تبدیل نقطه فروش به نقطه سرویس

در دو روز رویداد پای تمام سخنرانی‌ها نشستم و نکته مشترکی که در همه آنها وجود داشت تغییر مفهوم کارتخوان‌ در آینده نزدیک است. خبره‌های پرداخت الکترونیک جهان می‌گفتند ابزارهای پرداخت مانند تلفن‌های همراه هوشمند شده‌اند و در سال‌های پیش‌رو شاهد تغییر و تحولاتی فراوان در نقطه فروش خواهیم بود. برخی محافظه‌کاری را کنار گذاشته و رادیکال‌تر با موضوع برخورد می‌کردند و می‌گفتند که نقطه فروش به نقطه ارائه سرویس تبدیل می‌شود. یکی از سخنران‌های این رویداد دکتر محمد مظاهری بود. او از مفهومی جالب صحبت کرد به نام 2.0 POS. این مفهوم حاصل اشتراک سه مفهوم جداگانه است: کارتخوان‌، خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک.

تب 2.0

چند سالی می‌شود که از پسوندهایی مثل 2.0 یا 3.0 استفاده می‌شود. اولین بار سال 2005 در کنفرانسی که اورایلی ترتیب داده بود واژه وب 2.0 استفاده شد. آن زمان کارشناس‌ها دور هم جمع شدند تا ببینند چرا برخی شرکت‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی در سال 2000 از بین رفتند و برخی دیگر باقی ماندند. کسانی که در رویداد حاضر بودند در نهایت سر برخی موارد به جمع‌بندی رسیدند. بعدها خیلی درباره وب‌ 2.0 صحبت شد، اما خلاصه همه آنها در چند مفهوم خلاصه می‌شد: فالکسونومی (استفاده از تگ‌ها به جای طبقه‌بندی‌های منظم)، تجربه کاربر غنی،‌ مشارکت کاربران، نرم‌افزار به عنوان سرویس و مشارکت انبوه. بعدها این واژه‌ 2.0 به مذاق خیلی‌ها خوش آمد و واژه‌های ترکیبی زیادی ایجاد شد. از جمله کسب‌وکار 2.0، یادگیری الکترونیکی 2.0، سلامت 2.0، علم 2.0 و ... در همه اینها هم عدد 2 به‌صورت 2.0 نوشته می‌شود تا یک جور ادای دین باشد به شماره‌گذاری نسل‌های نرم‌افزاری. بعدتر یکی از استادهای دانشگاه MIT کتابی نوشت با عنوان Enterprise 2.0 که این یکی هم خیلی سروصدا کرد. اندرو مک‌آفی از پلتفرم‌های سازمانی صحبت کرد که دارای ویژگی‌هایی مانند قابلیت جست‌وجو، لینک،‌ نوشتن، تگ‌گذاری، امتداد و سیگنال‌هاست. سال 2010 برت کینگ کتابی نوشت با عنوان بانک 2.0. او در این کتاب از تغییراتی در بانک‌ها صحبت کرد و این که شعبه‌های بانکی در حال از بین رفتن هستند و آنجا از گسترش استفاده از تلفن همراه به جای شعبه‌ها صحبت کرد. او مدتی بعد این کتاب را ویرایش و با عنوان
بانک 3.0 منتشر کرد. حالا برخی از مفهومی جدید به نام 2.0 POS صحبت می‌کنند که قرار است نقطه فروش را تغییر دهد.

