بازار محصولات دانش بنیان حمایت می‌خواهد

در بهترین حالت، فقط حدود 4000 شرکت مرتبط با محصولات دانش بنیان با حدود 50 هزار شاغل در این عرصه داریم، درحالی که براساس قانون باید تا پایان برنامه پنجم توسعه، حدود 20 هزار شرکت دانش بنیان داشته باشیم بنابراین می‌توان گفت که هم از جهت کمی و هم از جهت کیفی، نتوانسته‌ایم اهداف اسناد بالادستی حوزه آموزش عالی مثل نقشه جامع علمی کشور را در این حوزه محقق کنیم، حتی گردش اقتصادی این شرکت‌ها هم چندان امیدوارکننده نیست و در برابر اقتصاد ملی، اقتصاد شرکت‌های دانش بنیان، رقم بسیار محدودی است.

در این بین، بسیاری از فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان با مشکل عرضه و تقاضا نیز در بازار روبه‌رو هستند؛ طوری که گاهی می‌بینیم محصولات این شرکت‌ها در بازار، متقاضی جدی ندارد. این مساله هم به دلایل مختلفی اتفاق افتاده است.

در وهله اول باید توجه داشت که برخی از فعالان شرکت‌های دانش بنیان، هنوز آن تجربه و مهارت لازم برای ورود به بازار را ندارند که در این زمینه نیاز است از ورود آنها به بازار حمایت کرد تا سرخورده نشوند. البته این شرکت‌ها نیز نیاز است که کیفیت محصولات خود را روزبه‌روز ارتقا ببخشند تا در بازار رقابت، حرفی برای گفتن داشته باشند.

اما مشکل بزرگ‌تر اینجاست که به دلیل وفور واردات قانونی و گاهی هم واردات قاچاق، برخی محصولات دانش بنیان نمی‌توانند در بازار مصرف، خوش بدرخشند و در نهایت زمین می‌خورند. به همین منظور نیاز داریم همان‌طور که مثلا از بازار داخلی خودرو حمایت می‌کنیم، از بازار محصولات دانش بنیان هم حمایت کنیم و کنترل بیشتری روی بازار واردات و صادرات این محصولات داشته باشیم.

ارائه تسهیلات مالی به شرکت‌های دانش بنیان مثل معافیت‌های مالیاتی و گمرکی نیز باید در سطح گسترده‌تری اعمال شود تا آنها بتوانند با قدرت بیشتری در بازار حضور یابند. علاوه بر این، صندوق نوآوری و شکوفایی که فلسفه وجودی‌اش حمایت از شرکت‌های دانش بنیان است، باید تسهیلات بیشتری به مصرف‌کنندگان بدهد تا شرکت‌های مختلف، تمایل بیشتری برای خرید محصولات دانش‌بنیان داشته باشند.

حضور در نمایشگاه‌ها و بازارهای بین‌المللی، ملزم بودن نهادهای دولتی برای خرید سهمی از محصولات دانش بنیان، تقویت بازار صادرات این فرآورده‌ها، حمایت وزارتخانه‌های اقتصادی و ترویج فرهنگ استفاده از محصولات دانش بنیان نیز می‌تواند اقتصاد این شرکت‌ها را متحول کند.

دکتر محمد مهدی‌نژاد نوری - معاون سابق پژوهشی و فناوری وزارت علوم