درخت هایی که به پای دو سیب می سوزند!

به گزارش جام جم آنلاین کافی است کلیدواژه «قاچاق زغال» یا «چاله زغال» را در چهارگوش جادویی گوگل جستجو کنید تا پراکندگی معضل این جرم را در ایران ببینید. این شهرها تنها از دو صفحه اول این جستجو حاصل شده است: کرمانشاه، ایلام، سمنان، پلدختر، کاشان، نایین، رشت، سیستان،چهارمحال بختیاری، اهواز و ....

وقتی از سرهنگ قاسم سبزعلی فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور درباره پراکندگی قاچاق چوب می پرسم به جام جم آنلاین می گوید: «وقتی صحبت از جنگل می شود ناخودآگاه اذهان عمومی به سمت شمال کشور معطوف می شود در صورتی که ما در اقصی نقاط کشور جنگل داریم در صورتی که تنها 13 درصد پوشش جنگل های ایران در شمال کشور است به این مفهوم که 87 درصد از جنگل های ایران در نقاط مختلف ایران پراکندگی دارند. از کرمان و یزد و مرکز گرفته تا لرستان و ایلام و کرمانشاه. »

او از لزوم برخوردها می گوید معضلی که همچنان با آن دست به گریبانند: « ما در استان های مختلف مشکل قاچاق چوب و کوره های زغال را داریم که در دستور کار یگان حفاظت سازمان قرار گرفته است که با هماهنگی با مراجع قضایی برخورد جدی داشته باشیم.»

تاق های سبز و زغال های سیاه

بسیاری از جنگل های ایران بر خلاف باور عمومی در مناطق مرکزی و کویری ایران قرار گرفته است. جنگل های تاق از مهم ترین این پوشش ها هستند. درخت هایی که با هزینه های بسیار و زمان بیشتر در دوره های مختلف به منظور بیابانزدایی در این مناطق کاشته می شوند تا علاقه بر این مهم از روان شن ها در این مناطق جلوگیری شود. اما جالب اینکه چوب این درخت ها از مرغوب ترین زغال های بازار است و قاچاقچیان نه در جنگل های با پوشش فراوان شمال که در میان رمل های کویری این شهرها به دنبال چنین درخت هایی هستند. تا آنها را به کوره های زغال بسپرند و از تاق های سبز و زنده زغال های سیاه بسازند!

سرهنگ سبزعلی در این رابطه به جام جم آنلاین می گوید: «به دلیل اینکه این جنگل ها مهم ترین مانع ریزگردها هستند بسیاری از مشکلات حاصل از ریزگردها در این مناطق به واسطه بریدن و قاچاق چوب این جنگل هاست. یعنی قاچاقچیان نه تنها با بریدن و زغال کردن این جنگل ها باعث خسارت بسیار شده اند بلکه دلیل بیماری های حاصل از ریزگردها و روان شن ها در این مناطق هستند. مناطقی همچون نایین، یزد و کاشان از این دسته هستند.»

بلوطهای هزار ساله در کبابی

بلوط ها قربانیان بعدی هستند. این بار نه در مرکز که در غرب و خطه زاگرس. بلوط‌های زاگرس هیچ‌گاه آرام و قرار نداشته و ندارند، گاهی آتش‌به‌جانشان می‌افتد و ایستاده می‌سوزندو گاهی هم نیز هیزم مراسمات عزا و عروسی شده و خاکستر می‌شوند و گاهی هم در کوره‌ها می‌پزند و زغال شده تا مافیای قاچاق زغال امروز این سروهای ایستاده در غبار را بیشتر از گذشته به انقراض بکشاند.

روایت تخریب جنگل های بلوط لرستان برای توسعه اراضی کشاورزی و تبدیل به زغال چالشی است که هر روز شاهد آن هستیم به طوریکه در برخی مناطق شهر و محورهای مواصلاتی خارج از شهر و حتی در استان های همجوار می توان رد پای بلوط زاگرس را در زغال فروشی ها پیدا کرد: «بهترین زغال بلوط موجود است!»

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در رابطه با بازار خرید زغال در ایران می گوید: « قیمت زغال ها بر اساس معیارهایی است که زغال شناس ها می دانند. به عنوان مثال ماندگاری و نوع زغال ها در قیمت آنها تاثیر دارد. برای من و شما زغال چوب باغی و چوب جنگلی تفاوتی نمی کند اماچوب باغی وقتی زغال می شود خیلی زود هم خاکستر می شود در صورتی که چوب های جنگلی و تاق ماندگاری بهتر و بیشتری دارند و همین قاچاقچیان را وسوسه می کند در از بین بردن چنین چوب هایی.» او به جام جام آنلاین می گوید که با شناسایی کارگاه های چوب بری و همچنین خریداران زغال سعی در پیشگیری چنین جرم هایی دارند اما معتقد است که « شناسایی زغال های ممنوعه در شهرهای مختلف کار سختی است».

14 شهید و 500 جانباز برای نجات درخت ها

شاید خیلی ها نمی دانند که در راه مبارزه با قاچاق چوب و نجات درخت ها 14 نفر تا به حال شهید شده اند و نزدیک به 500 نفر جانباز وجود دارد. نه اینکه این مبارزه سهل باشد که به دلیل حساس نبودن مردم به این موضوع شاید تلاش چنین افرادی نادیده گرفته شده است.

