جهان اسلام نیز با حمایت حامیان تروریستها شاهد درگیریهای خونین بود. سال گذشته را در عین حال میتوان قدرت یابی برخی بازیگران بینالمللی و افول برخی دیگر نامید. سال 2016 در یک کلام سال ظهور و سقوط قدرت ها بود.
آزادسازی حلب
شاید سخن گزافی نباشد اگر سال 2016 را سال پیروزی نیروهای مقاومت در سوریه و سال شکست گروههای تروریستی و حامیان منطقهای آن دانست. نقطه اوج این تحولات در آخرین روزهای سال 2016 و زمانی رقم خورد که نیروهای ارتش و مقاومت با وجود دخالتهای آشکار غربی و عربی، موفق به پاکسازی شهر حلب از لوث تروریستها شدند.
برگزیت
طبق قولی که دیوید کامرون، نخست وزیر پیشین انگلیس به مردم این کشور داده بود، همهپرسی خروج این کشور از اتحادیه اروپا برگزار شد و برخلاف تمام نظرسنجیها و انتظار مقامات، انگلیسیها به خروج از اتحادیه اروپا رای مثبت دادند. به این ترتیب نوعی همگرایی که مقامات اروپایی طی چند دهه گذشته به آن میبالیدند، دچار تزلزل و شکاف شد.
انتخابات آمریکا و پدیده ترامپ
شهروندان آمریکایی زمانی که سال 2016 را آغاز کردند به هیچوجه تصور نمیکردند این سال را در حالی به پایان برسانند که منتظر ورود دونالد ترامپ به کاخ ریاستجمهوری باشند. انتخابات ریاستجمهوری آمریکا برگزار شد و نتایج نشان داد مردم این کشور باید طی چهار سال آینده رئیسجمهور جنجالیای همچون ترامپ را تحمل کنند.
کودتای ناکام ترکیه
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و مقامات حزب حاکم در این کشور در سال 2016 علاوه بر خشونت و ناامنی در مناطق مختلف این کشور، کودتایی را نیز پشت سر گذاشتند. گرچه این کودتا در عرض چند ساعت پایان یافت، اما تبعات و دستگیریهای بعد از آن در ساختارهای مختلف جامعه ترکیه همچنان ادامه دارد.
بدعهدی آمریکا در برجام
از جمله مسائل سال 2016، میتوان به بدعهدیهای آمریکا در رفع تحریمهای ایران در قالب برجام اشاره کرد. البته بدعهدی و کارشکنی از سوی آمریکا، موضوع چندان جدیدی نیست اما نکته جدید در مورد کارشکنیهای اخیر آمریکا این است که حتی سایر کشورها نیز در این زمینه با ایران اتفاق نظر دارند. در همین زمینه در نشستی که در اوایل مهرماه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با حضور وزیران خارجه ایران و 1+5 برگزار شد، تمام وزیران خارجه کشورهای 1+5 ( به جز آمریکا) از مانعتراشی آمریکا در همکاری شرکتها و بانکهای اروپایی با ایران انتقاد کرده و خواستار اصلاح روند موجود شدند. البته این انتقادات نه تنها باعث اصلاح رویه از سوی آمریکا نشد بلکه تشدید هم شد و در اقدامی که نقض فاحش برجام بود، این کشور، قانون تحریمهای ایران موسوم به آیسا را که چند روز قبل خاتمه مییافت، برای 10 سال دیگر تمدید کرد. این اقدام با واکنش جمهوری اسلامی ایران روبهرو شده و رئیسجمهور کشورمان در دستورهایی به وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی، خواستار واکنش به این موضوع در دو بعد سیاسی و فنی شد. قرار است این مساله در کمیسیون مشترک برجام که 21 دی در وین برگزار میشود پیگیری شود.
عربستان، رژیم کودک کش
سازمان ملل متحد در سال 2016 عربستان را در فهرست رژیمهای کودک کش قرار داد. این فهرست،لیست سیاهی بود که به خاطر حملههوایی عربستان به مجالس عروسی، مدارس و دیگر اهداف غیر نظامی در یمن تنظیم شده بود. گرچه ریاض با دلارهای نفتی سازمان ملل را برای خارج کردن نامش از این لیست تحت فشار قرار داد، اما این رسوایی باعث بیآبرویی آل سعود شد.
کاسترو؛ یک انقلابی بدون مرز
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا که از حدود یک دهه پیش قدرت را به برادرش واگذار کرده بود و کمتر در انظار عمومی ظاهر میشد، بهدلیل کهولت سن در 94 سالگی درگذشت و کوبایی را برای مردمش به ارمغان گذاشت که مشخصه اصلی آن مقاومت در برابر امپریالیسم است.
پایان روسف
گرچه مشکلات بهوجود آمده برای دیلما روسف، رئیسجمهور پیشین برزیل از اواسط سال 2015 کلید خورد، اما تلاش مخالفان یک سال بعد و در زمانی به نتیجه رسید که دادگاه عالی این کشور بهدلیل پروندههای فساد اطرافیان دولت، رای به برکناری او داد.
ترور و ملیگرایی، 2 تهدید اروپا
ساکنان قاره سبز سال آرامی را پشت سر نگذاشتند. وقتی به بحث امنیت در شهرهای این قاره طی یک سال گذشته نگاهی میاندازیم، با حوادث تروریستی همچون انفجارها و حملات پاریس با بیش از صد کشته رو به رو میشویم که طی دهههای گذشته در نوع خود بیسابقه بوده است. در بعد سیاسی نیز شهروندان اروپایی شاهد ظهور سیاستمدارانی بودند که ملیگرایی افراطی و مقابله با شهروندان غیربومی، مشخصترین ویژگی آنها بود.
قطع روابط ایران و عربستان
روابط دو کشور ایران و عربستان که در سالهای اخیر به دلیل سیاستهای تنشزای آل سعود در منطقه، با فراز و فرودهایی همراه بود در اولین روزهای سال 2016 با اقدام ریاض در قطع روابط دیپلماتیک با تهران وارد فاز تازهای شد.
مقامات عربستان که در سالهای اخیر از هر فرصتی برای فشار بر ایران استفاده کردهاند امسال، راه را بر حجاج ایرانی بستند و از حضور هموطنانمان در مراسم حج، جلوگیری کردند.
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد