امحای سیب‌زمینی؛ این بار در گلستان

به گزارش جام‌جم، این نگرانی هم‌اکنون در بین سیب‌زمینی‌کاران استان گلستان که برداشت سیب‌زمینی در آن از چند روز پیش آغاز شده، شاید بیشتر از سایر استان‌ها به‌چشم می‌خورد زیرا همزمانی عرضه سیب‌زمینی این استان با استان‌های جنوبی (که از یک ماه پیش در حال وارد کردن محصول خود به بازار هستند)، احتمال افزایش محصول در بازار و کاهش قیمت را برای کشاورزان به همراه دارد و کشاورزان که هر ساله با مشکل عرضه و فروش محصول دست و پنجه نرم می‌کنند، این را بخوبی می‌دانند و از هم‌اکنون دلشوره بازگشت سرمایه و دسترنج چند ماهه خود را دارند؛ کشاورزان سیب‌زمینی کاری که در گلستان تعدادشان هم کم نیست و هزار کشاورز را شامل می‌شود که با احتساب خانواده‌هایشان به حدود 7000 تا 8000 نفر می‌رسند و عمده کشت آنها در سرخنکلاته گرگان صورت می‌گیرد.

آن‌طور که مختار مهاجر، رئیس جهادکشاورزی استان گلستان به جام‌جم می‌گوید: این سیب‌زمینی‌کاران در سطح زیرکشت حدود 4200 هکتار مشغول زراعت هستند و پیش‌بینی می‌شود که از این سطح زیرکشت حدود 110 هزار تن سیب‌زمینی در کشت بهاره برداشت شود.

به گفته وی از این میزان سیب‌زمینی برداشت شده، 45 هزارتن مازاد بر مصرف استان است که معمولا به سایر استان‌ها و همچنین برخی کشورها صادر می‌شود.

مهاجر البته یادآور می‌شود که به منظور کاستن از مشکل به فروش نرفتن محصول سیب‌زمینی و عرضه با قیمت پایین و در نهایت ضرر و زیان کشاورزان، امسال از میزان کشت سیب‌زمینی 16 درصد نسبت به سال گذشته کاسته شده است.

مشکل سیب‌زمینی مشکل هر ساله است

رمضان مقصودلو، رئیس انجمن سیب‌زمینی گلستان اما در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند که نگرانی کشاورزان همچنان پابرجاست، چون علاوه بر تمام مشکلاتی که بر سرراه صادرات این محصول وجود دارد، همزمانی ورود سیب‌زمینی گلستان با سیب‌زمینی جنوب کشور، احتمال افزایش محصول در بازار و کاهش قیمت‌ها را نیز در پی دارد.

وی البته می‌افزاید که این مشکل فقط خاص استان گلستان نیست و شامل همه استان‌های سیب‌زمینی‌کار کشور است که هرساله بخشی از سیب‌زمینی‌شان راهی انبارها شده و دخل و خرجشان را به هم می‌ریزد. وی با بیان این‌که این مشکل هر ساله گریبانگیر کشاورزان است و عمدتا هم مربوط به سیب‌زمینی کشت بهاره می‌شود، اظهار می‌دارد: معمولا با کاهش قیمت‌ها و مشاهده ضرر و زیان کشاورزان، دولت وارد کار شده و محصول سیب‌زمینی را به قیمت تضمینی خریداری می‌کند، اما آن هم مشکلات خود را دارد، چراکه اولا این خرید همیشگی و به‌موقع نیست و ثانیا این‌که قیمت خرید تضمینی بسیار کمتر از هزینه‌ای است که کشاورز صرف کشت محصول کرده است.

به گفته مقصودلو، قیمت خرید تضمینی برای هر کیلو سیب‌زمینی امسال حدود 400 تومان اعلام شده، در حالی که هزینه کاشت هر کیلو سیب‌زمینی 600 تومان بوده است و این یعنی این‌که اگر کشاورز نتواند محصول خود را به قیمت خوبی در بازار عرضه کند، حتی اگر دولت با خرید تضمینی به کمک او بیاید، عملا دردی از کشاورز را دوا نکرده و کشاورز در عرصه تولید محصولات استراتژیک (که سیب‌زمینی یکی از آنهاست) با ضرر و زیان غیرقابل جبرانی مواجه خواهد شد.

