هشدار درباره نابودی جنگل‌های زاگرس

به گزارش جام‌جم، جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس گستره‌ای از مناطق شمال غربی، غرب و جنوب غرب کشور شامل استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، لرستان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، فارس و ... را شامل می‌شود. جنگل‌های زاگرس بیش از شش میلیون هکتار وسعت دارند و عواملی چون آفات و بیماری زوال بلوط، خشکسالی، هجوم گردوغبار، آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی و چرای بی‌رویه دام، به نابودی بخش‌های وسیعی از این جنگل‌ها منجر شده است. بر اساس آخرین آمار و بررسی‌های صورت گرفته در استان‌های زاگرس‌نشین کشور، بالغ بر یک میلیون و 400 هزار هکتار از سطح جنگل‌های زاگرس به دلیل عوامل فوق، بین ده تا 100 درصد دچار نابودی و خشکیدگی شده است. این سطح خشکیدگی (که درختان بلوط و گونه‌هایی چون ارژن، شن و گون را در برگرفته)، عمدتا در استان‌های ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، فارس، چهارمحال و بختیاری و خوزستان مشاهده می‌شود.

خشکیدگی جنگل‌های زاگرس تاکنون به قطع و مرگ 80 هزار اصله بلوط انجامیده است. البته در شهریور 93 اعتباری به میزان 75 میلیارد تومان از محل سازمان جنگل‌ها و دولت، برای احیای این جنگل‌ها اختصاص داده شد و استانداران 12 استان زاگرس‌نشین نیز در همان سال تفاهم‌نامه همکاری برای احیای این جنگل‌ها امضا کردند. اما در سال‌های بعد، بویژه یک سال گذشته، کمتر خبری از تداوم توجه و رسیدگی به این جنگل‌ها مخابره شد و گویی دوباره گرد فراموشی بر زندگی غمبار جنگل‌های زاگرس سایه افکنده است.

هشدار افزایش تخریب

سخنان سیداسدالله هاشمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد تائیدی است بر این ادعا. وی در گفت‌وگو با جام‌جم یادآور می‌شود که جولان آفات مختلف همچون سوسک چوبخوار و پروانه جوانه خوار بلوط در جنگل‌های زاگرس همچنان ادامه دارد که این عامل در کنار تداوم خشکسالی و حتی شدت گرفتن آن به دلیل کاهش 15 درصدی بارندگی‌ها در استان طی سال جاری، افزایش تعداد آتش‌سوزی‌ها به دلیل رشد علوفه‌ای جنگل‌ها در بهار و شخم زیر اشکوب (شخم و بهره‌برداری کشاورزی زیر حوزه جنگل‌ها)، درمجموع باعث گسترش دامنه نابودی جنگل‌های زاگرس شده است. 20درصد جنگل‌های زاگرس در کهگیلویه و بویراحمد است و این استان با داشتن حدود 875 هزار هکتار جنگل بیشترین سرانه را در کشور دارد. اما جنگل‌های بلوط این استان نیز همچون جنگل‌های بلوط سایر استان‌ها، علاوه بر نابودی تدریجی درحال گرفتار شدن به معضل عدم زادآوری و پیری نیز هستند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اعلام این خبر، دلیل این معضل نگران‌کننده جدید را در کنار تمام عوامل تهدیدکننده فوق، همچنین به خطر افتادن حیات وحش منطقه همچون سنجاب‌ها می‌داند که وظیفه پنهان کردن بذر بلوط و کمک به زادآوری و رشد آن در جنگل را به عهده دارند. عدم زادآوری و در نتیجه پیری درختان جنگلی زاگرس به معنای کاهش تراکم تاج پوشش و از بین رفتن تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، وقوع سیلاب‌ها، خشکسالی و افزایش دماست که به گفته رحیم ملک‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه لرستان موارد فوق در کنار وقوع پدیده ریزگردها، جنگل‌های این منطقه را با وضعیت دشواری مواجه کرده و آنها را در برابر تنش‌های محیطی آسیب‌پذیرتر کرده که این امر در کنار پدیده خشکیدگی و زوال درختان در سال‌های اخیر، حیات کل منطقه (اعم از گیاهی، جانوری و زیست انسان) را به خطر انداخته است.

عامل اصلی خشکیدگی جنگل‌های بلوط

جعفر گوهرگانی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: 85 هزار هکتار از جنگل‌های بلوط این استان دچار خشکیدگی شده‌اند که از مجموع این مقدار خشکیدگی جنگل‌های بلوط استان، میزان آلودگی در 32 هزار هکتار کم، در 15 هزار هکتار متوسط و در 37 هزار هکتار نیز زیاد بوده است.

وی با بیان این‌که در برخی مناطق این استان شامل دشتک سی‌سخت، خائیز کهگیلویه، گناوه گچساران و بوستان باشت، کانون‌های آلوده به خشکیدگی مشاهده شده است، می‌افزاید: 106 روستای کهگیلویه و بویراحمد با حدود 6000 خانوار در مناطق آلوده به خشکیدگی بلوط زندگی می‌کنند. همچنین تعلیف بیش از حد دام بویژه بز از جمله عواملی است که می‌تواند به از بین رفتن جنگل‌های بلوط در کهگیلویه و بویراحمد منجر شود.

فاطمه مرادزاده