واکنش کشورهای غربی که برای کوچک ترین رویدادها هیاهوی بسیار راه میاندازند بسیار جالب است و بیشتر رسانههای معتبر غربی این واکنشها را با واژگانی همچون «محتاطانه، نرم، آرام، توام با حوصله و انفعالی» توصیف کردهاند. دلیل اتخاذ چنین رویکردی چیست؟
این اولینبار نیست که کشورهای غربی در برابر شهادت مبارزان راه حق اینگونه انفعالی برخورد میکنند. مثلا تعبیری که روزنامه ایندیپندنت از واکنش بریتانیا به این موضوع دارد، واکنشی «آرام و با حوصله» است. کشورهای غربی همچون انگلستان در این ماجرا برای خود نفعی متصور نیستند و دلیلی نمیبینند در این رابطه دخالت کنند. در حالی که حفظ رابطه با رژیم آلسعود را اقدامیپر منفعت ارزیابی میکنند، لزومینمیبینند در برابر موضعی مثل دفاع از قربانی در برابر جنایتکار که برایشان نفعی متصور نیست و دست به موضعگیری بزنند.
بنابراین چنین رویکردی کاملا بدیهی و طبیعی است و این نخستین بار نیست که آنها ثابت میکنند حوادث را به طور کلی به دو دسته حوادثی که به سود آنهاست و حوادثی که ارتباطی با منافع آنها ندارد، تقسیم و در برابر دسته دوم سکوت میکنند. سکوت غرب در فاجعه منا نمونه مشخص همین سیاست است. بیش از 7000 نفر در آنجا آسیب دیدند حتی شهروندانی از خود کشورهای غربی در این ماجرا جان باختند، اما غربیها واکنشی نشان ندادند. آنها نه تنها واکنش مناسبی نداشتند بلکه در رسانههای خود از انعکاس این رویداد امتناع کرده و مهر سکوت بر آن زدند.
واکنش غرب در ماجرای حمله به حسینیه شیعیان در شهر زاریای نیجریه نمونه دیگری از سکوت و انفعال و عبور آنها از کنار این دست ماجراهاست. نباید گمان کرد غربیها جایی که برایشان منفعتی متصور نیست، موضعی بگیرند و از قربانی در برابر قاتل دفاع کنند.
برخی گمانهزنیها این احتمال را تقویت میکند که در این جنایت، ریاض حمایت ضمنی آنکارا را داشته و یک روز پس از سفر اردوغان به ریاض اعدام شیخ نمر را دلیلی بر این اظهارات خود میدانند، نظر شما چیست؟
تصور میکنم یک طرحی پشت این صحنه وجود دارد و آن طرحی است که در یک توافق جمعی بین برخی رژیمهای منطقهای همچون ترکیه، عربستان، دولتهای عرب منطقه و غربیها بهخصوص آمریکاییها صورت گرفته و آن قلع و قمع چهرههای شاخص و جنبشهایی است که خارج از اراده غرب فعالیت میکنند. به وضوح مشاهده شد جریانی که ثابت کرد اهل سازش با غرب است، در مناسبات منطقهای بهصورت یک محور، تحتحمایت قرار گرفت. اخوانیسم و دفاع از گروههای اخوانی در منطقه گسترش یافت و این مساله تبدیل به اهرم فشاری بر حکومت مصر شد تا رهبران اخوان از احکام شدیدی که علیه آنها صادر شده بود رهایی یابند. درست از زمانی که ارفاقها و تخفیفاتی در مورد اخوانیها اعمال شد، در سطح منطقه شاهد چرخشی در سیاست عربستان بودیم به گونهای که این کشور و ترکیه در موضوع اخوان به یکدیگر نزدیک شدند. از این زمان شاهد اعمال فشار بر شخصیتهای مردمیمنطقه هستیم که اینها به ضدیت با غرب شهرت دارند شخصیتهایی همچون شیخ زکزاکی، باقرالنمر، سیدحسن نصرالله، رهبر جنبش اسلامی تاجیکستان، و رهبران اسلامگرای جمهوری آذربایجان.
این به معنی یک توافق منطقهای درباره این شخصیتهاست. به همین دلیل برخیها بین سفر اردوغان به ریاض و دیدار با مقامات سعودی و شهادت شیخ نمر یک روز پس از پایان سفر اردوغان رابطهای میبینند و معتقدند این موضوعات توافق شده است. کما این که مواضع ترکها پس از شهات شیخ نمر بر این مساله صحه میگذارد. اقدام دوطرف علیه ایران پس از شهادت شیخ نمر هم از یک توطئه منطقهای و بینالمللی علیه رهبران شیعه حکایت دارد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد