حیوانات مرگ‌آفرین جهان

اگر از شما بپرسند خطرناک‌ترین حیوان روی کره زمین چیست، چه پاسخ می‌دهید؟ یک کوسه، یک ببر یا کروکودیل‌ها؟ با این که همه شکارچیان راس هرم غذایی می‌توانند کشنده باشند، اما مرگ‌آفرین‌ترین موجود روی کره زمین خیلی کوچک‌تر از این حرف‌هاست. در ادامه با تعدادی از مرگ‌آفرین‌ترین موجودات روی کره زمین آشنا می‌شویم.

پشه‌ها

طبق اطلاعات سازمان بهداشت جهانی (WHO) هر سال حدود 725 هزار نفر بر اثر بیماری‌هایی که به نوعی مرتبط با پشه‌ها هستند، جان خود را از دست می‌دهند. در حال حاضر مالاریا به تنهایی 200 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده و قریب به 600 هزار مرگ مرتبط با نیش مالاریا ثبت شده است. پشه‌ها همچنین می‌توانند ناقل بیماری تب دینگو (Dengue fever)، تب زرد و آنسفالیت باشند. افزایش تعداد پشه‌های خطرناک دنیا به دلیل خطراتی است که آنها برای انسان‌ها به وجود می‌آورند. درست برخلاف سایر حیوانات خطرناک، پشه‌ها را می‌توان در هر نقطه‌ای از جهان و در هر زمانی از سال پیدا کرد. در اوج فصل زادآوری تعداد پشه‌ها از هر حیوان دیگری روی زمین به استثنای مورچه‌ها و موریانه‌ها بیشتر می‌شود.

سگ‌ها

می‌گویند سگ‌ها میان حیوانات وفادارترین همراه انسان هستند؛ اما شاید نه برای همه انسان‌ها! سگ‌های مبتلا به هاری هر سال قریب به 25 هزار نفر را در دنیا می‌کشند. طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) در کشورهایی که سگ‌ها ویروس بیماری هاری را با خود حمل می‌کنند، احتمال آلودگی و عفونت بیش از 99 درصد است.

کشورهایی مانند هندوستان که تعداد سگ‌های ولگرد در آنها خیلی زیاد است، از این مساله بشدت متاثر می‌شوند. طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی، حدود 36 درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری هاری هر سال در کشور هندوستان اتفاق می‌افتد؛ در حالی که دامنه تلفات منجر به مرگ در کل دنیا رقمی بین 20 تا 55 هزار است. مرگ بر اثر گازگرفتگی سگ جزو موارد بسیار نادر است. هیچ منبع آماری موثقی در این مورد وجود ندارد. اما در کشوری مانند آمریکا هر ساله 5/4 میلیون گازگرفتگی توسط سگ‌ها گزارش شده که از این میزان فقط حدود 30 نفر به‌طور متوسط تلف شده‌اند.

مارها

آمارها نشان می‌دهد هر سال نزدیک به 50 هزار نفر در جهان بر اثر نیش مارها می‌میرند، اما شمار مارهایی که به دلیل فعالیت‌های انسانی ازجمله تخریب زیستگاه، تصادفات جاده‌ای، تجارت غیرقانونی زهر مار و مصرف آن در داروسازی از بین می‌روند به هیچ وجه با این رقم قابل مقایسه نیست. مارها برخلاف شهرت نادرستی که انسان‌ها به آنها داده‌اند، دشمن انسان نیستند؛ بلکه بالعکس به دلایل متعدد ازجمله کنترل جمعیت جوندگان، برای کل اکوسیستم و بویژه انسان بسیار مفیدند. اگر قرار باشد روزی مارها نباشند، فاجعه‌ای به معنای واقعی کلمه و در وهله نخست برای انسان رقم خواهد خورد.

سمی‌ترین مار دنیا، مار خشکی تایپان (Inland Taipan) است که با نام تایپان غربی هم شناخته می‌شود. سم این مار بسیار خطرناک است و می‌تواند آدمی را در کمتر از 45 دقیقه از پا درآورد. در حالی که انسان قادر است یک مار را در شرایط نابرابر ظرف چند ثانیه مقهور قدرت خود کند. بیش از 80 درصد گزش‌های مار تایپان به مرگ منجر می‌شود، اما فراموش نکنید این مار و سایر مارها بزرگ‌ترین مرگ‌آفرین‌ها نیستند؛ زیرا خیلی بندرت انسان را نیش می‌زنند.

مــار جــعفری سنــدی (Saw-scaled viper) جزو ده مار خیلی سمی نیست. نیش آن تنها در 10 درصد از موارد منجر به مرگ می‌شود؛ اما از آنجا که به دلایل دخالت‌های انسانی و تغییر کاربری اراضی،زیستگاه‌های آن کوچک شده و به نوعی در اطراف مناطق مسکونی یافت می‌شود، لذا می‌توان به عنوان گونه‌ای مهم به آن توجه کرد. نیش این مار اغلب سریع و کشنده است. تخمین زده می‌شود هر سال حدود 5000 نفر بر اثر گزش این مار می‌میرند و این رقم در مقایسه با سایر مارها رقمی قابل‌توجه است. مار خشکی تایپان، بومی استرالیای مرکزی است، در حالی که مار جعفری سندی را می‌توان در پاکستان، هندوستان، سریلانکا و بخش‌هایی از شرق آفریقا و شمال اکوادور پیدا کرد. گونه‌های مختلف کرایت‌ها (Kraits) نیز که اغلب در آسیا یافت می‌شوند، جزو مرگ‌آفرین‌ها هستند.

