110 میلیارد تومان دفن شد

محاسبات نشان می‌دهد در چند ماه اخیر بیش از 110 میلیارد تومان محصول کشاورزی به علت انبارداری نادرست و عدم توزیع بموقع در بازار، فاسد شده و زیر خاک رفته‌ است.

براساس گزارش‌ها و مستنداتی که در چند ماه اخیر درباره امحا یا فساد برخی محصولات منتشر شده، در این مدت هزاران تن برنج، سیب‌زمینی، گندم و در هفته‌های اخیر نیز پرتقال به دلیل سوءمدیریت در انبارداری و تنظیم بازار، فاسد شده و چاره‌ای جز امحای آنها نمانده است.

هرچند سازمان‌های مسئول تاکنون آمار دقیقی از حجم محصولات فاسدشده منتشر نکرده‌اند، اما در این مدت اطلاعات جسته و گریخته‌ای در این باره درز کرده است. مثلا رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو 27 دی سال گذشته از پلمب پنج انبار برنج آلوده خبر داد و گفت: 80درصد برنج‌هایی که در انبارهاست برای مصرف، تائید صلاحیت شده و مشکلی ندارند، ولی 20درصد این برنج‌ها تائید سلامت نشده‌اند که آمار کمی هم نیست.

عباس رجایی، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نیز 8 بهمن‌ سال گذشته اعلام کرد: حدود 12 هزار تن برنج مانده در انبارها از سازمان غذا و دارو، تائیدیه برای مصرف اخذ نکرده است.

با فرض قیمت هر کیلو برنج 5000 تومان، ارزش مقدار برنجی که سال گذشته فاسد شد 60 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. در موارد دیگر نیز شاهد دفن 1700 تن سیب زمینی با ارزش تقریبی دو میلیارد تومان و نزدیک به ده هزار تن پرتقال با ارزش تقریبی 20 میلیارد تومان بوده‌ایم. اواخر دی‌سال‌گذشته نیز به دلیل کوتاهی دستگاه‌های مسئول در خریداری گندم، حدود 30 هزار تن گندم در سیلوهای متعلق به بخش خصوصی در استان مازندران فاسد شد که با قیمت هر کیلو حدودا هزار تومان، ارزش این سرمایه تلف‌شده، 30 میلیارد تومان برآورد می‌شود.

البته اینها فقط مربوط به دفن محصولاتی است که رسانه‌ای شده است.

با این حال، یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد در چند ماه اخیر بیش از 110 میلیارد تومان از محصولات کشاورزی به دلیل مدیریت نامناسب در نگهداری آنها، فاسد شده است که با این رقم، خدمات زیربنایی قابل توجهی در کشور می‌شد انجام داد. به‌عنوان مثال، هزینه ساخت یک سردخانه مطابق با استانداردهای بین المللی در ابعاد محدود، تقریبا دو میلیارد تومان است، یعنی در این مدت هزینه ساخت ده‌ها سردخانه را معدوم کرده‌ایم.

نکته تاسف‌آورتر این که پرتقال‌هایی که بتازگی فاسد شدند، به د‌لیل کمبود سردخانه، زیر خاک دفن شدند.

اما سوال اینجاست که واقعا چطور باید جلوی این زیان هنگفت را آن‌هم دقیقا زمانی که مقام معظم رهبری بر اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تاکید فرموده‌اند، گرفت و به‌نوعی برای حفظ سرمایه‌های ملی کشورمان در آینده برنامه‌ریزی کرد؟

به‌جای صادرات، ذخیره کردیم!

در این زمینه سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با تاکید بر جایگاه بخش خصوصی به خبرنگار ما گفت: یکی از مهم‌ترین مواردی که باعث شده امروز شاهد این دست اتفاق‌ها باشیم، این است که دولت به بخش خصوصی اعتماد نکرده و در سیاستگذاری‌هایش از نظر کارشناسی تشکل‌های خصوصی استفاده نمی‌کند، درحالی که صرفا باید مشغول قانونگذاری برای تسهیل فعالیت بخش خصوصی بوده و اجازه دهد تجربه چند صد ساله این‌بخش در جهت تنظیم بازار عمل کند.

