با صدمات دندانی چه کنیم؟

به گزارش جام جم سرا ، در اغلب موارد مانند سایر فوریت‌های پزشکی، یک دندانپزشک آگاه در دسترس فوری نبوده و اقدامات اولیه‌ای که لازم است طی چند دقیقه انجام شود باید توسط یک فرد مطلع انجام شود. در این نوشتار سعی می‌کنیم یک راهنمای کلی درخصوص مراقبت‌های اولیه در صدمات دندانی ارائه کنیم. حفظ این راهنمای اولیه در منزل یا محل‌هایی که خطر شکستگی دندان زیادتر است توصیه می‌شود.

خونسردی خود را حفظ کنید

اگر نتوانید خونسردی خود را حفظ کنید نمی‌توانید بخوبی فکر کنید و در نتیجه نمی‌توانید مراحل کمک را به ترتیب و صحیح انجام دهید. به خود و ذهن‌تان اجازه دهید چند ثانیه اقدامات درمانی مورد نیاز را ارزیابی و مرور کند. در مواردی که چند نفر بخواهند کمک نمایند لازم است یک نفر مسئولیت اصلی و رهبری را به عهده گرفته و بقیه با او همکاری کنند.

حفاظت از خود و بیمار در برابر انتقال عفونت

قبل از هر چیز به این نکته توجه کنید که حفظ سلامت عمومی بیمار در اولویت است و اقدامات درمانی کمک‌کننده نباید منجر به انتقال عفونتی به بیمار یا از بیمار به کمک‌کننده شود. بنابراین، در مواردی که صدمه‌ای به فرد وارد شده و محل صدمه دچار ترشح یا خونریزی بوده یا مستلزم لمس مایعات بدن است، لازم است تا هم خودتان و هم فرد صدمه‌دیده را از انتقال عفونت محافظت کنید. وقتی خونریزی در یک محل اتفاق افتاده به معنی شکسته شدن سد حفاظتی بدن است. بنابراین حتی آلودگی‌های موجود روی دست هم می‌تواند باعث بروز عفونت شود. در صورت امکان در اولین مرحله دست‌های خود را با آب و ماده تمیز‌کننده بخوبی بشویید. سپس، در صورتی که دستکش مناسب در دسترس نیست با پوشیدن یک یا دو کیسه پلاستیکی یک مانع فیزیکی برای انتقال از بیمار به خود یا برعکس ایجاد کنید.

اولویت دادن به صدمات مهم‌تر

اگر فکر می‌کنید ضربه فقط به دندان‌ها وارد نشده و به‌خصوص ضربه‌ای به سر بیمار وارد شده که منجر به خونریزی از سر یا ایجاد درجاتی از نبود هوشیاری شده است، در اولین گام نسبت به درخواست کمک از طریق اورژانس یا انتقال بیمار به یک مرکز درمانی پزشکی اقدام کنید. محیط دهان را برای جست‌وجوی ماده خارجی که مانع تنفسی ایجاد کرده باشد، بررسی کنید و اگر جسم خارجی وجود دارد، آن را از دهان بیمار به آرامی و بدون صدمه زدن به بیمار خارج کنید. حتی در این موارد هم اگر مراقبت‌های پزشکی ارائه می‌دهید نسبت به محافظت بیمار و خودتان در برابر عفونت حساس باشید.

اقدامات اورژانس

این اقدامات باید طی مدت 5 دقیقه بعد از صدمه دیدن دندان انجام شود.قبل از هر چیز لازم است بدانید که دندان صدمه‌‌دیده شیری است یا دائمی. اگر دندان شیری صدمه دیده باشد اقدامات اورژانس توسط والدین یا مراقبان ضرورت ندارد و بهتر است با حفظ خونسردی بیمار را به دندانپزشک ارجاع داد. اگر صدمه منجر به خارج شدن کامل دندان دائمی از دهان شده یا قطعه‌ای از دندان شکسته است، سعی کنید قسمت تاج دندان را با دست گرفته و آن را با آب تمیز آبکشی کنید. البته نباید روی ریشه دندان دست بکشید، این کار باعث صدمه زدن به الیاف نگهدارنده دندان شده و شانس درمان آن را به‌شدت کاهش می‌دهد.

سعی کنید دندان را به آرامی در محل خود قرار دهید تا بتوانید به دندانپزشک مراجعه کنید. بعد از قرار دادن دندان در محل به مدت 5 دقیقه آن را در محل فشار دهید تا به بندآمدن خون از محل کمک نمایید. سپس با قرار دادن گاز بر روی دندان از بیمار بخواهید تا به آرامی بر روی دندان فشار وارد نموده تا به دندانپزشک مراجعه شود.

اگر امکان قرار دادن دندان را در محل تقریبی خود نداشتید، لازم است از خشک شدن سطح دندان در زمان انتقال بیمار به دندانپزشکی جلوگیری نمایید. بنابراین دندان را در یک ماده واسط قرار دهید. در این موارد می‌توانید دندان را در بین گونه بیمار و دندان‌های او قرار دهید تاماده واسطه، بزاق خود بیمار باشد یا می‌توانید در یک کیسه پلاستیکی حاوی آب دهان بیمار قرار دهید. ماده دیگری که می‌توان دندان را در آن قرار داد، شیرسرد است.

اقداماتی که در فاصله حداکثر 6 ساعت باید انجام شود

در مواردی که ضربه‌ای به دندان‌ها وارد شده که منجر به جابه‌جایی دندان شده، ولی دندان همچنان در محل تقریبی خود است، اقدامات فوری مورد نیاز باید در کمتر از 6 ساعت توسط دندانپزشک به بیمار داده شود. این مساله به‌خصوص در دندان‌های دائمی اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته و شانس درمان صحیح آن را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

اگر صدمه‌ای به بافت‌های نرم دهان وارد شده، سعی کنید بیرون و داخل دهان را از اجسام خارجی یا اضافی پاک کرده و سپس در صورت وجود خونریزی در محل، آن را با اعمال فشار انگشت در محل خونریزی به مدت 5 تا 10 دقیقه قطع کنید. اگر گاز استریل در دسترس دارید، این کار را با گاز استریل انجام دهید. اگر امکان بند آوردن خون وجود ندارد لازم است با اورژانس تماس بگیرید.

نکته آخر این‌که در موارد آلوده شدن زخم از پزشک در خصوص نیاز به تزریق آمپول کزاز سوال کنید.

دکتر محمدامین نریمانی- متخصص ارتودنسی - چاردیواری