انتخابات نماد مردم‌سالاری دینی

دکتر مسعود اسداللهی این حضور مستمر، آگاهانه و بابصیرت در انتخابات را نماد روشن مردم‌سالاری دینی ایرانیان می‌داند و معتقد است: در سال‌های ابتدای انقلاب بسیاری از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی، حضور گسترده مردم را پای صندوق‌ها برنمی‌تابیدند و حاضر نبودند اعتراف کنند نظام جمهوری اسلامی براساس رأی مستقیم مردم شکل گرفته است، اما به مرور زمان این اعتراف را علنی کردند. چرا؟ به سه دلیل.

انتخابات، سُنتی مردم‌سالار

این استاد روابط بین‌الملل می‌گوید: اول سنت انتخابات در ایران یک سنت بادوام، مستمر و ریشه‌دار است که در بدترین شرایط جنگی، امنیتی یا تحریم‌های اقتصادی این سنت اجرا شده است. برای نمونه در منطقه کشورهایی مانند لبنان وجود دارند که نظام انتخابات دارند؛ اما به خاطر مسائل امنیتی انتخابات شورای شهر را دو دوره عقب انداخته‌اند یا دوسال است نمی‌توانند رئیس‌جمهور انتخاب کنند. در لبنان حتی انتخابات پارلمانی هم با چالش‌های بسیاری برگزار می‌شود. بگذریم از این که برخی کشورهای منطقه اصلا انتخابات ندارند یا انتخابات برای آنها صوری است. این سنت پایدار نشان می‌دهد انتخابات مردم‌سالار در ایران اصالت دارد.

اسداللهی در ادامه اضافه می‌کند: دوم، امری که باعث اعتراف بیگانگان به اصالت انتخابات ایران شده، این است که در 37 سال گذشته دیده‌اند انتخابات ایران باعث چرخش نخبگان می‌شود. یعنی بعد از هر انتخاباتی همگان شاهد تغییراتی، حال چه مثبت و چه منفی در نظام اجرایی کشور هستند. نخبگانی می‌روند و نخبگانی می‌آیند. گروهی که در اکثریت است ممکن است در انتخابات بعد به اقلیت تبدیل شود. اگرچه رسانه‌های تبلیغاتی بیگانه همیشه ادعا می‌کنند انتخابات ایران با قوانین بین‌المللی تطابق کامل ندارد، اما این حضور گسترده مردم و چرخش نخبگان باعث اعتراف آنان به اصل مردم‌سالاری در انتخابات ایران شده و نمی‌توانند واقعی بودن انتخابات ایران را انکار کنند.

وی توضیح می دهد: یکی از تحلیلگران بزرگ عرب نوشته بود، در ایران پدیده‌ای هست که در جهان عرب نیست و آن پدیده، وجود روسای ‌جمهور سابق است؛ چراکه در کشورهای عربی چیزی به نام رئیس‌جمهور سابق وجود ندارد. در این کشورها رئیس‌جمهور یا با کودتا کنار گذاشته شده یا ترور می‌شود. در کشورهای عربی کسی که قدرت را در اختیار می‌گیرد، آن را به دیگری تحویل نمی‌دهد مگر این که به زور از او بگیرند، اما در ایران چند رئیس‌جمهور سابق وجود دارند و این نشانه واقعی بودن انتخابات است.

مردم‌سالاری دینی، دموکراسی باهویت

اسداللهی تصریح می‌کند: سوم، حجم مشارکت مردمی نشان می‌دهد انتخابات با رای مردم است یعنی اقلیتی نمی‌آیند رای بدهند تا برای اکثریتی تعیین تکلیف کنند. در جهان غرب و حتی آمریکا انتخابات با کمتر از 40 درصد افراد واجد شرایط رای، برگزار می‌شود. بالاتر از آن، برخی کشورهای اروپایی مقرر کرده‌اند اگر کسی رای ندهد جریمه نقدی خواهد شد، اما در جمهوری اسلامی همواره مردم با درصدهای بالای 50 و در اکثر موارد بالای 70 درصد بوده است. حتی زمانی که انتقادات بسیاری به امور اقتصادی، معیشتی، شغلی و بازار وجود دارد مردم به این نتیجه رسیده‌اند که انتخابات در سرنوشت آنان تاثیرگذار است. بنابراین مردم هیچ گاه با صندوق آرا قهر نمی‌کنند.

