فناوری در جایی از هواپیما که فکرش را نمی‌کنید...

اگر یک سفر بین شهری نسبتا طولانی را در نظر بگیریم؛ یک سفر زمینی با مسافت 700 کیلومتر با رعایت سرعت قانونی حدود 100 کیلومتر بر ساعت، تقریبا هفت ساعت زمان خواهد برد، اما همین سفر با هواپیما در کمتر از یک ساعت انجام می‌گیرد. پس در شرایط برابر سن و سلامت مسافران، یک سفر هوایی به امکانات رفاهی کمتری نیاز خواهد داشت. اما در مقابل با افزایش زمان سفر در هوا، ضمن احساس نیاز به فراهم کردن امکانات مساوی یا شاید بهتر از زمین، چالش بزرگ‌تری را در برابر مهندسان طراحی و ساخت هواپیما قرار می‌دهد و آن چگونگی طراحی و عملیاتی کردن این لوازم در داخل یک هواپیما با ابعاد محدود است.

خنک و تازه نگهداشتن غذاهای سرد، سالادها و آب، گرم کردن غذا و آب و سرو کردن چندین غذا در یک زمان، همگی چالش‌هایی است که توسط مهندسی طراحی و ساخت لوازم مخصوص برطرف شده ولی مهم‌ترین نکته‌ای که شاید نبودنش بیش از بودن آن جلب توجه کند، سرویس‌های بهداشتی است. جانمایی و نحوه کار این سیستم در هواپیما، مستلزم طراحی پیشرفته و به‌کارگیری تعداد زیاد سیستم‌های فنی است.

ازجمله نکات فنی که در نگاه نخست بسیار طبیعی به نظر می‌رسد، ولی دارای پیچیدگی فنی زیاد است، سیستم آبرسانی در هواپیماست. مخازن آب تعبیه شده در بخش زیرین و جایگاه نشستن مسافران پس از هر پرواز توسط عوامل زمینی بررسی و مجددا پر می‌شود. برای انتقال آب از این مخازن به ارتفاع بالاتر، یعنی کابین مسافران، از هوای فشرده شده موتورهای جت استفاده می‌شود، به این صورت که هوایی فشرده از یک لایه از کمپرسور موتور هواپیما برای افزایش فشار مخازن و کمک به جریان یافتن آن در شیرهای نصب شده در سرویس‌های بهداشتی، جدا شده و آن را در طول پرواز و حتی پس از خاموش شدن موتورها تحت فشار نگاه می‌دارد.

مخازن مخصوص دیگری برای نگهداری پسماند تا تخلیه پس از اتمام پرواز روی زمین وجود دارد. برای دفع پسماند از فشار آب و هوا و در برخی هواپیماهای جدید از مکش شدید استفاده می‌شود. سرویس بهداشتی در هر نقطه از هواپیما که باشد، پسماند با مکش به سمت مخزن اصلی می‌رود و با مواد دئودورانت یا خوشبوکننده که از قبل به آن تزریق شده، مخلوط می‌شود. هوای داخل کابین سرویس بهداشتی نیز با کمک خروجی‌های هوای قابل تنظیم تهویه می‌شود. هر کابین سرویس بهداشتی را می‌توان یک دستگاه واحد در نظر گرفت که در هواپیما نصب شده و برای سهولت استفاده با طراحی بسیار ساده در اختیار کاربران قرار گرفته است.

خلبان محمدتقی امیرسام