نگران‌کننده مثل 1350 کلاس درس خشتی و گلی

این روزها هم باز دغدغه همان دغدغه‌های همیشگی است‌، این‌که مدارس فرسوده و در راس آنها مدارس خشتی و گلی حادثه‌ساز شوند. اگر این آمار را که یک‌سوم 105 هزار مدرسه موجود در کشور فرسوده‌اند و نیازمند تخریب‌، نوسازی و مقاوم‌سازی بچینیم کنار آماری که رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور از مدارس خشتی و گلی می‌دهد، تخمین ابعاد حادثه‌ای که محتمل است‌، کار دشواری نیست.

مرتضی رئیسی، رئیس سازمان نوسازی مدارس به جام‌جم می‌گوید: تعداد کلاس‌های خشتی و گلی و سنگی و گلی در سراسر کشور 1350 مورد است که نیمی از آنها فقط در استان سیستان و بلوچستان، نامطمئن نفس می‌کشند. به این ترتیب اگر تعداد کلاس‌های درس دولتی در سراسر کشور را طبق آمارسازمان نوسازی مدارس، 530 هزار باب بدانیم، 30 درصدشان معادل 120 هزار کلاس درس فرسوده است و 1350 کلاس نیز ملات خشت و گل دارد‌؛ سقف‌هایی لرزان و ناایمن که دیر نیست حادثه‌ساز شود‌.

دشواری‌های سیستان

سیستان و بلوچستان همیشه داستان‌های خاص خودش را داشته، از بازماندگی تحصیلی کودکان واجب‌التعلیم گرفته تا ترک‌تحصیل‌های اجباری و کمبود فضاهای آموزشی. حالا نیز در رتبه‌بندی استان‌هایی که بیشترین کلاس‌های خشتی و گلی را در خود جای داده‌اند، نام سیستان و بلوچستان در صدر است؛ استانی که سال‌های متمادی درگیر کلاس‌های کپری بود و امروز که هنوز آن چالش کاملا رفع نشده باید در جبهه‌ای دیگر بجنگد.

علیرضا راشکی، مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس استان سیستان و بلوچستان به جام‌جم توضیح می‌دهد که از سال 87 به بعد جایگزینی هزار مدرسه کپری در دستور کار قرار گرفت و تعدادشان افت چشمگیری پیدا کرد تا این‌که امروز بعد از گذشت هشت سال حدود 40 کلاس کپری در استان وجود دارد.

کلاس‌های کپری اما حکایت ویژه‌ای دارند به واسطه پیوستگی عجیبشان به بافت زندگی مردمان جنوب شرق کشور. راشکی هم می‌گوید به دلیل شرایط اقلیمی و جابه‌جایی‌های مداوم مردم سیستان و بلوچستان یا به حد نصاب نرسیدن کلاس‌های درس، همچنان از کپر استفاده می‌شود، اما بجز کپر که به‌زعم او شأنیت کلاس ندارد، مدارس خشتی و گلی دغدغه بعدی‌اند با فراوانی 576 کلاس در سراسر استان.

با این حال سیستان و بلوچستان گرچه پیشتاز فهرست دارندگان کلاس‌های خشتی و گلی است، ولی در این لیست تنها نیست، چراکه مرتضی رئیسی استان‌های خراسان شمالی بویژه مناطق مرزی‌اش، شمال خوزستان، نقاطی پراکنده در مناطق مرکزی کشور، بخش‌هایی از لرستان و مناطقی در آذربایجان غربی را گرفتار فضاهای آموزشی خشتی و گلی (و سنگی و گلی) معرفی کرده و اضافه می‌کند که در مناطق شمالی کشور، کلاس‌های چوبی در نوبت رسیدگی‌اند.

فرسوده‌ها چشم به راه بودجه

علیرضا راشکی، نگران زلزله است چون به تخمین او 576 کلاس خشتی و گلی استانش مقابل زلزله‌های 5 ریشتری هم تاب نمی‌آورند، چه رسد به زلزله‌های قوی‌تر که در ایران بی‌سابقه نیست. او نگران بارندگی‌های سیل‌آسای استان سیستان و بلوچستان نیز هست که ببارد و سقف و دیوارهای این کلاس‌ها را بشوید و تلفات مالی و جانی بگیرد. این نگرانی درکل استان‌هایی که کلاس‌های ناایمن دارند، البته مشترک است، فضاهای غیراستانداردی که فقط با تزریق بودجه‌های کافی و بموقع سامان می‌گیرند.

راشکی می‌گوید: بساط کلاس‌های خشتی و گلی با بیش از 50 میلیارد تومان بودجه از سیستان و بلوچستان برچیده می‌شود. رئیسی اضافه می‌کند: جایگزین شدن این کلاس‌ها با مدارس نوساز، ایمن و زیبا 200 میلیارد تومان بودجه می‌خواهد اما مشکل این است که با وجود جدی بودن خطر این کلاس‌های ناایمن به گفته رئیسی تاکنون فقط 30 درصد بودجه مورد نیاز تامین شده و به گفته راشکی، سال قبل تنها ده‌میلیارد تومان به کلاس‌های خشتی و گلی تعلق گرفته و بودجه امسال نیز هنوز ابلاغ نشده است.

درواقع تنگناهای مالی که همه بخش‌های کشور را درگیر کرده، فرآیند جایگزینی کلاس‌های خشتی و گلی را نیز با کندی مواجه کرده، هرچند حمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به جام‌جم اطمینان خاطر می‌دهد که مجلس تا آنجا که در توان دارد، به حمایت از نوسازی و مقاوم‌سازی فضاهای آموزشی بپردازد.

او به تلاش کمیسیون متبوعش برای پررنگ شدن اقدامات عمرانی آموزش و پرورش در برنامه ششم توسعه اشاره می‌کند و دو جلسه اعضای این کمیسیون با مسئولان سازمان برنامه و بودجه را یادآور می‌شود که محتوایش تاکید بر تکلیف دولت در قبال آموزش و پرورش است. میرزاده می‌گوید: در آینده نزدیک جلسه‌ای دیگر نیز با همین موضوع با نمایندگان سازمان برنامه و بودجه برگزار و قول‌هایی که برای کمک داده‌اند پیگیری خواهد شد.

رسیدگی به موضوع مدارس ناایمن چه فرسوده‌ها و چه خشتی و گلی‌ها مطالبه‌ای ملی است، زیرا هم بحث جان میلیون‌ها دانش‌آموز در میان است و هم دغدغه تحصیل در فضاهای استاندارد، مطالبه‌ای که شاید در مدتی کوتاه بار مالی نسبتا سنگینی برای دولت داشته باشد‌، ولی وقتی پرونده کلاس‌های ناایمن بسته شود، همه نفسی راحت خواهیم کشید؛ هم به نشان برطرف شدن خطر و هم به واسطه یک گام نزدیک‌تر‌شدن به عدالت آموزشی.

مریم خباز - جامعه