بازنشستگی بدون معیشت و منزلت

در حالی که روز گذشته مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی از اختصاص ۱۵۲۰میلیارد تومان برای عیدی بازنشستگان تحت پوشش در هفته اول اسفند خبر داد، اما ترس از هزینه‌های شب عید، حلاوت این عیدی ناچیز را از یاد بسیاری از بازنشسته‌ها برده است.

قرار است عیدی بازنشستگان، نیمه اول اسفند پرداخت ‌شود، اما اگر پای درد دل بازنشسته‌ها بنشینید، می‌بینید که همین عیدی آخر سال هم خیلی از بازنشسته‌های حداقل بگیر را خوشحال نمی‌کند و این مبالغ عیدی، هیچ تناسبی با مخارج زندگی آنها ندارد.

بسیاری از بازنشسته‌های کشوری و لشکری، ریش‌سفید خانواده خود هستند و بزرگ فامیل به حساب می‌آیند؛ اما برای ریش‌سفیدی که نتواند با مستمری بازنشستگی، دخل و خرج زندگی‌اش را جور کند، پیر شدن جز کم شدن حقوق و دستمزد، از دست رفتن شغل و دست و پا زدن در فقر، معنی دیگری ندارد.

قانون همسان‌سازی حقوق خاک می‌خورد

شاید با جرات بتوان گفت که موضوع معیشت، عمده‌ترین مشکلی است که صدای اعتراض بسیاری از بازنشسته‌ها را درآورده است. علی‌اصغر بیات، رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم ، ریشه بسیاری از این مشکلات معیشتی بازنشستگان را اجرا نشدن قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان می‌داند.

به گفته بیات، قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در اسفند 87 به تصویب رسید، اما این قانون در سال 88 به صورت ناقص اجرا شد و هم‌اکنون نیز این قانون در مرحله اجرا، به دست فراموشی سپرده شده است.

اضافه شدن روزافزون هزینه‌های زندگی، مشکلی است که به گفته بیات، بسیاری از بازنشسته‌ های قدیمی را به دردسر انداخته است: «از آنجا که در طول سالیان متوالی، افزایش حقوق بازنشستگان با تورم واقعی و هزینه‌های زندگی، متناسب نبوده است، حالا شاهدیم که دریافتی بسیاری از بازنشستگان قدیمی، تناسب منطقی با هزینه‌های زندگی‌شان ندارد، در حالی که اگر قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان اجرایی شود، این گونه مشکلات معیشتی بازنشسته‌های قدیمی هم حل می‌شود.»

براساس مصوبه مجلس، سازمان تامین اجتماعی به منظور همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، از محل فروش و سود حاصل از مالکیت سهام قابل عرضه در بورس اوراق بهادار شرکت‌های دولتی یا سهام دولت در دیگر شرکت‌ها، حقوق بازنشستگی و مستمری بازنشستگان و مستمری‌بگیران خود، باید حقوق بازنشستگان را افزایش می‌داد؛ اما این قانون به دلیل تخصیص پیدا نکردن اعتبارات، هرگز اجرایی نشد.

قانون داریم، اجرا نداریم

برای حل معیشت بازنشسته‌ها، تا دلتان بخواهد قوانین رنگارنگ وجود دارد. ایراندخت عطاریان، مشاور صندوق بازنشستگی کشوری که پیشتر هم مدیرعاملی این صندوق را به عهده داشت، مشکل بازنشسته‌ها را فراتر از تدوین قانون می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: یکی از دلایل عمده مشکلات معیشتی بازنشسته‌ها این است که در قوانین برنامه توسعه به نیازهای این گروه از جامعه توجه نشده است. مثلا در برنامه اول و دوم توسعه به طور کلی بازنشسته‌ها دیده نشدند و هم‌اکنون نیز با این که در قوانین برنامه توسعه، مزایا و امکانات رفاهی برای بازنشسته‌ها دیده شده است، اما بسیاری از این قانون در مرحله اجرا مسکوت می‌ماند.

ارائه مساعدت‌های اجتماعی، بیمه‌های اجتماعی پایه و بیمه‌های مکمل، از جمله این تسهیلات قانونی است که بر اساس قوانین برنامه توسعه باید به بازنشستگان تعلق بگیرد؛ اما به گفته عطاریان، اجرای قوانین در بحث ارائه مساعدت‌های اجتماعی، قوی عمل نکرده است، در شرایطی که اگر قوانین ارائه مساعدت‌های اجتماعی درست به اجرا درمی‌آمد، بسیاری از مشکلات معیشتی بازنشستگان نیز حل می‌شد.

برنامه ششم توسعه بازنشسته‌ها را ندیده است

آن طور که عبدالرضا عزیزی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس به جام‌جم خبر می‌دهد، قوانین مرتبط با بازنشستگان در قانون برنامه ششم توسعه دیده نشده و به همین خاطر، این بخش از قوانین از سوی این کمیسیون رد شده است.

عزیزی تاکید می‌کند: چون در برنامه ششم توسعه، بحث معیشت و منزلت بازنشستگان بخوبی لحاظ نشده است، ما هم این بخش از قوانین را رد کردیم و قرار است دولت دوباره در این زمینه، برنامه خود را ارائه کند.

به گفته این نماینده مجلس، فقط هم بحث معیشت نیست، بلکه باید در برنامه ششم توسعه به منزلت بازنشسته‌ها هم توجه شود؛ یعنی اجر زحمات آنها و تکریم و احترام آنها نیز در روح قوانین دیده شود.

در اوضاع نامساعدی که حدود 60 درصد بازنشستگان کشور حداقلی‌بگیر هستند، یعنی کف مستمری قانون بازنشستگی را دریافت می‌کنند، در همین شرایط دولت هم نسبت به پرداخت بدهی‌های خود به صندوق‌های بازنشستگی، کوتاهی می‌کند و همین اتفاق هم بار مشکلات بازنشستگان را سنگین‌تر کرده است.

از سوی دیگر، دولتی بودن یا نبودن صندوق‌های بازنشستگی هم کلاف مشکلات بازنشستگان را در هم پیچیده کرده است، طوری که این صندوق‌ها را نه می‌توان یک صندوق دولتی و نه یک صندوق خصوصی به حساب آورد و در واقع، تکلیفشان با دولت و مستمری بگیران مشخص نیست؛ بنابراین نظارت بر آنها هم نمی‌تواند کامل و جامع باشد. بدیهی است در این شرایط مبهم، راه برای سوءاستفاده‌های احتمالی از حق و حقوق بازنشستگان نیز باز خواهد شد.

99 درصد بازنشستگان، زیر خط فقر

چند هفته قبل، محمدرضا ترابی، معاون اداری مالی صندوق بازنشستگی کشوری، آمار قابل تاملی ارائه کرد و یادآور شد حدود یک میلیون و ۲۶۸ هزار بازنشسته کشوری داریم که متوسط حقوق آنها یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است؛ یعنی درآمد بیش از ۹۹ درصد آنها زیر خط فقر است. آن طور که روابط عمومی این صندوق گزارش داده، صندوق بازنشستگی کشوری با کسری اعتبار 3000 میلیارد تومانی مواجه است.

امین جلالوند - جامعه