این استاد دانشگاه می‌گوید: از میزان مشارکت و گردش نخبگان به راحتی می‌توان به مردم‌سالار بودن انتخابات در ایران اشاره و بلکه ادعا کرد. مردم‌سالاری یعنی مردم با ابزار رأی، بایدها و نبایدهای نظام را تعیین می‌کنند نه با کودتا و قیام و براندازی. این یک امر عادی است که برخی معیارهای مردم‌سالاری در ایران با مردم‌سالاری غربی تفاوت داشته باشد. این تفاوت حتی در میان کشورهای اروپایی هم وجود دارد، نوع دموکراسی انگلیسی با فرانسوی فرق دارد، دموکراسی فرانسوی با نوع آمریکایی آن متفاوت است. حتی قدرت حزبی در این کشورها متفاوت است. برخلاف وجود انضباط قوی حزبی در انگلیس، در آمریکا انضباطی ضعیف وجود دارد. هر کشور آزادی براساس واقعیت‌ها و هویت فرهنگی و ملی خود، مدلی از مردم‌سالاری را برای خویش تعریف می‌کند. این نوع دموکراسی بومی‌سازی شده تحت عنوان مردم‌سالاری دینی، یک نوع افتخار برای ایران محسوب می‌شود. بسیاری از کشورهای جهان سوم در تقلید از پیاده‌سازی نظام دموکراسی غربی دچار مشکل شدند و هویت خود را از دست دادند چرا که الگوی غربی با وضعیت اجتماعی و فرهنگی آنها تطابق نداشته است.

انتخابات نماد مردم‌سالاری

به گفته اسداللهی با توجه به نوع برخوردی که جهان غرب با کشور ما داشته مانند اعمال تحریم‌ها و توطئه‌ها، برگزاری موفق یا شکست انتخابات در ایران، نوعی تست آزمون برای سنجش موفقیت یا شکست آنان در دلسردکردن مردم از حضور در انتخابات است. در راهپیمایی‌ها چون شمارشی وجود ندارد می‌توان به حضور میلیونی مردم مدعی شد، اما در انتخابات رقم دقیق حضور مردم وجود دارد به عبارتی انتخابات نماد مردم‌سالاری و محک کمی مردم‌سالاری در ایران است. در انتخابات افرادی که حضور پیدا می‌کنند و حتی رای مخالف به وضع موجود و دولت موجود و مجلس موجود می‌دهند، اینها هم با حضورشان نشان می‌دهند پس انتخاباتی واقعی وجود دارد حتی اگر رای مخالف بدهیم. در زمان پهلوی بیشتر مردم حتی مطلع نمی‌شدند که انتخابات چه وقت و چگونه برگزار می‌شود. نامزدها چه کسانی هستند. کجا رای‌گیری می‌شود و البته برای مردم اهمیتی هم نداشت چون افراد و نتایج از قبل دستچین شده بودند.

انتخابات، نماد قدرت نرم

دکتر محمدرضا دهشیری هم انتخابات را نماد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران می‌داند و می‌گوید: انتخابات نماد پیوند مردم و حاکمیت و نشان‌دهنده مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی است و به نوعی اقتدار ملی را نشان می‌دهد. انتخابات باعث می‌شود قدرت کشور در عرصه‌های نرم‌افزاری افزایش پیدا کند و از آن مهم‌تر باعث می‌شود قدرت‌های بزرگ و بازیگران بین‌المللی بر پیوند مردم و حاکمیت حساب ویژه‌ای بازکنند.

این استاد علوم سیاسی اضافه می‌کند: با توجه به عنصر تداوم در نظام سیاسی که برآمده از خواست عامه مردم است، مسلما این امر، به تقویت مناسبات خارجی کشور و در نتیجه ارتقای توان یک کشور در عرصه سیاست خارجی منجر می‌شود و پویایی و فعال‌بودن سیاست خارجی را باعث می‌شود. به نظر می‌رسد مشارکت عامه مردم در انتخابات ضریب قدرت نرم کشور را افزایش می‌دهد و زمینه اقبال جامعه جهانی و بازیگران بین‌المللی برای تعامل گسترده با ایران را فراهم می‌کند.

