جهان خدا دارد، تهران کدخدا می‌خواهد

تهران آسیب‌پذیراست، چون هر سازمانی برای مدیریت آن ساز خود را می‌زند، این را از مسائلی که کنترلشان از دست خارج شده، می‌شود فهمید؛ از بارش‌های معمولی که به سیل بدل می‌شود و جان و مال شهروندان را با خود می‌برد، از کلاف سردرگم ترافیکش که غیرقابل پیش‌بینی و حل‌نشدنی به نظر می‌رسد، از آلودگی هوایش که افسارش را فقط باد و باران در دست گرفته یا از مهمان‌ های ناخوانده‌اش مانند سفید بالک‌ها که اقدامات سازمان و نهادهای با دبدبه و کبکبه‌ای مانند شهرداری، محیط زیست و جهادکشاورزی را به سخره گرفته اند و طغیانشان فقط با کاهش دما فروکش می‌کند؛ هر کدام از این نمونه‌ها گواهی است بر این که تهران از نبود مدیریت یکپارچه رنج می‌برد.

تهران شهر تصادف تهران شهر ترافیک

نام تهران سال هاست با ترافیک و سوانح رانندگی رقم خورده و در این میان عابران معابر آن رکورددار مرگ و میر در کشور هستند، زیرا در این کلانشهر هر سازمانی برای خودش کار می‌کند و پاسخگو نیست.

سرتیپ دوم پاسدار دکتر موسی امیری، جانشین پلیس راهور ناجا و عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: برای کنترل آسیب‌های ترافیک و سوانح مانند جان باختگان حوادث ترافیکی و آلودگی هوا باید به دنبال مدیریت یکپارچه سوانح ترافیکی بود.

او از اقداماتی که تا به حال به دلیل نبود مدیریت یکپارچه میسر نشده، پرده بر می‌دارد و از طرح‌های ناموفقی نظیر زوج و فرد، ترافیک وLEZ یاد می‌کند که با هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا دنبال شد، اما به نتیجه نرسید و برخی نیز حتی به مرحله اجرا نزدیک نشده است، چون دستگاه‌های مسئول نمی‌توانند برای حل چنین مسائلی به توافق برسند.

جان مردم، بازیچه نیست

در بین اظهارنظرهای عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی می‌توان به نکاتی پی برد که برای حفظ جان انسان‌ها از ابتدایی‌ترین اصول به شمار می‌روند، اما در سایه نبود مدیریت یکپارچه به فراموشی سپرده شده‌اند، او دراین باره تصریح می‌کند: چنین شرایطی سبب شده حتی متولی پیشگیری از سوانح مشخص نباشد. برای نمونه در حوزه رسیدگی به صحنه تصادف، برابر قانون پلیس فرمانده صحنه است؛ اما دستگاه‌های دیگری مانند اورژانس، آتش نشانی و شهرداری با پلیس همکاری نمی‌کنند. سردار امیری به نکته دیگری اشاره می‌کند که براساس آن آب پاکی را روی دست آنهایی می‌ریزد که ادعا می‌کنند در این حوزه مدیریت مناسبی وجود دارد: «اگر سازمان‌هایی مانند اورژانس یا آتش نشانی دیر به صحنه تصادف برسند، هیچ سازمانی نمی‌تواند حتی علت غفلت آنها و از بین رفتن جان و مال مردم را پیگیر شود.»

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی، این شرایط نامناسب بر جامعه حاکم است، چون دستورالعمل اقدام مشترکی دراین‌باره وجود ندارد؛ به همین دلیل بین وظیفه نهاد‌هایی مانند هلال احمر و اورژانس تناقض وجود دارد و دستگاه‌هایی که قدرت بیشتری دارند، برای خود تصمیم گیری می‌کنند.

نبود فرهنگ مدیریت یکپارچه

احمد صادقی، رئیس سازمان پیشگیری ومدیریت بحران شهر تهران نیز یکی از مسئولان نگران درباره مدیریت جزیره‌ای در تهران است که در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: مدیریت یکپارچه امری حیاتی است، مخصوصا در زمان بحران، چون مدیریت حادثه نیازمند یک فرماندهی واحد است و این موضوع نیز به عنوان یک اصل علمی پذیرفته شده است.به نظر او برای حل این مساله قانون وجود دارد، اما مشکل اینجاست که اجرایی نمی‌شود، او یادآور می‌شود: از نظر قانونی در بحث مدیریت یکپارچه شهری حداقل در سطح کلانشهر تهران ما مشکلی نداریم، تنها مشکل اجرای این قانون است که بعضا با مشکلاتی مواجه است که عمدتا برمی گردد به این که در کشورما فرهنگ مدیریت واحد و یکپارچه وجود ندارد، یعنی برای این کار تجربه و تمرین نداریم.

