دردسرهای خودمحوری آمریکا در شرق آسیا

اما در مقابل آمریکاست که باید با تغییر روش گذشته در برخورد با این کشور و اتخاذ سیاستی از نوعی دیگر به این مساله مبادرت ورزد و این موضوع قابل تحقق است به شرطی که بتواند خود را بیش از گذشته به چین نزدیک کند. به این دلیل که کره‌شمالی به طور سنتی ابتدا از چین و سپس روسیه تاثیرپذیری ویژه‌ای داشته است. گرچه مقامات پیونگ‌یانگ درهای دنیا را به روی خود بسته است اما تجربه سال‌های گذشته به‌روشنی ثابت کرده که تحریم‌های بیشتر و سخت‌تر و تلاش‌های آمریکا برای انزوای سیاسی بیشتر کره‌شمالی نتوانسته این کشور را به تغییر مسیر وادار کند. بهترین مسیر پیش رو برای ایالات متحده دوباره زنده کردن مذاکرات هشت سال پیش است که با شرکت خود این کشور، روسیه، چین، ژاپن، کره‌جنوبی و نماینده‌ای از سازمان ملل آغاز شده بود اما متوقف ماند.

البته توجیه کره‌شمالی که هدف از این آزمایشات را مقابله با تهدیدات هسته‌ای آمریکا می‌داند، بیشتر به بهانه نزدیک است تا واقعیت، باید توجه داشت که چین هم در این میان کوتاهی‌ها و بی‌مسئولیت‌های زیادی داشته است. در شرایط فعلی روابط چین با آمریکا بر سر جزایر مورد مناقشه اندکی رو به تیرگی نهاده است و بعید به نظر می‌رسد که کره‌شمالی با تحریک چین دست به این آزمایشات هسته‌ای زده باشد. لازم به ذکر است که دو سال پیش باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا در یک سخنرانی در استرالیا گفت که خاورمیانه اکنون برای ما در اولویت قرار ندارد و از لحاظ استراتژیکی شرق آسیا برای ایالات متحده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. این سخنان اشاره‌ای به توسعه‌طلبی‌های چین داشت. اما در عین حال رویکردی هم به بعضی از کشورهای منطقه خاورمیانه داشت که متحد آمریکا بودند و در قرن بیست و یکم هنوز به شیوه‌ قرون وسطی اداره می‌شدند.

نکته مهم قابل ذکر این است که قبل از مناقشه بر سر جزایر چین، آمریکا برای حمایت از کره‌جنوبی و ژاپن حدود 270 هزار سرباز در منطقه داشت اما در شرایط فعلی این رقم به 540 هزار رسیده است و این نشان‌دهنده اهمیت این منطقه برای آمریکاست. اگر ایالات متحده سیاست «خودمحوری» خود را در منطقه شرق آسیا کماکان ادامه دهد با واکنش تحریک‌آمیز کره‌شمالی روبه‌رو می‌شود و این منطقه بیش از گذشته ناآرام خواهد شد. این موضوع برای خود آمریکا هم هزینه‌بر خواهد بود. به عنوان نمونه یک پایگاه نظامی که این کشور در مرز مشترک میان کره‌شمالی و جنوبی ایجاد کرده اقدامی تحریک‌آمیز به ضرر چین است و چین هم در راستای مقابله به مثل، کره‌شمالی را به چنین اقدامات نابخردانه‌ای تحریک می‌کند. در پایان باید خاطرنشان کرد که اقدام تحریک‌آمیز کره‌شمالی را چین و روسیه از لحاظ وجه بین‌المللی ناچار شدند محکوم کنند اما در واقع امر، این دو کشور دو حامی مهم کره‌شمالی به شمار می‌روند و بر این کشور نفوذ قابل ملاحظه‌ای دارند. البته مجددا تاکید می‌کنم که روابط کنونی چین با آمریکا از گرمی لازم برخوردار نیست نمونه آن استقبال سردی که از باراک اوباما داشتند. اما برای ایالات متحده هیچ راهی جز استفاده از ظرفیت دیپلماتیک چین و روسیه به منظور کنترل و مدیریت کره‌شمالی وجود ندارد.

دکتر علی بیگدلی

استاد دانشگاه