دهشیری تصریح می‌کند: اصولا در جوامعی که حضور حداکثری وجود دارد احساس می‌شود جامعه از بی‌تفاوتی و بی‌حسی سیاسی دور است. در واقع افراد جامعه احساس می‌کنند رأی‌شان تاثیرگذار است و به نوعی، از قدرت تعیین‌کنندگی در فرآیند تصمیم‌گیری برخوردار هستند. قدرت‌های بزرگ تصور می‌کنند افکار عمومی و مشارکت مردمی به عنوان ورودی‌های سازنده در نظام سیاسی نقش‌آفرین هستند؛ بنابراین حساب ویژه‌ای برای تعامل بیشتر با کشور ما باز خواهند کرد.

رسانه‌ها در پسا انتخابات

اما دکتر محمدعلی آذرشب در موضوع وظیفه رسانه‌ها در ایام پس از انتخابات می گوید: رسالت رسانه‌ها در سه مرحله پیگیری می‌شود. رسانه‌ها پیش از انتخابات، رسانه‌ها در روز انتخابات و رسانه‌ها پس از انتخابات. در ایام منتهی به انتخابات، مهم‌ترین وظیفه رسانه‌ها بخصوص رسانه ملی این است که وارد اختلافات و نقل‌قول‌های تفرقه‌افکنانه نشود. بهترین رسالت رسانه این است که مردم را در مقابل مسئولیت بزرگ ملی یعنی حضور حداکثری قرار دهد. هر گونه دخالت بی‌جا و غیرحرفه‌ای رسانه‌ها در روند انتخابات باعث می‌شود،‌ مردم خط مسیر درست انتخابات را گم کنند یا دچار اشتباه شوند.

این استاد دانشگاه تاکید می کند: در روز انتخابات، رسانه‌ها باید عظمتی را که مردم صاحب و خالق آن هستند، به نمایش جهانی بگذارند؛ عظمتی که هدف اصلی نظام جمهوری اسلامی است؛ نمایش حضور گسترده و موفق ایران در منطقه و جهان، بیان فردای بهتر و چهره فرهنگی، هنر و توسعه یافتگی کشور به واسطه حضور حداکثری مردم در انتخابات. در این روز، حتی نشان‌دادن پیرزن و پیرمردی با عصا و پشت خمیده یا جانبازی که با ویلچر و به سختی خود را به محل اخذ رای رسانده، می‌تواند شورآفرین باشد.

آذرشهر می‌گوید: رسانه‌ها در مرحله پساانتخابات، ناخواسته شاهد برخی بداخلاقی‌ها و شیطنت‌ها به واسطه حذف و عدم انتخاب برخی افراد و بلکه احزاب می‌شوند. افرادی که به هر نحو سعی می‌کنند بهانه‌ای برای پیروز نشدن خود در انتخابات پیدا کنند. رسانه‌ها نباید در زمین این افراد بازی کنند چراکه باعث تسریع در پخش شایعات و اختلافات می‌شود. حضور آحاد مردم در انتخابات مانند یک دریای عظیم است و وجود برخی بداخلاقی‌ها مانند کف روی آب است که زود از بین می‌رود. رسانه‌ها بعد از انتخابات باید عظمت دریا را نشان دهند و به کف دریا که ماندنی نیست، توجهی نکنند.

انتخابات، مردم‌سالاری خدشه‌ناپذیر

رحمانی فضلی، وزیر کشور: انتخابات یکی از شاخص‌های موفق و دستاوردهای مهم انقلاب‌ اسلامی، استقلال و حریت ملت ایران است. امروز همه دنیا قبول دارند که مردم‌سالاری در ایران یک دموکراسی خدشه‌ناپذیر است و 37 سال است که با سلامت، صحت، امنیت و آرامش، انتقال قدرت از گروهی به گروه دیگر صورت می‌گیرد و این امر موید شعور، آگاهی، صلابت و قدرت مردم و تدبیر رهبری است. انتخابات، مانور عظمت، قدرت و اقتدار ملی است و قانون، فصل‌الخطاب مسائل انتخاباتی است.

محمد زندکریمخانی