دور، دورِ پرداخت است

بسیاری از بانک‌ها این روزها می‌خواهند از فین‌تک‌ها حمایت کنند. کسانی در بانک‌ها از فین‌تک‌ها می‌گویند که به نظر نمی‌رسد بین فین‌تک و نوآوری در بانکداری تفاوت خاصی قائل باشند. فین‌تک خیلی ساده یعنی کاربرد نوآورانه فناوری در انجام فعالیت‌های مالی و بانکی. کاربرد فناوری اطلاعات برای انجام امور روزمره فین‌تک نیست و لزوما فین‌تک یک استارت‌آپ نیست؛ منتها این سروصدایی که در دنیا حول فین‌تک ایجادشده، مربوط به استارت‌آپ‌هاست. استارت‌آپ‌ها، کانون نوآوری در جهان بانکی شده‌اند. آنها می‌خواهند شیوه دیگری از بانکداری را ایجاد کنند. بانک‌ها هم برای این‌که از غافله عقب نمانند به استارت‌آپ‌های فین‌تک توجه کرده‌اند.

فین‌تک و استارت‌آپ‌های فین‌تک نیازی به حمایت ندارند. آنها اگر بتوانند ارزش‌آفرینی کنند، باقی می‌مانند و اگر نتوانند از بین می‌روند. فین‌تک نه مائده آسمانی است نه شایسته لعن و نفرین. البته هنوز سروصدای استارت‌آپ‌های فین‌تک در ایران بیشتر از اصل ماجراست. هنوز هیچ‌کدام از استارت‌آپ‌های فین‌تک در ایران نتوانسته‌اند مانند دیجی‌کالا، بازار و اسنپ تغییر و تحول جدی ایجاد کنند. البته اگر استارت‌آپ فین‌تکی در ایران موفق شود تغییری ایجاد کند ابعاد تغییرش قابل‌مقایسه با استارت‌آپ‌های دیگر نخواهد بود. در همه جای دنیا امور نظامی حساس‌ترین امور است. بعد از آن امور مالی و بانکی است. به‌عبارت‌دیگر جان مردم مهم‌ترین اصل برای آنهاست و بعد هم پول‌شان. استارت‌آپ‌های فین‌تک قرار است تحول ایجاد کنند و مطمئنا بعد از این تب سرد روزهای بهتری پیش روی همه ما خواهد بود.

اهمیت نوآوری برای شرکت‌های پرداخت

علی حاجی‌زاده مقدم، مدرس و مشاور اسکرام و توسعه چابک است و سابقه فعالیت در چند بانک و شرکت فناوری اطلاعات بانکی را داشته است. او که بتازگی در راه‌اندازی استارت‌آپ‌های فین‌تک مشارکت داشته، درباره این‌که چرا بیشتر استارت‌آپ‌های فین‌تک ایران به سمت پرداخت کشیده شده‌اند، می‌گوید: «در رابطه با این موضوع که چرا فین‌تک‌ها کمتر سراغ بانک‌ها رفته‌اند و تمرکز بیشتر آنها روی پرداخت است نظر من این است که چون شرکت‌های پرداخت نوآوری باز را بهتر فهمیدند. به دلیل این‌که شاید با مشتری‌هایشان در ارتباط نزدیک‌تری بودند و بحرانشان را نمی‌توانستند مخفی کنند و باید به هر نحوی که شده کسب‌وکارشان را پیش می‌بردند، به همین دلیل دنبال این بودند که کسب‌وکارشان را گسترش دهند. برای همین در حوزه پرداخت این موضوع بیشتر پیش رفته است، ولی بانک‌ها به نظرم هنوز خیلی احساس خطر نکرده‌اند. شاید چون در مقابل ورشکستگی به شکل‌های مختلف محافظت می‌شوند و درواقع به‌نوعی خودشان را در موقعیت امنی می‌بینند و نیازی به این‌که بازارهای متنوع و نیازهای متنوع را پاسخ دهند ندیده‌اند و نرخ سود بالا و نرخ تورم هم به‌نوعی آنها را حفظ می‌کند.»

نگاهی جامع

ابراهیم حسینی‌نژاد، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سامان می‌گوید: «به‌عنوان یک شرکت PSP فکر می‌کنم اگر فین‌تک‌ها در یک بخش شکل بگیرند که مدل درآمدیشان در آن بخش باشد و برای خودشان درآمد تعریف کنند، قطعا PSPها هم با فراغ بال بیشتری با آنها برخورد خواهند کرد و در آینده برای خودشان ‌هم بهتر خواهد بود و از نظر اقتصادی مقاوم‌تر خواهند بود. اگر استارت‌آپ‌ها به این مسائل توجه داشته باشند، می‌توانند در مسیری حرکت کنند که PSPها و بانک‌ها خیلی نمی‌توانند وارد آن شوند.»

