هر لیتر آب در فضا؛ 16 میلیون تومان!

با این حساب شکی نیست آب ماده بسیار ارزشمندی در فضاست. به همین علت از دهه 1350 خورشیدی که نخستین ایستگاه‌های فضایی به فضا پرتاب شدند، مهندسان روی سامانه‌های پیشرفته‌ای برای تصفیه و بازیافت آب در فضا کار می‌کنند. در حال حاضر پیشرفته‌ترین سامانه بازیافت آب در ایستگاه فضایی بین‌المللی وجود دارد. این سامانه ‌اکنون قادر است 65 درصد آب مصرف‌شده در ایستگاه فضایی بین‌المللی را بازیافت کند. سامانه بازیافت آب در ایستگاه فضایی می‌تواند رطوبت و عرق بدن فضانوردان را جذب و آن را پس از تصفیه به چرخه مصرف بازگرداند.

شاید جالب‌ترین قسمت کار زمانی باشد که این سامانه می‌تواند ادرار فضانوردان را تصفیه ‌کند. آندره کویی‌پرز، فضانورد اروپایی در این باره در یکی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود گفت: فضانوردان آبی را که امروز می‌نوشند، ممکن است ادرار روز قبل دوستان‌شان باشد! هرچند این جمله کویی‌پرز تهوع‌آور است، اما کاملا حقیقت دارد و سامانه بازیافت آب در ایستگاه فضایی چنان کارش را بلد است که آبی شفاف و تمیز در اختیار فضانوردان قرار می‌دهد.

در این میان بخش مهمی از این آب بازیافت‌شده از ادرار فضانوردان به سمت پیل‌های الکتریکی ایستگاه فضایی هدایت می‌شود. این پیل‌ها بخشی از سامانه تولید برق در این ایستگاه هستند. به قول الکساندر لازوتکین، فضانورد روسی، فضانوردان هر چه بیشتر به دستشویی بروند، برق بیشتری در ایستگاه فضایی تولید می‌شود!

به هر دلیل ارسال آب به فضا بسیار هزینه‌بر است. بخصوص در سفرهای فضایی آینده انسان به مقاصدی همچون مریخ، این موضوع اهمیت بیشتری می‌یابد. به همین علت بتازگی گروهی از مهندسان ناسا روی سامانه پیشرفته‌ای برای بازیافت آب در فضا کار می‌کنند که می‌تواند تا 75 درصد آب مصرفی را تصفیه کند. این کار از طریق تزریق محلولی شیمیایی در آب انجام می‌شود. مهندسان در تلاش هستند توانایی بازیافت آب را به بالاتر از 90 درصد برسانند. این قابلیت به کاهش وابستگی فضانوردان به ارسال آب از زمین منجر و بدون‌شک در هزینه‌ها بشدت صرفه‌جویی می‌شود.

نکته مهم این که این سامانه صرفا در فضا کاربرد نخواهد داشت. با توجه به این که ‌اکنون و در سال‌های آینده بسیاری از کشورها با بحران آب روبه‌رو می‌شوند، نمونه‌های تجاری چنین سامانه‌‌ای می‌تواند کاربردهای زمینی گسترده‌ای داشته باشد.

محمدرضا رضائی

جام‌جم