماری‌های مزمن، سالمندان و تنظیم خانواده» برنامه‌ریزی مدونی را به منظور ارائه این اطلاعات به صورت نوشتاری و دیجیتال در محل داروخانه به بیماران و مراجعان انجام داده و دوره‌های کوتاه مدت آموزشی را نیز برای مسئولان فنی داروخانه‌ها به منظور انجام خدمات مورد اشاره (اندازه‌گیری فشار و قندخون و سنجش سایر شاخص‌های تندرستی) برنامه‌ریزی کرده است.

هرچند بدیهی به نظر می‌رسد که اجرای این طرح‌ها می‌تواند شاخص‌های ارزشیابی و خدمات‌رسانی داروخانه‌ها را ارتقا داده و تعامل بهتری را بین داروسازان، پزشک و بیماران ایجاد کند ولی مساله اساسی این است که در گام نخست نظام بهداشت و درمان کشور، وزن شایسته‌ای برای داروسازان قائل شود به‌گونه‌ای که جایگاه داروسازان در نظام درمانی کشور بتواند از الگوهای بین‌المللی پیروی کند تا دوباره با تمرکز قوا برای اختراع مجدد چرخ، موجب به هدر رفتن تلاش‌ها و استعدادهای موجود نشویم. تجربه جهانی نشان داده است اگر به دنبال مصرف منطقی دارو در کشور و رفع ده‌ها چالش دیگر در حوزه بهداشت و درمان هستیم، باید بر ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی، خود مراقبتی و پایش بیماران در داروخانه‌ها بیش از پیش سرمایه‌گذاری کنیم.

دکتر سیدمهدی سجادی

دبیر انجمن داروسازان ایران