راهکار زیاد است باید عمل کرد

نایب رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی کشور با اشاره به این‌که راه‌های گریز از این چالش بسته نیست، به راهکارهای برون‌رفت از این مشکل هر‌ساله سیب‌زمینی‌کاران اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: یکی از تدابیری که دولت می‌تواند در این خصوص انجام دهد، اولا کاهش مقدار تولید سیب‌زمینی در همه استان‌ها و ثانیا افزایش قیمت تضمینی سایر محصولات استراتژیک همچون گندم است تا از این طریق کشاورزان را ترغیب کند که به جای تولید سیب‌زمینی به کشت گندم روی بیاورند تا هم مانع واردات بیشتر گندم به کشور شویم و هم این‌که از کاهش قیمت سیب‌زمینی و ضرر کشاورزان جلوگیری شود.

مقصودلو هموار کردن مسیر صادرات را دومین راهکار عنوان و تصریح می‌کند: اگر بتوانیم تمام سیب‌زمینی مازاد خود را صادر کنیم، عملا مشکل کشاورزان نیز حل خواهد شد، این در حالی است که اکنون مشکلاتی نظیر هزینه بالای حمل و نقل، موانع گمرکی و نگرانی از بازگشت پول صادرکنندگان به‌دلیل وجود تحریم‌های بانکی وجود دارد که صادرات را با نگرانی و چالش‌های زیادی همراه کرده است.

این کارشناس مسئول در تشریح مشکل حمل و نقل صادرات می‌گوید: جدا از ضعیف بودن سیستم حمل و نقل دریایی و ریلی در استان گلستان یا سایر استان‌های تولیدکننده، برای تردد هر کانتینر محصول به روسیه، برای هر کیلو سیب‌زمینی، کرایه‌ای حدود 800 تومان از صادرکننده اخذ می‌شود،600 تومان هم هزینه تولید یک کیلو سیب‌زمینی است که در مجموع 1400 تومان می‌شود، در حالی که قیمت عرضه در روسیه نیز برای هر کیلو همین 1400 تومان است و این یعنی عملا هیچ سودی به صادرکننده نمی‌رسد و هیچ انگیزه ‌ای نیز برای صادرات باقی نمی‌ماند.

مقصودلو در ادامه تاکید می‌کند: در هر صورت دولت موظف است که محصول تولیدی کشاورزان را از آنان با قیمت مناسب خریداری کند و به نحوی با آن رفتار کند که نه مازاد آن را به بازار مصرف عرضه و موجب اختلال در بازار شود و نه آن را نابود کند، حتی اگر توزیع آن در میان مردم محروم نیز به نوعی با قوانین جور در نیامده و به نوعی به بازار آسیب می‌زند، می‌تواند آن را به کشورهای محرومی همچون سومالی صادر کند، اما بازار داخل و تولیدکننده داخلی را دچار ضرر و زیان و پشیمانی از کار و تولید نکند.

سیکل معیوب سیب زمینی‌های انبار شده

نایب رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی، با اشاره به میزان تولید و مصرف سیب‌زمینی در کشور می‌گوید: کل تولید سیب‌زمینی در ایران سالانه حدود پنج میلیون تن است که چهار میلیون تن آن به مصرف داخل رسیده و یک میلیون تن مازاد مصرف است. از این یک میلیون تن نیز معمولا نیمی صادر می‌شود (چنانچه سال گذشته 500 هزار تن صادر شد)، بخشی هم به عنوان بذر استفاده شده و بقیه در انبارها می‌ماند تا بهار سال بعد در یک چرخه معیوب وارد بازار شده و با برهم زدن نظم بازار موجب کاهش قیمت‌ها و ضرر و زیان کشاورزان شود.

فاطمه مرادزاده

ایران