محمدرضا جمالی که زمانی عضو هیأت علمی دانشگاه رجایی بوده و از سال 90 کسب‌وکار نبض‌افزار را مدیریت می‌کند، می‌گوید: «اگر کسی بتواند یک مساله تکرارپذیر را با هر فرکانسی در هر حوزه‌ای تعریف کند، می‌تواند عملا کسب‌وکاری را مبتنی بر ذی‌نفعان ایجاد کند. عملا باید آن سطح انرژی و سود صورت بگیرد و اختلاف ‌ظرفیت پایین بیاید در این صورت آن کسب‌وکار موفق خواهد شد. این‌که ابعاد پروژه چقدر است، بستگی به آن نیاز دارد. همچنین نگاه موجود نباید فقط نگاه B2C باشد، بلکه باید نگاه B2B و حتی B2G هم داشت.»

زیرساخت مهیا در پرداخت

علی فارمد که بنیانگذار استارت‌آپ فین‌تک حسابیت است، می‌گوید: «شاید یکی از دلایلی که استارت‌آپ‌های فین‌تک وارد حوزه بانکی نشدند این بود که در حوزه پرداخت زیرساخت وجود داشت، اما در حوزه بانکی هنوز این زیرساخت وجود ندارد. دلیل دیگرش شاید این باشد که در این حوزه اول تجارت الکترونیکی شروع شد و خریدوفروش اینترنتی راه افتاد، به همین دلیل این نیاز ایجاد شد. هنوز در حوزه بانکی این نیاز و فضا به وجود نیامده یا دیده نشده است.»

استارت‌آپ‌های فین‌تک چه کار می‌کنند؟

این روزها در ایران مثل بقیه دنیا توجه به استارت‌آپ‌های فین‌تک جلب شده است. منتها در ایران به دلایل مختلف بیشتر استارت‌آپ‌های فین‌تک بر پرداخت الکترونیک متمرکز شدند، در حالی که در دنیا انواع مختلفی از استارت‌آپ‌های فین‌تک در زمینه‌های متنوع و گوناگون فعالیت می‌کنند. به طور کلی وقتی از فین‌تک می‌گوییم یعنی درباره هر کسب‌وکاری صحبت می‌کنیم که به کمک فناوری در زمینه فعالیت‌های مالی و بانکی کاری نوآورانه انجام می‌دهد. در آینده نزدیک، فعالیت‌های مالی و بانکی با گسترش استارت‌آپ‌های فین‌تک دچار تغییر و تحول جدی خواهد شد.

چرا فین‌تک‌ها مهم هستند؟

بعد از امور نظامی که حساسیت بالایی دارند، امور مالی حساس‌ترین امور است. برای مردم اول جانشان مهم است و بعد مالشان. به همین دلیل بانکدارها و نظامی‌ها بیشتر از هر شخص دیگری از واژه امنیت استفاده می‌کنند. هیچ فردی قبول نمی‌کند پولش را در بانکی به امانت بگذارد که امن نیست و هر آن امکان دارد ورشکسته شود.

بعد از بحران بزرگ مالی آمریکا در سال 2007 و سال‌های بعد از آن، بسیاری از بانک‌های بزرگ آمریکایی ورشکست شدند و برخی از آنها با یارانه دولت زنده ماندند. همین یارانه به این بانک‌ها بود که باعث شد مردم در آمریکا به خیابان‌ها بریزند و ماجراهای 99 درصد شکل گرفت. در این فضا بود که نسل جدیدی از کسب‌وکارها شکل گرفت که عنوان کلی همه آنها فین‌تک بود. فین‌تک‌ها طیف وسیعی از کسب‌وکارها را در برمی‌گیرند؛ از استارت‌آپ‌های کوچک چندنفره تا شرکت‌های بزرگ چند هزار نفره. همه این کسب‌وکارها یک ویژگی مشترک دارند: استفاده نوآورانه از فناوری در خدمات مالی. فین‌تک‌ها هم فقط بانکی نیستند هرچند که بخش‌های بانکی آن معروف‌تر شده است. در بخش‌های بیمه، بورس، امور مالی و حسابداری و به‌طور کلی هرجایی که با تراکنش مالی سروکار دارد پای فین‌تک‌ها هم در میان است.

مینا والی

ضمیمه کلیک جام‌جم