«معمای شاه» از نگاه اهالی هنر

قطب‌الدین صادقی، نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر، سینما و تلویزیون درباره بازی بازیگران در سریال تلویزیونی «معمای شاه» به جام‌جم گفت: گرچه من در این سریال بازی کردم، باید تاکید کنم که ساخت آثار تاریخی به‌ویژه تاریخ معاصر بسیار دشوار است و هر کارگردانی از پس کار برنمی‌آید؛ ولی ورزی بسیار خوب از پس کار برآمده است. به نظرم او هم به کارش اشراف دارد و هم این‌که می‌داند از بازیگر چه بخواهد.

درک درست از نقش

وی افزود: ورزی از آن دست کارگردانانی است که بزرگ بودن کار باعث نمی‌شود دست و پایش را گم کند، بلکه در نهایت صبر و حوصله کارش را انجام می‌دهد. برخی کارگردانان در صحنه بازیگران را خیلی درک نمی‌کنند، اما ورزی درک بالایی از کار هنری دارد و از هر بازیگر به اندازه توانایی‌اش انتظار دارد . این تعامل باعث شده، حتی بازیگری که نتواند حس درستی برای صحنه‌ای داشته باشد، در دکورهای مختلف تکرار کند تا همانی شود که ورزی می‌خواهد.

این بازیگر با اشاره به ضرب‌آهنگ و ریتم سریال معمای شاه عنوان کرد: قبل از پخش سریال من بخشی از دربار را در اتاق مونتاژ دیده بودم و واقعا لذت بردم که این‌قدر با شکوه کار ساخته شده بود. علاوه بر خوش ساخت بودن، ریتم سریال خوب، پر شتاب و متناسب با قصه است و این کار راحتی نیست که هم دیالوگ‌ها را کم نکنید و هم این‌که ضرب‌آهنگ قصه را حفظ کنید. در واقع این فقط از عهده کسی برمی‌آید که کارش را بلد باشد. ورزی دقیق می‌داند کجا باید کات بدهد.

صادقی ادامه داد: در یک جمله می‌توانم بگویم سر کار ورزی، ارتباط انسانی و دوست‌داشتنی حرف اول را می‌زند. با احترام با بازیگران حرف می‌زند. به عنوان نمونه روزهایی که حسین محب‌اهری شیمی‌درمانی می‌رفت، بسیار مراعات حال او را می‌کرد و اجازه می‌داد بعد از این‌که بهتر شد جلوی دوربین ظاهر شود. یا زمانی که متوجه شد قرارداد زنده‌یاد مصطفی عبداللهی را با دستمزد کمتر بستند، بسیار ناراحت شد و همان روز قراردادش را اصلاح کرد و بعد او را جلوی دوربین برد. در مجموع باید تاکید کنم بازی در نقش‌های تاریخی سخت‌تر است، چون باید خطوط درشتی از شخصیت را منطبق بر تاریخ بازی کرد. هر چند در نقش‌های غیرتاریخی نیز این دقت وجود دارد، اما در آثار تاریخی از قبل یک تصویر یا سند موجود است و بینندگان علاقه‌مندند بازیگر را با شخصیت واقعی تطبیق دهند.

شبیه‌سازی‌های مناسب

مهین نویدی، طراح گریم شاخص سینما و تلویزیون ایران که تاکنون طراحی گریم آثار تاریخی همچون کلاه پهلوی، در چشم باد و حجر بن عدی را به‌عهده داشته، درباره گریم این سریال به جام‌جم گفت: کار طراحان گریم برای آثار نمایشی با محوریت تاریخ معاصر مشکل است، چون تصاویرش همه موجود است و همه آنها را دیده‌اند. بنابراین باید کار به نحوی انجام شود تا مورد توجه مخاطب قرار بگیرد.

وی ادامه داد: یک سال پیش و قبل از پخش سریال معمای شاه من سر صحنه فیلم سینمایی «ایران برگر» بودم و در حالی که مشغول تورق یک روزنامه بودم، عکس‌های تست گریم بازیگران مرد این سریال را دیدم که برایم خیلی جذاب بود. گریم شخصیت‌ها در نهایت دقت و ظرافت انجام شده بود و قیافه‌ها خیلی خوب شبیه‌سازی شده بودند. راستش این‌قدر از این اتفاق خوشحال بودم و به وجد آمدم که همان زمان با چند نفر تماس گرفتم و شماره تلفن شهرام خلج، طراح گریم سریال معمای شاه را پیدا کردم. تا آن زمان من فقط نام شهرام خلج را شنیده بودم و با او آشنا نبودم.

این طراح گریم عنوان کرد: به نظرم گریم‌های سریال بسیار خوب و عالی است و من تا به حال ندیده بودم قطعات تا این حد ظریف کار شود. در این گفت‌وگو هم به آقای خلج و همکارانش خسته نباشید می‌گویم.

نویدی با اشاره به گریم زنان در سریال معمای شاه گفت: راستش گریم و شبیه‌سازی خوب بازیگران مرد توقع مرا بالا برد. البته نمی‌خواهم بگویم گریم زنان بد شده، نه، اتفاقا گریم زنان هم خیلی خوب است، اما گریم بازیگران مرد و شبیه‌سازی‌هایشان بهتر از خانم‌ها در آمده که شاید این مساله به‌خاطر محدودیت‌ها باشد. شهرام خلج با کار خوبش در این سریال نشان داد توانایی‌های زیادی دارد؛ ولی متاسفانه به این توانمندی توجه نشده است. امیدوارم از این به بعد موقعیت‌های بهتری برای این هنرمند چیره‌دست فراهم شود.

سختی‌های تاریخ معاصر

مجید میرفخرایی که مدیریت هنری بسیاری از سریال‌های تاریخی سینما و تلویزیون را به‌عهده داشته نیز با اشاره به طراحی صحنه و لباس در آثار نمایشی با محوریت تاریخ معاصر به جام‌جم گفت: طراحی لباس در دوران معاصر به‌ویژه برای خانم‌ها کار دشواری است؛ زیرا در آن زمان خانم‌های دربار حجاب نداشتند و به تصویر کشیدن چنین مساله‌ای غیرممکن است، به همین دلیل طراح لباس باید دست به ترفندهای دیگری بزند. گرچه کار را انجام می‌دهد، اما به شکل واقعی کار لطمه می‌خورد.

وی عنوان کرد: علاوه بر شخصیت‌ها، فضاسازی‌ها هم کار راحتی نیست؛ زیرا خیابان‌ها نسبت به آن دوران تغییر کرده است. البته به دلیل سفرم نتوانستم سریال معمای شاه را ببینم، اما عکس‌های این سریال را دیدم و متوجه شدم گروه با توجه به محدودیت‌هایی که داشتند، تلاش خودشان را کرده‌اند و به‌خاطر ملاحظاتی که داریم بیشتر از این هم نمی‌توانستند نزدیک شوند. البته باید تاکید کنم که با وجود همه این مشکلات، ورزی و همه عواملش زحمت خودشان را کشیده‌اند و بیشتر از این هم نمی‌توانستند کاری کنند.

فاطمه عودباشی

رادیو وتلویزیون