آزمون اخلاق پشت میز مناظره

رسانه نیز برای برگزاری یک مناظره موفق انتخاباتی موظف است، نکاتی را رعایت و شرایطی را فراهم کند که رقابت‌های انتخاباتی در مسیر درست، قانونی و اخلاقی پیش برود و در عین حال، مشارکت حداکثری مخاطب در انتخابات و نیز انتخاب فرد اصلح را در پی داشته باشد. به منظور بررسی اصول برگزاری مناظره‌ موثر تلویزیونی با کارشناسان عرصه رسانه و سیاست گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

مجاز به تقلید از غربی‌ها نیستیم

یک کارشناس ارتباطات درباره اصول و الزامات مناظره معتقد است: در سال‌های اخیر همراه با رشد فناوری‌های رسانه ای و ماهواره‌ای همه ما شاهد ده‌ها مناظره بوده‌ایم که آخرین آنها مناظره‌های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود؛ امّا نکته اساسی این است که با توجه به این‌که ما مدعی مردمسالاری دینی هستیم، نه تنها مجاز به تقلید از روش‌های غربی نیستیم، بلکه ملزم به معرفی و رعایت اصولی در مناظره‌های انتخاباتی هستیم که نشان‌دهنده تمایزمان با جوامع سکولار باشد.

دکتر مهران صمدی ادامه داد: نامزدهای محترم هنگام شرکت در مناظره‌های انتخاباتی باید در نظر داشته باشند که انتخابات در جمهوری اسلامی ایران نماد عزت و اقتدار ملی، حضور و مشارکت عمومی مردم، صف‏آرایی در مقابل دشمنان استقلال و عزت ملی، توانایی و اقتدار ملی، مردمسالاری دینی، آبرو و رشد ملی، آگاهی و بصیرت، رأی به نظام اسلامی و قانون اساسی، اعتماد مردم به نظام، امیدواری به آینده نظام و زنده بودن و خود آگاهی مردم است.

این مدرس ارتباطات با تاکید بر این نکته که هر گونه حرف و عملی که حتی یکی از این نمادها را خدشه دار کند پذیرفته نیست، به نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری توصیه کرد که در هنگام مناظره اصولی از جمله تقویت وفاق و وحدت کلمه و حس خوش‌بینی مردم به آینده نظام، تحمل یکدیگر، ترسیم اهداف والا و متعالی، حلم، خوشبین کردن مردم به نتایج انتخابات، عدم استناد به شایعات بی اساس، پرهیز از تهمت زنی، استفاده از منطق و عقلانیت، پرهیز از واکنش‌های احساسی و عصبی، پرهیز از تخریب سایر نامزدها، سیاه نمایی گذشته و حال نظام و طرح اتهامات اثبات نشده، رعایت انصاف، پرهیز از دادن وعده‌های خلاف قانون، نفی خودخواهی و اولویت دادن به منافع ملّی، درنظر گرفتن و ملاحظه ارزش‌های نظام، خودداری از ارائه آمارهای سست و عدم طرح مسایلی که موجب بی آبرویی کشور در سپهر سیاسی جهان بشود را رعایت کنند.

تبیین دقیق و شفاف برنامه‌ها

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که برگزاری مناظره‌ها برای آشنایی مردم با نامزدها و برنامه‌های کاری آنان است، گفت: بهتر است در این مناظره‌ها کاندیداها با سخنان صریح و شفاف به طرح دیدگاه‌های خود بپردازند تا مردم به گزینه اصلح برسند.

نصرالله پژمانفر افزود: باید برنامه‌ها دقیق و شفاف برای مردم تبین شود، چراکه طرح شعارهای تبلیغاتی نمی تواند آنان را قانع کند .

نماینده مشهد با بیان این‌که هر یک از نامزدها باید نسبت به شعارهایشان پایبند باشند، گفت: باید مباحث احکامی در گفتمان‌ها رعایت شود؛ یعنی اخلاق اسلامی در بیان موضوعات روشن باشد و افراد در قالب دروغ و تهمت به اظهار نظر نپردازند.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس افزود:‌ نباید در مناظره‌ها به طرف مقابل تهمت زده شود و در تعیین مرز تهمت زنی و بیان واقعیات دقت لازم منظور شود.

وی افزود: برنامه نامزدها باید در همه حوزه‌ها گفته شود که البته گویا متاسفانه قرار نیست برنامه ای در موضوعات فرهنگی گفته شود و قرار است طرح مباحث بیشتر در حوزه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باشد.

