شروع عادت‌های خوب در ماه خوبی‌ها

از نظر خدا هم بنده‌ها با هم فرق دارند و فقط خودش می‌داند عزیزترها را چطور انتخاب کند. حتی ماه‌ها هم با هم فرق دارند و ما در عزیزترین ماه خدا هستیم.

من که دلم نمی‌خواهد دست‌کم در این ماه غیرمعمولی، یک بنده کاملا معمولی باشم. دست‌کم باید کمی با قبل خودم فرق کنم. شما چه نظری دارید؟

سفره یعنی جمع

چه چیز این روزها غیرمعمولی است؟ این را از مادرانی که متولی سور و سات ماه رمضان و افطار و سحر هستند،‌ می‌پرسیم.

جواب زهره، مادر28 ساله درباره سفره افطار و سحر این است: در این روزها سفره یعنی جمع، یعنی زندگی. ماه رمضان مثل هیچ وقت دیگر نیست. برای ما که آدم‌های شاغلی هستیم و گاه نه وقت ناهار، جمع خانواده را دور هم می‌بینیم و نه هنگام شام، بسیار فرصت مغتنمی است. من حاضرم برای این همدلی و دور همی معنوی هر زحمتی را متحمل شوم و از این زحمات لذت می‌برم.

زکیه بانوی 55 ساله می‌گوید: این روزها دیگر مثل قبل نیست. نه این که معمولی باشد، خیلی هم غیرمعمول است. بعد از ازدواج فرزندم و بیماری معده همسرم، من در خانه تنها شده‌ام. فرزند دیگرم دانشجو است و با ما نیست و من تنهایی سحری و افطار می‌خورم و برای همسرم هم ناهار می‌پزم. او هیچ ملاحظه روزه‌داری مرا نمی‌کند و دائم دستور‌های مختلف صادر می‌کند. فکر می‌کنم از تنهایی حوصله‌اش سر رفته و می‌خواهد سر به سر من بگذارد. دلم برای وقتی که همه با هم روزه می‌گرفتیم، تنگ شده است.

سفره همدلی

بزرگان دین ما روزه‌داری را نخوردن و نیاشامیدن صرف نمی‌دانستند. روزه چیزی بالا‌تر از این است. روزه‌دار باید تمام قد به غیر خدا نه بگوید و به امر خدا عمل کند. این روزها بیماری، تعداد زیادی از شهروندان را از دایره روزه‌داران بیرون نگه می‌دارد، اما روزه در تعبیری فرا تر از نخوردن و نیاشامیدن، بهانه بیماری را نمی‌پذیرد و دراین ماه، همه می‌توانند در رفتار و کردار خود روزه‌دار باشند، اما آنها که توان روزه‌داری ندارند و عذر شرعی دارند، به حکم مربوطه نیز عمل می‌کنند.

سمیه . د 34 سال دارد و می‌گوید: تا سال پیش روزه می‌گرفتم، اما امسال به خاطر بیماری خاصی که دچار شده‌ام، ناچارم مدام مایعات مصرف کنم که جلوی روزه‌داری‌ام را می‌گیرد.

ماه رمضان برای من خیلی خاص است. به همین دلیل خیلی فکرم درگیر بود و دائم درصدد بودم، از برکات این ماه بهره ببرم، اما چیز شایان توجهی نداشتم تا در جشن رمضان برای نیازمندان اهدا کنم تا این که شنیدم خانم‌ها و کسانی که واجد شرایط باشند می‌توانند این روزها اهدای خون کنند. دوست داشتم من هم در سفره برکت الهی سهمی داشته باشم. به همین دلیل تصمیم گرفتم به جمع اهدا‌کنندگان خون ملحق شوم. خوشبختانه بعد از مشاوره پزشکی متوجه شدم، برای اهدای خون واجد شرایط هستم و این اولین ماه رمضانی است که نمی‌توانم روزه بگیرم، اما خوشحالم که جان سه نفر را نجات داده‌ام.

او رمضان را ماه انداختن سفره همدلی می‌داند که همه می‌توانند برسر این سفره الهی بنشینند. کافی است رفتارهای نادرستی را که به آن عادت کرده‌اند، کنار بگذارند و همدلانه‌تر زندگی و احساس کنند، همیشه زیر سایه خدا هستند.

ترافیک بی انصاف

«این روزها ترافیک برای آدم اعصاب نمی‌گذارد. مردم همه کلافه و عصبی هستند و آفتاب هم انگار می‌خواهد آدم را سرخ کند. یک نفر برای این که زودتر برسد و پشت چراغ نماند،‌ خواست خط عوض کند و نه چراغ راهنما زد و نه اشاره‌ای دیگر و آنچنان به ماشین من و یکی دیگر مالید که هر سه ماشین خسارت دیدند. دعوایی شد که نگو. همه ریخته بودند بیرون و داد می‌کشیدند و زبان روزه چه حرف‌هایی که نگفتیم و نشنیدیم! نمی‌دانم هنوز روزه هستم یا نه؟!»

این حرف‌ها را از مسعود ـ که نزدیک مکانیکی با او ملاقات کردم ـ شنیدم. وقتی با او از روزهای غیرمعمولی این ماه پرسیدم،‌ او این تجربه را گفت و اضافه کرد: ما باید بهتر شویم. احساس می‌کنم بابت این که سختی روزه‌داری را با کار زیر آفتاب تند تحمل می‌کنم، توقع داشتم همه ملاحظه مرا بکنند. نتوانستم جلوی خشم و زبان خودم را بگیرم. فکر نکنم این روزه‌ها قبول باشد. حس می‌کنم امروز، بهتر که نه بدتر از همیشه بودم. امیدوارم تا آخر ماه تغییر کنم.

