کاهش قیمت نفت به زیان طرح‌های توسعه‌ای نفتی جهان

به عنوان مثال موسسه وود مکنزی اعلام کرده دو سال پس از آغاز ماراتن سقوط قیمت طلای سیاه، تأثیر این بحران بر هزینه سرمایه‌گذاری بخش اکتشاف، کاملا هویداست و این عدد تا یک تریلیون دلار افزایش خواهد یافت.

مالکون دیکسون یکی از کارشناسان ارشد این موسسه معتقد است: تأثیر سقوط قیمت‌ها بر بودجه توسعه بخش بالادستی دنیای امروز فاجعه‌آمیز است. شرکت‌های نفتی با توقف اجرای طرح‌های توسعه یا واگذاری آنها تلاش می‌کنند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در فاصله سال‌های 2015 تا 2020 میلادی، 740 میلیارد دلار پروژه متوقف خواهد شد و این جریان، همچنان ادامه خواهد یافت.

کارشناسان معتقدند فقط در سال‌های 2016 و 2017 میلادی، 370 میلیارد دلار پروژه نفتی متوقف می‌شود. با تداوم بحران کنونی سقوط قیمت‌ها، شرکت‌های فعال در حوزه اکتشاف و تولید بیش از هر عاملی به دنبال دستیابی به نقطه سر به سری تولید بوده و این وضعیت تا پایان دهه کنونی، همچنان ادامه خواهد یافت.

زنگ خطر برای آمریکا

تقریبا در همه کشورهای دارنده ذخایر نفتی، ما شاهد بازنگری در اجرای طرح‌های توسعه بوده‌ایم. در ایالات متحده، کاهش 125 میلیارد دلاری هزینه سرمایه‌گذاری در سال جاری و سال آینده میلادی، بیش از هر چیز بخش حفاری را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، کاهش 53 درصدی تعداد دکل‌های خشکی این کشور زنگ خطری برای فعالان صنعت بالادستی نفت است.

تولید نفت فراساحلی در ایالات‌متحده را باید قربانی نخست بحران کنونی دانست که 70 درصد کاهش تولید را به خود اختصاص داده است. پروژه‌های جدید فراساحلی که در آستانه تعیین الگوی سرمایه‌گذاری قرار دارند، در افق سال 2020 میلادی با 80 میلیارد دلار کاهش سرمایه‌گذاری در کنار سقوط 40 درصدی طرح‌های توسعه میادین آب‌های عمیق و فوق عمیق نشان می‌دهد پروژه‌های پرهزینه تولید نفت خام تا چه حد در آستانه توقف توسعه قرار دارند. از سوی دیگر، در مقایسه با سال 2014 میلادی، بودجه اختصاص یافته در بخش فعالیت‌های اکتشافی 300 میلیارد دلار کاهش یافته است.

آندرو لاتهام، معاون پژوهش در بخش اکتشاف موسسه وود مکنزی می‌گوید: با وجود کاهش بیش از 50 درصدی فعالیت‌های اکتشافی از سال 2014 میلادی تاکنون و حذف 42 میلیارد دلار از بودجه پیش‌بینی شده عملیات اکتشاف در سال جاری و سال 2017 میلادی، هزینه‌های این فعالیت‌ها کاهش قابل توجهی، همسو با خواسته‌های متصدیان نداشته است. همچنین در پروژه‌های آب‌های عمیق به دلیل انعقاد قراردادهای بلندمدت حفاری، امکان کاهش قیمت مورد توافق تقریبا وجود ندارد.

اما در دیگر مناطق فراساحلی، واقعیت‌ها نشان می‌دهد پروژه‌های بسیاری متوقف شده یا هزینه‌های توسعه آنها، مورد بازنگری قرار گرفته‌اند. به این ترتیب، تنها نکته خوشحال‌کننده در شرایط کنونی، کاهش هزینه‌های توسعه و کم شدن بودجه اجرای طرح‌ها خواهد بود.

به عنوان مثال، در پروژه‌های شیل ایالات‌متحده در سال 2015 میلادی، هزینه‌های توسعه در مقایسه با دو سال پیش، حدود 25 درصد کاهش یافته است.

مدل پژوهشی موسسه وود مکنزی نشانگر آن است در پایان سال جاری، ما شاهد کاهش 10 درصد دیگر از هزینه‌های توسعه میادین شیل خواهیم بود. گویی طرح‌های جدید صنعت نفت باید براساس کاهش هزینه‌های توسعه، طراحی و اجرا شوند. هرچند تا زمان بازگشت تعادل به بازار و تثبیت قیمت‌های پایدار، باید همچنان به انتظار بنشینیم.

تاثیرپذیری روسیه

روسیه نیز شاهد کاهش شدید طرح‌های در دست اجرا و 40 درصد سقوط سرمایه‌گذاری در طرح‌های بالادستی خویش در دو سال فرارو است. هرچند بخش قابل توجهی از این کاهش به دلیل سقوط ارزش روبل در برابر دلار است. رهبران روسیه، خواهان حفظ مقدار تولید خویش بوده و تداوم بیشتر طرح‌های حفاری آنان نشان می‌دهد برای حفظ شرایط کنونی، تلاش زیادی می‌کنند. در ماه مارس، روس‌ها توانستند به میانگین تولید روزانه خیره‌کننده 10 میلیون و 900 هزار بشکه در روز دست یابند که این عدد در سه دهه اخیر، کم‌نظیر بوده است.

مقاومت خاورمیانه

در خاورمیانه اما شاهد کمترین تأثیر از بحران جهانی سقوط قیمت نفت خام بوده‌ایم. چند کشور این منطقه خواهان حفظ سهم بازار خویش به هر بهایی هستند و بویژه، رهبران عربستان سعودی اعلام کرده‌اند در دو سال فرارو، تغییری در سبد سرمایه‌گذاری‌های خود اعمال نخواهند کرد. فراموش نکنید در همین مدت، شاهد کاهش تولید نفت خام به دلیل توقف اجرای طرح‌های بالادستی بوده‌ایم.

موسسه وود مکنزی اعلام کرده در فاصله سال‌های 2016 تا 2020 میلادی، تولید جهانی طلای سیاه با کاهش بیش از هفت میلیون بشکه‌ای روبه‌رو خواهد شد. در کوتاه‌مدت نیز براساس پیش‌بینی کارشناسان این موسسه در سال جاری و سال آینده میلادی، به ترتیب شاهد کاهش 3 و 4 درصدی تولید نسبت به سال 2014 میلادی و آغاز سقوط قیمت‌ها و برابر با پنج و شش میلیون بشکه در روز خواهیم بود.

محمد ممی‌زاده