بایسته‌های مناظره

دکتر علی دارابی با اشاره به این‌که مناظره در میان ساختارها و قالب‌های برنامه سازی تلویزیونی، پرطرفدارترین و جذاب ترین ساختار و نقش اصلی را در رای آوری نامزد نهایی دارد، عنوان کرد: بر این باورم که بایسته‌های مناظره‌های تلویزیونی باید دربرگیرنده ده اصل باشد تا شاهد یک گفت‌و‌گوی روشنگرانه و جذاب باشیم.

این استاد دانشگاه حق مداری و رعایت جانب عدالت و انصاف نسبت به مخاطبان حاضر و غایب؛ رعایت اخلاق، ادب و پرهیز از توهین و پرخاشگری؛ جدال احسن و تضارب آرا برای رسیدن به حق و خیر و پرهیز از سیاه‌نمایی و مچگیری و تخریب اقدامات و عملکردهای گذشته و حال مسئولان را از جمله این اصول برشمرد.

وی ضمن هشدار در این خصوص که مبادا برای رای آوری و مقام‌های دنیایی زودگذر، کارنامه پرافتخار انقلاب از ابتدا تا کنون زیر سوال برود، درباره دیگر اصول مناظره‌های تلویزیونی نیز توضیح داد: نقد به معنای واقعی آن یعنی دیدن قوت‌ها و کامیابی‌ها در کنار ضعف‌ها و ناکامی ها؛ خودداری از طرح مباحث و مسائلی که موجب دشمن‌شاد شدن ملت بزرگ ایران شود؛ اجتناب از عوام‌گرایی و دادن وعده‌های کاذب و غیرعملی؛ باورپذیر بودن بحث‌ها و استناد به آمار واقعی و برخورداری برنامه‌ها از پشتیبانی علمی و مطالعات کارشناسانه و برحذر داشتن خود و دیگران از عملیات و جنگ روانی علیه سایر نامزدها برای موفقیت زودگذر از دیگر اصول مبرهن مناظره است.

6 قدم مهم در مناظره

دکتر امیر دبیری‌مهر یک مناظره موفق انتخاباتی در رسانه را حائز ویژگی‌های متعددی دانست و از مهم‌ترین آنها به این موارد اشاره کرد.

به گفته این کارشناس رسانه، مناظره یک ژانر خاص گفت‌وگوی تلویزیونی است که با ویژگی‌های خاص اهمیت پیدا کرده و در رقابت‌های اجتماعی و کارزارهای انتخاباتی تاثیرگذار شده است. وی اصل اول مناظره را طرح اختلاف‌نظرها برشمرد.

استدلال و توان مباحثه نامزدها اصل دومی است که دکتر دبیری‌مهر به آن اشاره دارد و در این باره توضیح داد: نامزدها باید بتوانند مدعای خودشان را مستند و مستدل بیان کنند و بی‌شک مخاطبان نیز جذب بیان و نظر نامزدی خواهند شد که در ارائه سند و ادله موفق‌تر هستند و مستندتر سخن می‌گویند.

این پژوهشگر حوزه رسانه، نوع حضور و ارائه مناظره توسط نامزدها را اصل سوم مناظره تلویزیونی برشمرد و با تاکید بر این نکته که مناظره اصولی، مناظره زنده است؛ اصل چهارم را در زنده بودن مناظره دانست. این کارشناس رسانه در نهایت وجود یک گروه تحقیقاتی برای تامین محتوا قبل و در حین برگزاری یک مناظره را از اصول مهم آن دانست و حضور چنین گروهی را در عمق معنایی یک مناظره انتخاباتی بسیار موثر برشمرد.

اولویت در رعایت قواعد کار

علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با جام جم یکی از راهبردهای جمهوری اسلامی ایران را حضور حداکثری مردم در انتخابات و کمک به شناخت بهتر برای انتخاب اصلح دانست و گفت: البته این مهم وظیفه ای است که بر دوش رسانه‌ها بویژه رسانه ملی قرار داده شده و پخش زنده مناظره ها بهترین محک برای انتخاب رئیس جمهور اصلح است.

وی افزود: با دیدن مناظره ها میان نامزدها مردم می توانند بر اساس شناخت و قضاوتی که خواهند داشت سرنوشت کشور در چهار سال آینده را رقم بزنند . رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تاکید کرد: به نظر می رسد ضرورت دارد نامزدهای انتخاباتی بر اساس اصول و اخلاق اسلامی و مسائل مربوط به امنیت ملی ‌به عنوان افرادی که قرار است رئیس جمهور کشور شوند رعایت قواعد مناظره را در اولویت خود قرار دهند.

بروجردی تصریح کرد: با توجه به تجربه‌ای که در ادوار گذشته در بحث مناظره ها داشتیم، ‌باید بتوانیم به بهترین شکل به مردم کمک کنیم که حضور حداکثری را در بحث انتخابات ریاست جمهوری داشته باشند و بهترین انتخاب را انجام دهند.