دوستی با حیوانات در میدان ورزش

اجرای برنامه‌های تازه

«احساسم این است بخشی از وظیفه خودم را به عنوان یک ایرانی در قبال محیط‌زیست کشورم انجام داده‌ام. حدود سه سال پیش همان وقتی که ایده یوزپلنگ و فوتبال مطرح شد اگر خبرنگاری من را به عنوان فعال محیط‌زیست معرفی می‌کرد، خودم را لایق نمی‌دانستم؛ اما اکنون افتخارم این است فعال محیط‌زیست هستم.»

این حرف‌های آرش نورآقایی است؛ کسی که نخستین بار ایده نقش یوز ایرانی روی پیراهن تیم ملی فوتبال در ذهن او نقش بست. نورآقایی با پیشینه ورزشی راهنمای گردشگری است و فعالیت‌های دیگر از جمله روزنامه‌نگاری در حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و میراث معنوی را تجربه کرده است. آرش نورآقایی ـ که نمی‌خواست داستان یوزپلنگ ایرانی و فوتبال با پایان یافتن رویداد بزرگ جام‌جهانی به فراموشی سپرده شود ـ بلافاصله پروژه دیگری را آغاز کرد و با درنا به سراغ فدراسیون والیبال رفت. او می‌گوید: راستش اگر در این اندیشه نبودم که نباید بگذارم داستان یوزپلنگ و فوتبال بسادگی فراموش شود و فقط در خاطره‌ها باقی بماند و اگر آن موقع پیشنهاد حمایت فدراسیون والیبال از موضوع تغییرات آب و هوایی با رویکرد مبارزه با خشکسالی و کم آبی را مطرح نمی‌کردم، شاید این قصه پیگیری نمی‌شد و امروز سعید معروف، کاپیتان تیم ملی والیبال سفیر آب نبود یا درنا به سوی تالارهای والیبال به پرواز درنمی‌آمد.

این راهنمای گردشگری از مریم بهمن، مرتضی افجه‌ای و هومن باقری و در ادامه از تلاش‌های محمدرضا داورزنی، رئیس فدراسیون والیبال و همین‌طور مدیر روابط عمومی بانک سامان نام می‌برد که در اجرای ایده‌اش سنگ تمام گذاشتند. نورآقایی ادامه می‌دهد: آنها ابتدا با شعار «آب هست، ولی کم است» در استادیوم تبلیغ نمی‌کردند، هر چند این شعار را از قبل روی تقویم‌های رومیزی استفاده کرده بودند، اما به فکر استفاده از آن در والیبال نبودند. شرکت آب و فاضلاب در همه ساختمان‌ها و محوطه‌هایش بنر با موضوع آب و والیبال را به نمایش نمی‌گذاشت تا این که نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد فدراسیون، بانک و آب و فاضلاب چگونه تصمیم گرفتند در نبود ما با هم به توافق برسند و ایده ما را به سود خودشان اجرایی کنند. من دیگر به این روش‌های نامتداول عادت کرده‌ام.

نورآقایی به عنوان رئیس انجمن گردشگری، دل پری از برخی سودجویی‌ها و موانع ایجاد شده در جریان کارها دارد و می‌گوید: به قول محمد درویش، مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان محیط‌زیست، ما یک سال برای درج نقش یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی فوتبال زحمت کشیدیم، اما سال بعد همه فدراسیون‌ها حامی محیط‌زیست شدند. با همه این حرف‌ها، همیشه به قدرت ایده و اراده ایمان دارم و با کمک برخی مسئولان باز هم می‌شود کارهایی کرد که نتیجه‌های خوبی برای محیط‌زیست و ورزش به همراه داشته باشد.

فراتر از رونمایی نمادها

دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان با سرپرستی دکتر رضا شجیع، تاکنون به فعالیت‌های مختلف فدراسیون‌های ورزشی به عنوان حامیان گونه‌های جانوری و گیاهی سمت و سو داده است. مریم بهمن، مشاور این دفتر درباره چگونگی انتخاب این گونه‌ها برای فدراسیون‌های ورزشی می‌گوید: گونه‌های در حال انقراض از سوی اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) طبقه‌بندی شده است و هر فدراسیون یک گونه در حال انقراض را در ایران حمایت می‌کند. بعد از اراده‌ای که در پایان جام‌جهانی برای حفظ یوز ایرانی به وجود آمد، شاهد اثرات مثبت و حرکت‌های ملی و مردمی در نگهداری محیط‌زیست هستیم که بخشی از آن را فدراسیون‌های ورزشی به‌عهده گرفته‌اند.

مشاور دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان معتقد است حفظ گونه‌های جانوری صرفا به معنای ممنوعیت و ایجاد محدودیت به‌طور مثال برای شکار در طبیعت نیست؛ بلکه باید مردم را با فرهنگ شکار آشنا کرد و در این خصوص سازمان‌بندی صورت بگیرد. او می‌گوید: وقتی طرح‌های ما به صورت جدی پیگیری شد حتی تعدادی از شکارچیان، تفنگ‌های خود را مقابل ما شکستند و از شکار پرهیز کردند. نشست‌های هفتگی دفتر محیط‌زیست به طور مرتب برگزار می‌شود و با کمک اعضای دائمی و یک عده مهمان، تصمیم‌های تازه گرفته می‌شود که برای فرهنگسازی حفظ منابع طبیعی و همین طور گونه‌های مختلف زیست‌محیطی است. فدراسیون‌های ورزشی نیز با آشنایی بیشتر از اهداف زیست‌محیطی، حمایت از گونه‌های جانوری و گیاهی را فراتر از رونمایی نمادها تلقی کرده‌اند و ما در مسیر اراده ملی حفظ محیط‌زیست از طریق ورزش قرار گرفته‌ایم.

راهی که با «یوز» شروع شد

شاید اگر نخستین بار ایده و اراده نقش یوز ایرانی روی پیراهن تیم ملی شکل نمی‌گرفت اخبار مرتبط با دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان با سازمان حفاظت محیط‌زیست تا این حد جدی گرفته نمی‌شد و ما امروز با حساسیت‌هایی که این روزها متداول شده به نقطه حمایت فدراسیون‌های ورزشی از گونه‌های جانوری و گیاهی نمی‌رسیدیم. بنابراین می‌توان گفت از وقتی شکل یوز روی پیراهن تیم ملی نقش بست تا تفاهم‌نامه‌ای که میان وزارتخانه و سازمان امضا شد اراده‌ای ملی و همه سویه برای معرفی و حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری مختلف در حال انقراض در فدراسیون‌های ورزشی شکل گرفت که کارگزاران ورزش در قالب فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها را به برنامه ریزی‌های متعدد در مسیر حفظ محیط‌زیست تشویق می‌کند. در روزگارانی که از هر سو، صدای شکارهای غیرمجاز به گوش می‌رسد و در پس تخریب و نابودی مواهب خدادادی، انسان امروزی داشتن طبیعت زیبا را آرزو می‌کند، طرح‌های قابل اجرا خواست همگان است.

محمد رضاپور

گروه ورزش