خشم و عصبانیت، پرخاشگری، تحمل نکردن یکدیگر و خواندن دیگران با القاب بد از چیزهایی است که روزه‌دار باید از آنها پرهیز کند. این برخوردها هرچه هستند، جزو رفتارهای حسنه به شمار نمی‌روند. روزه‌داری برای پرخاشگری و دعوا با دیگران بدترین بهانه است. علمای دین این ماه را ماه تزکیه نفس می‌دانند و تخطی از اعتدال رفتاری، ما را از این هدف دور می‌کند.

فاطمه زهرا سلام‌الله علیها فرموده‌اند: روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزه‌ به چه کارش خواهد آمد. «بحار، ج 93، ص 295»

روزه‌دار‌ها و روزه‌خوارها

ماه روزه، ماه نگهداری جسم و ذهن از رفتارهای ناپسند و عمل به اعمال پسندیده است. پس چه روزه‌دار باشیم، چه نباشیم، باید این فرصت را مغتنم بدانیم و روی اعمال خود تجدیدنظر کنیم.

مریم بانویی است که همسر و دو فرزند دارد. این مادر 43 ساله برای پسر و شوهرش که نمی‌توانند روزه‌داری کنند، هر سال ناهار و شام تهیه می‌کرد و تمام ماه رمضان مثل روزهای دیگر هم به تدارک افطار فکر می‌کرد و هم به صبحانه و ناهار پسر و همسرش.

او می‌گوید: گاهی از فرط بی‌حالی دیگر نا نداشتم و خدا خدا می‌کردم کاش یک نفر بیاید به من کمک کند، اما فکر می‌کردم اگر از دیگران کمک بخواهم مثل این است که به خاطر روزه‌داری به خودم امتیاز داده باشم.

مریم می‌گوید: خوشحالم که بگویم ماه رمضان امسال اصلا برایم معمولی نبود. همسر و فرزندم تصمیم گرفته‌اند در رفتار خود تجدیدنظر کنند. آنها امسال برخلاف همیشه کارهای بیشتری را در خانه به عهده گرفته‌اند و برای تهیه صبحانه و ناهار فقط از من کمک می‌گیرند و همه کارها را خودشان انجام می‌دهند. بعد از افطار همراه من و دختر 9 ساله‌ام در جمع کردن سفره کمک می‌کنند. دخترم اولین بار است روزه می‌گیرد و کسی از او انتظار زیادی ندارد، اما بقیه امسال خوب به من کمک می‌کنند و به خاطر این همراهی آنها خدا را شکر می‌کنم. باید اعتراف کنم قبلا وقتی روزه‌داری به من فشار می‌آورد، ته دلم از آنها ناراحت می‌شدم که چرا ملاحظه نمی‌کنند و دست‌کم کارهای مربوط به خودشان را بر عهده نمی‌گیرند. وی می‌افزاید: فکر می‌کنم یک سخنران مذهبی در ابتدای ماه رمضان روی آنها تاثیر گذاشته است و از این بابت خیلی خوشحالم.

تقواپیشه نباید ترشرو باشد

حجت‌الاسلام مهدی خدامی، کارشناس مذهبی می‌گوید: هدف ماه مبارک رمضان در آیه‌ای با این مضمون مطرح شده است که: روزه را بر شما واجب کردم، چنان که بر قبل از شما واجب شد (نه برای این که تشنگی و گرسنگی و دست نبردن به حلال را بچشید)، برای این که تقوا پیشه کنید.

وی با اشاره به معنای مهم تقوا می‌گوید: تقوا ترمز انسان است. وقتی تمرین می‌کنیم که یک ماه در مقابل حلال خدا ترمز داشته باشیم، بعد از آن در مقابل حرام خدا بهتر خودمان را کنترل می‌کنیم.

وی خطاب به کسانی که می‌گویند «من وقتی روزه‌ام حال خودم را نمی‌فهمم. دور و بر من نیایید.» می‌گوید: روزه‌دار خود باید رعایت دیگران را بکند. روزه رحمت الهی است و کج‌خلقی برنمی‌دارد. روزه‌دار باید متبسم، خوش خلق، رحمانی و پذیرای خلق باشد. اگر چنین نیست، انگیزه را اشتباه گرفته‌اید. ما روزه می‌گیریم که رحمانی شویم.

ماه تغییر عادت‌های بد

ماه رمضان می‌تواند، نقطه عطف زندگی ما باشد؛ نقطه شروع یک سبک جدید و خداپسندانه.

اگر در این ماه حتی یکی از عادت‌های بد مثل غیبت کردن، دروغ گفتن یا حسادت را بتوانیم از خود جدا کنیم، برکت این ماه نیز در ترک عادت بد به ما کمک خواهد کرد.

حجت‌الاسلام خدامی درباره تکلیف روزه‌دارها و روزه‌خوارها در قبال هم می‌گوید: افرادی که روزه نمی‌گیرند دو دسته‌اند: آنها که کلا روزه و خلق اسلامی را قبول ندارند و دسته دیگر که نمی‌توانند روزه بگیرند. دسته اول از باب انسانیت وظیفه دارند با افراد روزه‌دار خانواده همراهی کنند و باری اضافه بر دوش آنها نگذارند. افرادی که روزه را قبول دارند و در شرایط روزه نیستند نیز چنان که گفته شد از سایر مزایای روزه‌داری بهره ببرند که شامل ترمز کردن در مقابل کارهای بد و محرماتی است که خداوند فرموده در این ماه رعایت شود، غیر از خوردن و آشامیدن. آنها با همراهی و کمک به اشخاص روزه‌دار از برکات این ماه مبارک بیشتر بهره‌مند می‌شوند.

ماندانا ملاعلی