انقلاب آمازون گو

آمازون یکی از همان شرکت‌هایی است که مصداق وب‌ 2.0 سال 2005 بود. این شرکت که ابتدا یک کتابفروشی آنلاین بود به مرور کسب‌وکارش را گسترش داد و به پلتفرمی برای فروش همه چیز تبدیل شد. به مرور آمازون، بزرگ‌ترین سرویس‌دهنده وب آمریکا شد و کار تا جایی جلو رفت که سخت‌افزارهای انقلابی مانند کیندل را هم معرفی کرد. کیندل شیوه تعامل مردم با کتاب را تغییر داد. این شرکت بزرگ چند ماه پیش نسل جدیدی از فروشگاه‌ها را رونمایی کرد که به آنها
«آمازون‌گو» می‌گویند. آمازون گو یک فروشگاه معمولی با یک تفاوت ساده است. آمازون گو صف‌های پرداخت را برای همیشه حذف کرده و افراد هرچیزی را که می‌خواهند برمی‌دارند و هنگام خروج از فروشگاه هزینه همه آن چیزی که خریده‌اند به صورت خودکار از کارت اعتباری‌شان کسر می‌شود.

مطمئنا تجربه ایستادن در صف‌های فروشگاه‌های بزرگ تجربه خوشایندی نیست. در نقاط مختلف دنیا هم فروشگاه‌هایی مانند آمازون گو ایجاد شده، اما مثل اپل‌پی که پرداخت از طریق NFC را سر زبان‌ها انداخت، این آمازون گو بود که زنگ تغییر در نقطه‌های فروش را به صدا در آورد. قبل از آمازون گو باید یادی کنیم از دو استارت‌آپ موفق که نشان دادند ابزارهای پرداخت باید تغییر کنند: اسکوایر و پوینت.

اسکوایر را جک دورسی هشت سال پیش درست کرد؛ او هم همان کسی است که توییتر را ساخت. اسکوایر یک قطعه کوچک یا دانگل است که به موبایل متصل می‌شود و آن را به ابزاری برای پذیرش کارت تبدیل می‌کند. در آمریکا و اروپا دسترسی به ابزارهای پرداخت نسبتا گران است و کسب‌وکارهای کوچک در دسترسی به این ابزارها مشکل دارند و به همین دلیل مجبور می‌شوند از پول نقد استفاده کنند.

این ابزار شروع انقلابی در دسترسی به ابزارهای پرداخت الکترونیک بود. بعدها خیلی‌ها از روی دست اسکوایر چیزهایی تولید کردند، اما هیچ کدام به اندازه اسکوایر موفق نبود. سپس خود اسکوار ابزارهایش را توسعه داد و محصولات زیباتر و کامل‌تری تولید کرد. یکی از کسانی که راه اسکوایر را ادامه داد اسامه بدیر بود. او ابزاری به نام پوینت تولید کرد که کمی بزرگ‌تر از یک کارتخوان‌ معمولی بود. این ابزار نه فقط وسیله‌ای برای پرداخت با کارت و موبایل و روش‌های مختلف بود، بلکه نقش صندوق فروشگاهی را هم بازی می‌کرد.

در ایران

در ایران فروشگاه‌ها هنوز عادت نکرده‌اند از صندوق‌های فروشگاهی استفاده کنند، منتها سازمان مالیاتی اصرار دارد فروشگاه‌ها باید از صندوق‌های فروشگاهی استفاده کنند و حتما در سال‌های آینده این ابزار مورد استفاده فروشگاه‌ها هم قرار خواهد گرفت.

اکنون شاهد ترکیب صندوق‌های فروشگاهی با ابزارهای پرداخت هستیم. حالا و با ترکیب این دو با فروش و تجارت آنلاین، نسل جدیدی از ابزارهای پرداخت رشد خواهد کرد که به کلی نقطه فروش را متحول می‌کند.

این را هم اضافه کنم که مثل تلفن‌های همراه که شاهد رشد تولید برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف برای آن بودیم احتمالا شاهد رشد تولید برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف برای ابزارهای پرداخت هم خواهیم بود. همانطور که تلفن‌های همراه، هوشمند شدند کارتخوان‌ها هم در حال هوشمند شدن هستند. بزودی شاهد تغییراتی گسترده در نقاط فروش خواهیم بود. به نظر من خیلی هیجان‌انگیز است.

رضا قربانی

ضمیمه کلیک جام‌جم