سیگار، امان سلامت را برید

روز گذشته دکتر حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت لب به اعتراض گشود و در جلسه هم‌اندیشی کنترل و مقابله با استعمال دخانیات از افزایش مصرف سیگار و هزینه‌های سرسام‌آور درمان سیگاری‌ها شکوه کرد.

هاشمی به سیگاری‌ها و غیرسیگاری‌ها یادآوری کرد که بخش عمده‌ای از اعتبارات حوزه سلامت صرف درمان بیمارانی می‌شود که با سیگار زندگی کرده‌اند: «باید اقدامات جدی‌تری برای کنترل دخانیات انجام شود و عزم جدی برای تغییر رویکردهای گذشته به منظور مبارزه با استعمال دخانیات ضروری است.»

به گفته وزیر بهداشت، سالانه دست‌کم 50 میلیارد نخ سیگار مصرف می‌شود و همچنین مصرف سیگار به مرگ سالانه 50 هزار نفر منجر می‌شود.

به گفته هاشمی‌ مصرف دخانیات اعم از سیگار و قلیان روبه افزایش است، حدود ده و نیم میلیون نفر در کشور سیگار می‌کشند و متاسفانه مصرف سیگار در زنان هم رو به افزایش است.

آن‌طور که وزیر بهداشت هشدار داده‌ 50 درصد علت مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی، مصرف دخانیات است: «ابتلا به سرطان ریه در سیگاری‌ها 23 برابر در مردان و 13 برابر در زنان بیشتر است و نوزادانی که از مادران سیگاری متولد می‌شوند حدود 300 گرم کم وزن‌تر هستند.»

اگر همه این آمارهای قابل تامل را کنار هم بچینید، می‌بینید که سلامت جامعه روی یک بمب ساعتی قرار دارد که لحظه به لحظه هم تبعات منفی آن گسترش پیدا می‌کند.

فرهنگ‌سازی؛ تیر اول و آخر مقابله با دخانیات

عامل 90 درصد مشکلات ریوی، 80درصد برونشیت مزمن و 25 درصد دیگر بیماری‌ها ناشی از مصرف دخانیات است. اینها را وزیر بهداشت می‌گوید و گلایه دارد که بخش مهمی از اعتبارات حوزه سلامت که باید صرف بهداشت عمومی و درمان مردم شود، صرف بیماری‌هایی می‌شود که ناشی از استعمال دخانیات است.

علی عطا طاهری، مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در گفت‌وگو با جام‌جم عقیده دارد که در این شرایط باید روی مسائل فرهنگی، بیشتر کار کنیم: «وقتی قوانینی مثل بستن قهوه‌خانه‌ها، افزایش مالیات سیگار و افزایش قیمت سیگار در خرده‌فروشی‌ها با ضعف اجرا روبه‌روست، در این شرایط تنها راه ممکن برای کنترل دخانیات این است که در مسیر فرهنگ‌سازی حرکت کنیم.»

به قول این مسئول، حتی قرار بوده که در جشنواره فیلم فجر نیز فیلم‌هایی که در آن استعمال دخانیات ترویج می‌شود، فیلتر شود، اما این اتفاق هم هرگز رخ نداده است.

قانونی برای اجرا نشدن

قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات در سال 85 تصویب و ابلاغ شد، اما با گذشت حدود 9 سال، بسیاری از بندهای این قانون در مرحله اجرا خاک می‌خورد.

غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز درباره بندهای معطل مانده این قانون به جام‌جم می‌گوید: براساس قانون، باید هر شش ماه یک بار، پیام‌های هشداردهنده روی سیگارها، مدام عوض شود و طرح‌های جدید چاپ شود، اما در سال‌های اخیر، هرگز چنین اتفاقی نیفتاده است.

او حتی بر این باور است که با توجه به تورم سالانه، قیمت سیگار تکان نمی‌خورد: «اگر افزایش تورم سالانه را با میزان افزایش قیمت سیگار مقایسه کنیم و تورم فعلی را ملاک قرار دهیم، می‌بینیم که قیمت سیگار طی سال‌های اخیر، حتی با کاهش قیمت هم مواجه شده است.»

سیگار، بودجه‌های سلامت را می‌بلعد

جدای از ضررهای رنگارنگ سیگار و قلیان بر سلامت انسان، هر ساله مواد دخانی، بار مالی سنگینی را هم به نظام سلامت و نظام اقتصادی کشور تحمیل می‌کند.

پیش از این خسرو صادق‌نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام کرده بود که سالانه 10هزار میلیارد تومان هزینه مصرف سیگار و حدود 20 هزار میلیارد تومان هزینه درمان صرف سیگار می‌شود.

دکتر زهرا حسامی، متخصص حوزه کنترل و مقابله با دخانیات نیز در گفت‌وگو با جام‌جم ، تاکید دارد که این هزینه‌های درمان، زمانی کمتر می‌شود که ما به پیشگیری بیشتر از درمان اهمیت بدهیم: «همه دستگاه‌ها، اعم از وزارتخانه‌های بهداشت، علوم و آموزش و پرورش باید بحث پیشگیری، آموزش و فرهنگ‌سازی را در اولویت قرار دهند.»

به باور این پژوهشگر، باید آموزش مقابله با دخانیات، حتی از مهدهای کودک شروع شود، اما هم‌اکنون شاهدیم که گاهی در برخی مدارس، تلاش می‌کنند کلا درباره دخانیات، هیچ حرفی نزنند و این مساله اجتماعی را مسکوت نگه دارند.

او درباره افزایش تعداد خانم‌های سیگاری در جامعه هم هشدار می‌دهد و می‌گوید: مدگرایی، تظاهر به مدرن بودن و کمبود تفریحات سالم، باعث شده که تعداد خانم‌های سیگاری در ایران، بیشتر از دهه‌های قبل شود و قبح سیگار و قلیان کشیدن هم کمرنگ شود.

در کنار این عوامل، باید نظارت ناکافی بر مراکز عرضه سیگار را هم به فهرست مشکلات اضافه کرد. در حالی که براساس قوانین، باید با نخ‌فروشی سیگار و عرضه دخانیات در دکه‌ها مقابله شود؛ اما با مراجعه به نزدیک‌ترین دکه مطبوعاتی محل زندگی‌تان و دسترسی ساده و بی‌قید و شرط به دخانیات، خودتان براحتی می‌توانید ضمانت اجرایی این قانون را محک بزنید.

امین جلالوند - جامعه