همه چیز قاچاق نیست

موضوع قاچاق چوب و سپردنش با چاله زغال ها تنها موضوع تخریب نیست و بسیاری از بومی ها و ساکنین این مناطق هم در این تخریب ها نقش دارند هر چند چاره ندارند!

سرهنگ سبزعلی در این رابطه به جام جم آنلاین می گوید: «همه مسائل هم مربوط به قاچاق نمی شود. دقت کنید که بسیاری از حاشیه نشین های مناطق جنگلی از چوب ها و درخت ها به عنوان سوخت مورد نیازشان استفاده می کنند و شاید تقصیری هم متوجه آنها نباشد چرا که ما باید سوخت های فسیلی و انرژی های خورشیدی را برایشان مهیا کنیم که از درختان به عنوان سوخت استفاده نشود که البته این مهم در دستور کار سازمان هم قرار دارد و کارهایی هم صورت گرفته است.»

قانون چه می گوید؟
در ماده 48 قانون حفاظت و بهره داری از جنگل ها و مراتع مصوب 1346.5.25 با اصلاحات و الحاقات بعدی آمده است: «حمل چوب و هیزم و زغال حاصل از درختان جنگلی در تمام نقاط کشور به استثناء داخل شهرها بدون تحصیل پروانه از سازمان جنگلبانی ممنوع است و چنان چه مرتکب فاقد پروانه بهره برداری باشد طبق قانون مجازات مرتکبین قاچاق تعقیب و مجازات خواهدشد. در صورتی که دارای پروانه بهره برداری باشد فقط عین مال به سود سازمان جنگلبانی ضبط می شود». بر اساس ماده فوق الذکر مرتکب جرم موضوع این ماده به مجازات ماده یک قانون مرتکبین قاچاق مصوب 1312.12.19 با اصلاحات بعدی محکوم می¬گردد: « ماده1 اصلاحی 1373.11.19 : هرکس درمورد مالی که موضوع درآمد دولت بوده مرتکب قاچاق شود علاوه بر رد مال و در صورت نبودن عین مال رد بهای آن، حسب مورد با توجه به شرایط و امکانات و دفعات و مراتب جرم به پرداخت جریمه نقدی تا حداکثر پنج برابر معادل قیمت ریالی مال مورد قاچاق و شلاق تا 74 ضربه محکوم می-گردد و در مورد اموال ممنوع الورود و ممنوع الصدور و کالاهای انحصاری علاوه بر مجازات فوق به حبس تعزیری تا دو سال محکوم خواهدشد.»

از آن جا که جنگل ها از منابع ملی بوده و عواید و منافع آن در اختیار دولت است، درصورت ارتکاب بزه حمل چوب، هیزم و زغال حاصل از درختان جنگلی بدون پروانه بهره برداری، براساس ماده فوق الذکر مرتکب محاکمه و مجازات می شد اما مشکل از جایی بروز نموده که قانونگذار در ماده 77 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392، قانون مرتکبین قاچاق مصوب 1312.12.19 با اصلاحات بعدی را نسخ نموده است :« از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب 1312.12.29 با اصلاحات بعدی، قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی راجع به قاچاق کالا و ارز و....... نسخ می شود.» لکن در عین حال به نظر می رسد جرم حمل چوب و هیزم و زغال حاصل از درختان جنگلی قابل مجازات بوده و قانون مربوط به آن نسخ نشده است بلکه هنوز به قوت خود باقی است، زیرا مطابق بند «ز» از ماده 2 قانون مبارزه با کالا و ارز مصوب 92 که مقرر می دارد « سایر مصادیق قاچاق به موجب قوانین دیگر» مورد مذکور از تحت عموم نسخ در ماده 77 قانون اخیر الذکر خارج شده است. ماده قانونی مورد استناد برای مجازات این جرم در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ماده 22 می باشد:« هرکس مرتکب قاچاق کالای ممنوع گردد یا کالای ممنوع را قاچاق نگهدار یا حمل نماید یا بفروشد، علاوه بر ضبط کالا به شرح زیر و مواد(23) و (24) مجازات می شود :الف- در صورتی که ارزش کالا تا ده میلیون ریال باشد، به جزای نقدی معادل دو تا سه برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق. ب- درصورتی که ارزش کالا از ده میلیون تا یکصد میلیون ریال باشد به جزای نقدی معادل سه تا پنج برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق. پ- درصورتی که ارزش کالا از یکصد میلیون تا یک میلیارد ریال باشد به بیش از شش ماه تا دو سال حبس و به جزای نقدی معادل پنج تا هفت برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق. ت- در صورتی که ارزش کالا بیش از یک میلیارد ریال باشد به دو سال تا پنج سال حبس و به جزای نقدی معادل هفت تا ده برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق.»

درختانِ باغی که گاه سبز سبزند پس از بریده شدن مثله می شوند تا آماده چاله زغال ها شوند.

اینجا چوب درختان به کوره های آتش سپرده می شوند

پس از بیرون آوردن زغال ها از کوره های آتش در اینجا بسته بندی می شوند تا عیش سفره خانه ها جور شود! / عکس ها مهدی عرشی

گزارش :‌میثم اسماعیلی