مگس تسه‌تسه

مگس تسه‌تسه از نظر اندازه و شکل ظاهری خیلی شبیه پشه خانگی معمولی است، اما احتمال گزش آن خیلی زیاد است. تسه‌تسه از یک خرطوم خیلی بلند برای گزش مهره‌دارانی مانند انسان‌ها و مکیدن خون آنها استفاده می‌کند.

این مگس حامل بیماری انگلی تریپانوسومیازیس آفریقایی (African trypanosomiasis) یا بیماری خواب آلودگی است که به تب، سردرد، درد مفاصل، همراه با حالت تهوع، تورم مغز و مشکلات متعدد از نظر خوابیدن منجر می‌شود. هر سال بین 20 تا 30 هزار نفر توسط این مگس به بیماری خواب‌آلودگی مبتلا می‌شوند که بخش عمده آن مربوط به نواحی جنوب صحرای آفریقاست. آمار تلفات ناشی از این بیماری را تا ده هزار نفر تخمین زده‌اند.

کروکودیل‌ها

کروکودیل‌ها لزوما شکارچی انسان نیستند، اما واقعیت این است که آنها شکارچی‌های فرصت‌طلبی هستند. تنها در آفریقا هر ساله چند صد نفر مورد حمله کروکودیل قرار می‌گیرند که بین یک‌سوم تا نیمی از این حمله‌ها نیز کشنده است، ولی به هر شکل این مساله کاملا به گونه مورد نظر بستگی دارد. بسیاری از حمله‌ها در جوامع کوچک‌تر اتفاق می‌افتد و به همین دلیل به شکل گسترده‌ای هم بازتاب پیدا نمی‌کند. تخمین زده شده کروکودیل‌ها در اقصی نقاط دنیا، هر سال حدود هزار انسان را می‌کشند و این رقم در مقایسه با کوسه‌ها خیلی بیشتر است.

الیگیتورها که به صورت طبیعی فقط در آمریکا و چین زندگی می‌کنند، نسبت به کروکودیل‌ها کمتر تهاجمی هستند، اما آنها نیز می‌توانند خطرناک باشند. مقامات ایالتی می‌گویند الیگیتورها از سال 1327 شمسی/ 1948 میلادی تاکنون در ایالت فلوریدای آمریکا 22 نفر را کشته‌اند.

اسب‌های آبی

اسب آبی از پستانداران گیاهخوار ساکن آفریقا است. امروزه فقط دو گونه اسب آبی وجود دارد که در یک خانواده زیستی مستقل به نام Hippopotamidae قرار می‌گیرند. یکی از این دو گونه اسب آبی معمولی است که پس از فیل و کرگدن سومین پستاندار بزرگ خشکی‌زی است و دیگری اسب آبی کوتوله است که جمعیت کمی دارد و تنها در غرب آفریقا زندگی می‌کند. اینها جانورانی نیمه آبزی هستند که در رودخانه‌ها و برکه‌ها زندگی می‌کنند و در طول روز با ماندن در آب رودخانه یا در گل و لای خود را خنک می‌کنند.

اسب‌ آبی، مرگ‌آفرین‌ترین پستاندار بزرگ جثه خشکی‌ است که هر سال در آفریقا نزدیک به 500 نفر را می‌کشد. اسب‌های آبی یا هیپوها در اصل موجودات خیلی تهاجمی هستند و دندان‌های فوق‌العاده تیزی هم دارند. نرهای بالغ اسب‌های آبی بیش از 2750 کیلوگرم وزن دارند. از این رو فشاری که بر اثر چنین حمله‌ای به انسان وارد می‌شود، قطعا می‌تواند کشنده باشد.

آیا باید از حیوانات بترسیم؟

اگر مطالب بالا را مطالعه کردید و از حیوانات ترسیده‌اید، بهتر است بدانید اصلا جای نگرانی نیست.

دیوید لاولر، نویسنده بخش دانش روزنامه دیلی‌تلگراف به نکته جالبی در یکی از مقالاتش اشاره کرده است: درست است کوسه‌ها شکارچیان قهاری هستند، اما واقعیت تلخ این است که هر ساله فقط ده نفر در دنیا بر اثر حمله کوسه می‌میرند. در حالی که انسان‌ها هر سال دست‌کم صد میلیون حیوان را در سراسر دنیا می‌کشند. حالا به این سوال پاسخ دهید: چه کسی خطرناک‌تر است؟

فرناز حیدری

جام‌جم

منابع: تلگراف، BBC æ sharkproject.org