خودروی شخصی‌ علیه هوای پاک

آسمان کلانشهرها تیره و تار می‌شود و اعضای کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه می‌دهند، اما نتیجه این جلسات از حد مسکن فراتر نمی‌رود، چراکه تجربه چند دهه آلودگی هوا ثابت می‌کند تعطیلی مدارس و ممنوعیت تردد کامیون‌های شن و ماسه نتوانسته گرهی حتی کوچک از کار آلودگی هوا باز کند.

آلودگی هوای کلانشهرها درمان نمی‌شود، زیرا برای برخی مسئولان و مدیران، پرداختن به آلودگی هوا به فصل‌های سرد سال محدود می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از مسائلی که در نیمه دوم سال مطرح می‌شود،‌ پس از پشت‌سر گذاشتن روزهایی که در آن، این معضل برای سلامت شهروندان شاخ و شانه می‌کشد، به فراموشی سپرده می‌شود.

برنامه جامعی که در آن به آلودگی هوای کشور پرداخته شده و در کوتاه و بلندمدت تاثیرگذار باشد هنوز بدرستی در کشور اجرا نشده. به همین دلیل، آلودگی هوا هر سال خسارت بیشتری به کشور تحمیل می‌کند.

خودرو؛ مرکب مرگ

تبریز، همدان، اهواز، اصفهان یا تهران فرقی نمی‌کند. هر کلانشهری که معابرش با خودرو و موتورسیکلت قرق شده باشد، آسمانش تیره خواهد شد و برای ساکنانش‌ هزار و یک مشکل می‌سازد، مشکلاتی که باید مسئولیت آنها را به پای ساکنانش نوشت، چراکه آنقدر به زندگی ماشینی دل بسته‌اند که حاضر نیستند برای طی کردن مسافت‌های کوتاه نیز از خودروی شخصی دل بکنند.

برخی تصور می‌کنند زندگی شهرنشینی بدون استفاده از خودروی شخصی امکان‌پذیر نیست. نمی‌توان این حق را نادیده گرفت یا از نابسامانی‌هایی که سیستم حمل و نقل عمومی با آن دست و پنجه نرم می‌کند غافل شد، اما با کمی برنامه‌ریزی و ازخودگذشتگی می‌توان استفاده از خودروی شخصی را به حداقل رساند.

زمانی می‌توان انتظار داشت شهروندان کمتر از خودروی شخصی استفاده کنند که حمل و نقل عمومی مناسب در دسترس باشد.

استفاده کمتر از خودروی شخصی، نقش چشمگیری در کاهش آلودگی هوا دارد، چراکه 80 درصد آلودگی هوا در کلانشهری مانند تهران دلیلی جز آمار بالای خودرو و موتورسیکلت‌ها ندارد. علاوه بر آلودگی هوا باید از سوانح ترافیکی نیز نوشت؛ سوانحی که هر سال حدود 18هزار نفر را می‌کشد و چندین برابر این آمار نیز افراد را دچار معلولیت می‌کند.

براساس آمار پلیس راهور تاکنون حدود 17 میلیون پلاک ایران روی خودروهای کشور نصب شده و از این آمار می‌توان تعداد خودروهایی را که در کشور تردد می‌کنند، متوجه شد.

با وجود چنین آمارهایی نمی‌توان حق شهروندان را برای استفاده از خودروی شخصی نادیده گرفت، زیرا در بسیاری از کلانشهرهای دنیا چند برابر این آمار خودرو وجود دارد، اما آلودگی هوای آنها بحرانی نمی‌شود.

سعید متصدی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست به جام‌جم می‌گوید: مهم‌ترین راهکار مدیریت آلودگی هوا توسعه حمل و نقل عمومی است و البته باید برای مدیریت ترافیک در کلانشهرها نیز تلاش کرد.

به گفته او شهرداری تهران با توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی یعنی افزایش خطوط مترو و اتوبوس‌های تندرو باید اطمینان شهروندان را به سیستم حمل و نقل عمومی افزایش دهد‌.

‌آخرین برآوردها حکایت دارد که حدود 11 میلیون موتورسیکلت در کشور وجود دارد و سهم تهران حدود 5/2 میلیون موتورسیکلت است.

آن طور که او توضیح می‌دهد تعداد کمی از موتورسیکلت‌هایی که در کشور تردد می‌کنند، انژکتوری هستند و تا فروردین امسال 9/99 درصد موتورسیکلت‌های تولیدی کشور، کاربراتوری‌ بوده‌اند.

تعداد بالای موتورسیکلت‌ها زمانی نگران‌کننده می‌شود ‌که آمارهای مربوط به تولید آلودگی آنها‌ را با خودروها مقایسه می‌کنید.

موتورسیکلت؛ همزاد آلودگی

موتورسیکلت‌ها آلودگی بیشتری نسبت به خودرو‌ها ایجاد می‌کنند و برخی کارشناسان، میزان آلاینده ایجاد شده از سوی موتورسیکلت‌ها را تا هفت برابر خودروها می‌دانند.

وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز چنین نظری دارد. به گفته او موتورسیکلت‌هایی که در معابر کشورمان تردد می‌کنند، با طی کردن هر کیلومتر حدود 15 گرم آلودگی بر جای می‌گذارند.

برای روشن شدن ابعاد سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا، حسینی به نتایج پژوهشی اشاره می‌کند که براساس آن، موتورسیکلت‌هایی که در کشورمان تولید می‌شود، به ازای پیمایش یک کیلومتر 12 تا 22 گرم آلودگی ایجاد می‌کنند.

میانگین آلودگی ایجاد شده از سوی موتورسیکلت‌ها را حدود 15 گرم‌ در نظر می‌گیرند، میانگینی که به نسبت خودرو‌ها قابل توجه است، زیرا آلودگی ایجاد شده توسط خودرویی با استاندارد یورو 2 در هر کیلومتر 7/2 گرم برآورد می‌شود.‌‌

آلودگی هوای کلانشهرها تازمانی که توسعه حمل و نقل عمومی مورد توجه مسئولان قرار گیرد یا استاندارد‌های مناسب تری برای تولید خودرو و موتورسیکلت در نظر گرفته شود، رنگ نمی‌بازد، چراکه شهروندان تا زمانی که دسترسی مناسبی به حمل و نقل عمومی نداشته باشند ناچار به استفاده از خودروی شخصی خواهند بود. به همین خاطر باید از مسئولان خواست توجه ویژه‌ای به توسعه کمی و کیفی حمل و نقل عمومی کلانشهرهای کشور کنند.

مهدی آیینی