روزهای ناخوش پلنگ ایرانی

آیا خطاب کردن پلنگ با عنوان " پلنگ ایرانی" همچون "یوزایرانی" صحیح است یا نه؟

بله، پلنگی که در کشور ما زیست می کند، پلنگ ایرانی است. درواقع در دنیا 9 زیرگونه پلنگ داریم که یک زیرگونه، افریقایی است و 8 زیرگونه آسیایی. و از 8 زیرگونه آسیایی هم یک زیرگونه پلنگ ایرانی است که با همین عنوان، نامگذاری شده است.

وضعیت پلنگ در جهان چگونه است؟

پراکندگی جمعیت پلنگ در جهان خوب است و بیشتر در کشورهای افریقایی و آسیایی زیست می کند. البته در افریقا جمعیتش کم شده و در آسیا وضع بدتری دارد. البته در آسیا هم که پهنه ای از عربستان تا روسیه را در بر گرفته و شامل ایران هم می شود، جمعیتش لکه ای ( به صورت نقطه ای و پراکنده) شده و سال به سال از حضور انبوه آنها در یک نقطه کاسته می شود.

و وضعیت آن در کشور خودمان چگونه است؟

در کشور ما هم پراکندگی خوبی دارد، یعنی بجز استان همدان، تقریبا در تمام نقاط کشور مشاهده و از آن عکس و فیلم گرفته شده است. و اما استان های مازندران، خراسان رضوی، گلستان، خراسان شمالی و سمنان از یک سو و استان های جنوبی همچون کهگیلویه و بویراحمد، فارس و کرمان از سویی، جزو مهمترین زیستگاه های پلنگ ایرانی به شمار می روند. البته با وجود پراکندگی مناسب پلنگ و حضورش در همه نقاط کشور، جمعیت کمی دارد، گرچه به کمی یوز ایرانی نیست و وضع بهتری نسبت به یوز دارد، اما درکل می توان گفت جمعیت پلنگ هم روند کاهشی و نگران کننده به خود گرفته است. به طور مثال در استان های غربی همچون آذربایجان غربی جمعیت کمی دارند و متاسفانه در کرمانشاه، کردستان و ایلام هم در حال نابودی و انقراض هستند.

آماری از جمعیت پلنگ در ایران وجود دارد؟

آمار دقیقی وجود ندارد و آمارهای موجود هم تخمینی است، اما بر اساس همین آمار تخمینی و طبق مطالعات و مشاهدات دکتر کیایی ( استاد دانشگاه شهید بهشتی) و همکاران وی که در سال 2002 میلادی در سراسر کشور صورت گرفت، جمعیت پلنگ ایرانی بین 550 تا 800 فرد تخمین زده شد که این آمار مورد پذیرش جامعه علمی ایران و جامعه بین المللی هم قرار گرفت. البته از آن سال تاکنون هیچ آماری در دست نیست که جمعیتشان کم یا زیاد شده، زیرا از یک سو در این سال ها زاد و ولد و از سویی مرگ و میر زیادی داشته اند، گرچه تلفاتشان به دلایلی همچون خشکسالی و کمبود آب و غذا، تخریب زیستگاه ها، جاده کشی های بیش از حد در کشور و شکار با اسلحه در سال های اخیر بسیار زیاد گزارش شده است.

آماری از تلفات پلنگ در سال های اخیر دارید؟

سال گذشته ( 94)، شاهد مرگ 22 پلنگ ( شامل 10 پلنگ نر،​ 3 ماده و بقیه غیرقابل تشخیص) بودیم و امسال هم از ابتدای سال تاکنون، مرگ 13 پنگ ( شامل 3 نر، 3 ماده و بقیه غیرقابل تشخیص) ثبت شده است.

مهمترین دلیل مرگ و میر این پلنگ ها چه بوده است؟

مهمترین و اولین عامل، چوپانان و دامداران و جوامع محلی هستند که با گذاشتن تله، سمی کردن طعمه و شکار با اسلحه، به کشتار پلنگ مبادرت کرده اند. تصادفات جاده ای و تخریب زیستگاه ها هم جزو عوامل بعدی است و درواقع همین عوامل هم به ترتیب ذکر شده جزو مهمترین تهدیدات گونه پلنگ به شمار می روند.

چرا چوپانان و دامداران به کشتار پلنگ اقدام می کنند؟

دامداران در سال های اخیر دام های خود را ( مجاز و غیرمجاز) برای چرا به همه جا می برند، حتی زیستگاه های حیات وحش و مناطق حفاظت شده و هنگامی که پلنگ یا یوز یا خرسی به خاطر گرسنگی، به دام آنها حمله می کند، اقدام به کشتن آن می کنند. در یک مورد، پلنگی توسط عشایر منطقه ای اطراف یاسوج ابتدا به مسموم کردن یک پلنگ، سپس بریدن دم آن و درنهایت آتش زدنش اقدام کرده بودند و این یک جنایت بزرگ بود، زیرا پلنگ 4 جنین در شکم خود داشت، که آنها هم همراه مادرشان سوخته و کشته شدند.

خوراک اصلی پلنگ چیست؟

گراز خوراک اصلی پلنگ است که کم شدن جمعیت گراز در سال های اخیر هم یکی از عوامل نزدیک شدن پلنگ به دام روستاییان بویژه در استان هایی همچون مازندران،​ گیلان و گلستان است، به خاطر همین همه روزه شکایاتی از دامداران این مناطق به گوش می رسد که اگر بیمه و خسارت آنها دیر پرداخت شود ( که معمولا چنین است) وارد کار شده و به کشتن پلنگ ها اقدام می کنند.

آیا بیمه یا حق خسارتی برای دامداران درنظر گرفته شده است؟

بله، یک شرکت بیمه ای طبق قراردادی با دولت، متعهد شده که هم به دامداران خسارت دیده غرامت پرداخت کند و هم در صورت کشته شدن هر پلنگ، مبلغ 60 میلیون به سازمان محیط زیست بدهد.

و درنهایت آیا طرحی برای حفاظت از پلنگ در کشور داریم، همچون آنچه برای یوزپلنگ تهیه شده است؟

متاسفانه طرح جامع و کاملی برای پلنگ نداریم و بیشتر انجمن های مردم نهاد دراین خصوص کار می کنند، اما اخیرا گویا طرحی با عنوان پروژه حفاظت از پلنگ توسط خانم دکتر آرزو صانعی در سازمان محیط زیست دنبال می شود، ​که خروجی خاصی نداشته بجز طرح بیمه پلنگ.