بلبشو در کلانشهر 15 میلیون نفری !

اغلب کارشناسان شهری معتقدند، تهران کلانشهری است که به حال خود رها شده و برای نتیجه‌گیری در این خصوص نیازی به کار تحقیقاتی نیست؛ زیرا آشفته بازار ساخت‌و‌ساز در نقاط مختلف این شهر گواهی است بر این ادعا.

علیرضا سرحدی، کارشناس شهری دراین‌باره به ما می‌گوید: ریشه مشکلات این شهر، به مساله تداخل مسئولیت‌ها و وظایف ارگان‌ها و نهادهای مختلف برمی گردد. تداخل مسئولیت‌ها و وظایفی که میان وزارت راه وشهرسازی، شهرداری تهران و سازمان نظام مهندسی وجود دارد و وضع آشفته‌ای را در شهر به وجود آورده است.

سرحدی نیز مانند بیشتر کارشناسان بخش عمده این آشفتگی را ناشی از نبود مدیریت یکپارچه شهری در تهران و ناهماهنگی و تداخل مدیریت‌هایی که در این عرصه وجود دارد می‌داند و می‌افزاید: برای نمونه شهرداری به عنوان متولی مدیریت شهری به نوعی در عرصه نظارت ساختمان و مهندسان ناظر دخالت می‌کند، یا وزارت راه و شهرسازی درکارهای اجرایی و امور مهندسان و حتی انتخابات نظام مهندسی ورود پیدا می‌کند. نتیجه این رویکرد سبب شده میزان مسئولیت‌ها و وظایف ارگان‌ها و نهاد‌ها در ساخت و ساز شهری مشخص نباشد.

به اعتقاد کارشناسان، چنین مسائلی سبب شده تخلفات زیادی دراین زمینه صورت بگیرد و خدمات آن طور که باید به مردم داده نشود. افزون بر این، چنین رویکردی باعث شده ساختمان‌ها کیفیت لازم را نداشته باشد و نمای شهری از جهات گوناگون زشت شود.

سرحدی تاکید می‌کند: تعریف نشدن جایگاه نهادهای مختلف، مشخص نشدن محدوده وظایف و اختیارات و تداخل اینها با همدیگر باعث شده تهران به مرحله‌ای برسد که اشخاص غیر متخصص نیز هشدار بدهند تهران دیگر جای زندگی نیست.

کارشناسان معتقدند نبود هماهنگی و مدیریت یکپارچه سبب می‌شود هرسازمانی جداگانه فکر کند، هزینه کند و عمل کند.ابوالفضل قناعتی، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران نیز به ما می‌گوید: درارتباط با بحث تصدیگری نهادهای مختلف در شهر تهران و مدیریت یکپارچه شهری، مشکلات بسیار وسیعی وجود دارد و هر بخش ازاین مشکلات به یکی از سازمان‌های دولتی و شهری و نهادها و ارگان‌ها متصل است.

قناعتی توضیح می‌دهد که شورای شهر تهران پیگیر حل این مشکل است و برای برطرف شدن آن در انتظار کمک مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند؛ زیرا نبود تجمیع تصمیم گیری‌ها باعث می‌شود که هزینه‌های بسیار سنگینی به پایتخت تحمیل شود و نتوانیم نتیجه مطلوب بگیریم.

مدیریت یکپارچه،‌ پایتخت را نجات می‌دهد

بسیاری از دغدغه‌های مردم و رسیدگی به نیاز‌های آنها در کلانشهر تهران در سایه نبود مدیریت یکپارچه روی زمین مانده و حل آنها نیازمند اراده جدی مسئولان برای برقراری مدیریت یکپارچه دراین کلانشهر است.

محمداسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: تصمیم‌گیری‌های متفاوت و دخالت ارگان‌ها و نهادها و مسئولان در امور مختلف در داخل شهرها باعث شده تبعات منفی زیادی برای مردم به وجود بیاید و مردم هم به اجبار این شرایط را تحمل کنند؛ چون چاره دیگری ندارند.

او وجود مدیریت واحد شهری را یک ضرورت می‌داند؛ زیرا به نظر او به این شکل بهتر می‌توان با بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی برخورد کرد.گفته‌های این مسئولان گویای آن است که اگر طرح مدیریت یکپارچه در کلانشهر تهران اجرایی شود و مدیریت جزیره‌ای به کلی خط بخورد، تهرانی‌ها تحولی عظیم را در پایتخت شاهد خواهند بود که مسلما به عنوان یکی از مراجع مهم تصمیم‌گیری‌های کلان در کشورمان، فقط اهالی تهران را تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد بلکه ‌بر سراسر ایران اثری مثبت خواهد گذاشت.

مهدی آیینی - مینا مولایی / جامعه