نورانی با اشاره به میزان حجم تولید محصولات کشاورزی در سال 94 افزود: از ابتدای پاییز سال گذشته، بارها به مسئولان اطلاع داده ‌بودیم که امسال پرتقال و سیب درختی بیش از نیاز تولید خواهد شد و باید برای ایجاد زمینه‌های صادراتی آن برنامه‌ریزی کنیم، اما بنا به دلایل مختلف هیچ سیاستگذاری اصولی یا حتی اقدام عملی در این‌باره ندیدیم و درست زمانی که توجیهی برای ذخیره‌سازی نبود، شاهد اجرای برنامه ذخیره‌سازی از سوی دولت بودیم.

به اعتقاد این مقام صنفی، بحث ذخیره‌سازی در محصولات کشاورزی زمانی که کشورمان درگیر مسائلی خاص باشد، توجیه پذیر است و نباید در زمان وفور تولید، این اتفاق می‌افتاد، آن‌هم خریدهایی که با قیمت بسیار بالاتر از بخش خصوصی صورت گرفته بود و همین مساله باعث شد تا محصولات خرید تضمینی در انبارها مانده و محصولات بخش خصوصی که قدرت رقابت بسیار بالاتری داشت از سوی خریداران مورد استقبال بیشتری قرار گیرد.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به حجم قابل توجه میزان ضایعات محصولات کشاورزی در ایران گفت: به استناد ارقام و اطلاعات اعلام شده، اکنون ایران نزدیک به 30 درصد ضایعات محصولات کشاورزی را تجربه می‌کند درحالی که با این رقم می‌توان چند میلیون نفر را خوراک داد یا این‌که ایجاد اشتغال کرد، اما نکته اصلی این است که آمارهای ارائه شده از میزان ضایعات محصولات بخصوص در مورد اخیر بسیار بالاتر از آنچه اعلام شده، بوده که شاهد مثال آن در موجودی انبارهاست، چون پرتقال والنسیا اکنون موجود است و به غیر از آن خبری از محصولات ذخیره شده برای تأمین نیازهای شب عید نیست.

وی با اشاره به کاهش 25 درصدی صادرات محصولات کشاورزی ایران طی سال 94 تصریح کرد: سال 94، دو میلیون و 961 هزار تن محصولات کشاورزی به ارزش یک میلیارد و 90 میلیون دلار صادر شده است، درحالی که سال قبل از آن سه‌میلیون و 418 هزار تن محصول با ارزش یک میلیارد و 310 میلیون دلار به خارج از مرزها ارسال شده و همین کاهش صادرات باعث افزایش ضایعات به دلایل مختلف شده است.

به اعتقاد نورانی، تنها زمانی شاهد برطرف شدن این معضل در صنعت کشاورزی کشورمان خواهیم بود که مسئولان، تولید را براساس صادرات برنامه‌ریزی کنند و اجازه دهند صادرکنندگان بدون نگرانی فعالیت داشته باشند، در حالی که می‌بینیم امروز واردات کالا بسیار ساده‌تر از صادرات صورت می‌پذیرد.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، با اشاره به این‌که دولت هیچ اقدام عملی برای تسهیل صادرات نکرده است به جام‌جم گفت: یکی از نشانه‌های بارز بی‌توجهی مسئولان به بحث صادرات محصولات کشاورزی این است که درقرارداد خرید هواپیما که با ایرباس منعقد شده، هیچ نشانی از خرید هواپیماهای کارگو برای ارسال محصولات کشاورزی فاسد‌شدنی ایران به بازارهای هدف نیست. درحالی که اردن با استفاده از همین وسیله هر روز ساعت 9 صبح در تمام بازارهای اروپایی محصولات خود را مثل خیار یا دیگر محصولات جالیزی تازه به فروش می‌رساند.

جلوی حیف و میل محصولات را خواهیم گرفت

مهرداد لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس شورای اسلامی با اشاره به دفن 1700 تن سیب زمینی در آذر سال گذشته و فاسد شدن هزاران تن پرتقال در فروردین امسال گفت: این اقدامات نشان از بی‌تدبیری مسئولان است و قطعا مجلس در قبال حیف و میل بیت‌المال سکوت نخواهد کرد.

وی با بیان این‌که دفن 1700 تن سیب‌زمینی یک اشتباه بود، افزود: مسئولان می‌توانستند با مدیریت صحیح، جلوی تکرار این اشتباه در فاسد شدن پرتقال‌ها را بگیرند.

این نماینده مجلس با بیان این‌که یکی از اولویت‌های کاری این مجلس، حمایت از محصولات کشاورزی خواهد بود ادامه داد: قطعا ما در مجلس جلوی این بی تدبیری‌ها و ضعف مدیریت‌ها را خواهیم گرفت و اجازه نمی‌دهیم محصولات کشاورزی حیف و میل شود. لاهوتی با بیان این‌که نباید سرمایه مملکت براحتی از بین برود، گفت: بر اساس اخبار منتشر شده حدود ده هزار تن پرتقال فاسد شده که حداقل 20 میلیارد تومان قیمت تقریبی دولتی آنهاست و در بازار آزاد ارزش بالاتری دارد.

وی افزود: کمیسیون کشاورزی مجلس باید پیگیر مساله پرتقال‌های فاسد باشد. البته اگر در زمان دفن سیب زمینی، اقدامات لازم انجام می‌شد، امروز شاهد این اتفاق نبودیم.

عضو کمیسیون عمران مجلس اضافه کرد: مسئولان باید پاسخگوی این ضرر و زیان باشند و اگر توانایی مدیریت ندارند، کار را به افراد لایق بسپارند.

با عاملان فساد محصولات کشاورزی برخورد شود

به گفته بهرام بیرانوند، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی، زیر ساخت های بخش کشاورزی برای کشت بهینه فراهم نیست و سرمایه گذاری در این بخش بسیار بلند مدت است، به همین دلیل کمتر کسی وارد این حوزه می شود وبهترین راهکار برای کاهش این خسارت‌ها اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. به‌عنوان مثال، امسال با مازاد تولید سیب و پرتقال مواجه بودیم و به دلیل نبود فضای صادراتی، روند فساد پرتقال‌ها سرعت گرفت و در گذشته‌هم سیب زمینی یا پیاز به همین مشکل دچار شدند.

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز تاکید کرد: توجه به صنایع تبدیلی و همچنین سخت کردن مسیر واردات، اقدامات اساسی دولت در جهت اجرای سیاست‌ اقتصاد مقاومتی خواهد بود که باید جدی گرفته شود، چون به دلیل نبود صنایع تبدیلی و سخت بودن مسیر صادراتی محصولات کشاورزی ایران، بیشتر تولید کشورمان باید به صورت تازه‌خوری وارد بازار شود و امکان فساد آنها بسیار بالا خواهد بود.

وی افزود: امروز با توجه به روند روبه رشد فاسد شدن محصولات و ضایعات کشاورزی، لازم است یک متولی به جامعه معرفی شود تا موازی‌کاری‌های فعلی که در وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود، مانعی در راه تولید و صادرات نباشد.

این نماینده مجلس تصریح کرد: اگر مسئولان مربوط در وزارت جهاد کشاورزی یا وزارت صنعت، معدن وتجارت در گذشته با عاملان اصلی فاسد شدن محصولات برخورد جدی کرده‌ بودند، امروز دیگر شاهد بروز چنین مشکلاتی نبودیم، درحالی که می‌بینیم با رسانه‌ای شدن این‌گونه موارد تنها پس از گذشت چند هفته همه چیز به دست فراموشی سپرده شده و سال بعد دوباره همین موضوع در محصول دیگری تکرار می‌شود.

عماد عزتی - اقتصاد