انیمیشن ایرانی در تاریک روشنای حمایت

چرا که صنعت انیمیشن در ایران قصه پرغصه‌ای است که هیچ وقت جدی گرفته نشده. این در حالی است که کشورهای غربی سال‌هاست با سلاحی به نام انیمیشن در پی معرفی فرهنگ خود به تمام دنیا و آموزش کودکان و نوجوانان هستند و سرمایه‌گذاری‌های بسیاری را هم صرف این مقوله کرده‌اند. امروزه در سینمای جهان انیمیشن‌ها جزو پرفروش‌ترین آثار سینمایی هستند و گیشه سینماهای دنیا در دست انیمیشن‌هاست. این اتفاق البته یکباره نیفتاده و با حمایت از چنین آثاری امروز انیمیشن به یکی از آثار مورد علاقه مردم در سراسر دنیا تبدیل شده است.

در کشور ما با این‌که در سال‌های اخیر شاهد افزایش ساخت انیمیشن بودیم، اما هنوز هم این هنر ـ صنعت را آن‌طور که باید و شاید جزئی از سینما به حساب نمی‌آورند. این نادیده گرفته شدن البته دلایل مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به کمبود بودجه دولتی، سوءمدیریت‌های دولتی و فرهنگی، عدم مدیریت و برنامه‌ریزی خود شرکت‌ها، به‌هم ریختگی صنفی، ضعف در بازاریابی و بازارسازی و... اشاره کرد.

موفقیت انیمیشن‌های ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی دلیلی شد تا بار دیگر جام‌جم مشکلات انیمیشن‌سازی در ایران را در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه بررسی کند.

لزوم استقلال انیمیشن‌سازی

محمدمعین صمدی که تاکنون با سه اثر به نام «آواز شب»، «راز آن درخت» و «لینالوک» در بخش مسابقه ایران هشتمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران شرکت داشته به جام‌جم گفت: اگر در باکس آفیس سینمای آمریکا نگاه کنیم مثلا در بین ده فیلم پرفروش‌شان، دو، سه فیلم که معمولا در اوایل جدول هم قرار دارند متعلق به فیلم‌های انیمیشن است. بنابراین انیمیشن ایرانی قابلیت فروش و دیده شدن در گیشه را دارد، اما مشکلی که در این بین وجود دارد این است که مدیریت منابع و بودجه در این زمینه مشکل دارد. مدیریت این حوزه باید بتواند به سوژه‌های درخور، تیم‌های کاری کارآمد، انیمیشن‌سازان متخصص و... بها دهد.

او در ادامه افزود: ما در انیمیشن‌مان مشکل ضمانت اجرایی داریم. یعنی که باید فیلمساز برای ساخت انیمیشنی که بازگشت سرمایه داشته باشد، دستش باز باشد. در این‌صورت فیلمساز فاکتورهای فروش و لذت بردن مخاطب را رعایت می‌کند. مثلا «تهران 1500» روی چهره‌ها سرمایه‌گذاری کرد و در انیمیشن خود چهره‌های سینمایی را آورد، اما اگر بحث به سمت فیلم‌های سفارشی نهادهای مختلف برود، اتفاق خوبی رقم نمی‌خورد. به عبارت دیگر اگر انیمیشن‌سازی از انحصار مراکز دولتی بیرون بیاید و مستقل فعالیت کند، حتما دغدغه برگشت سرمایه را پیدا می‌کند و می‌تواند انیمیشن‌های مخاطب‌پسندی را تولید کند. صمدی در پایان تصریح کرد: در ایران زیرساخت‌های کافی و مجهز و همچنین مدیریتی کارآمد برای انیمیشن‌سازی وجود ندارد. بنابراین بخشی از انیمیشن‌سازی مربوط به مشکلات سخت‌افزاری می‌شود و بخش دیگر مشکلات مدیریتی. ما به لحاظ تکنیکی و هنری انیمیشن‌سازهای خوب و بااستعدادی در کشور داریم، اما به لحاظ مدیریتی متاسفانه مشکل داریم!

ضرورت وجود زیرساخت‌های لازم

کیانوش دالوند انیمیشن‌ساز جوانی است که انیمیشن‌های شاخصی چون «ناسور»، «رستم و سهراب» و... را در کارنامه کاری خود دارد. او در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر لزوم ساخت زیرسازهای مناسب در انیمیشن‌سازی بیان کرد: برای هنر-صنعت انیمیشن ما نیاز به زیرساخت‌های مناسب در این حوزه داریم که وظیفه آن برعهده دولت است. ضمن این‌که دولت باید دست بخش خصوصی را در این زمینه باز بگذارد. در این‌صورت است که تولید داستان انیمیشن با کیفیت خوب در ایران امکان‌پذیر می‌شود و صنعت انیمیشن می‌تواند به عنوان صنعتی افتخارآفرین و پولساز در کشور مطرح شود. دالوند در ادامه بیان کرد: متاسفانه نمی‌دانم در این بین چه مشکلی وجود دارد که دولت به رشد بچه‌های انیمیشن در ایران به شکلی بنیانی و عملگرا نگاه نمی‌کند. چرخه اقتصادی نسبتا ضعیف، کمبود سالن‌های سینما، نبود افراد حرفه‌ای در پخش و همین طور ضعف کار تیمی در تولید از عمده دلایل مشکلات این عرصه هستند که البته با همت جوانان و تجارب سال‌های اخیر نشانه‌های بهبود و شکل‌گیری پایه‌های این صنعت دیده می‌شود. از آن طرف اکران انیمیشن هم معضلات زیادی دارد، هماهنگی پخش و تبلیغات اصلی‌ترین این مشکلات هستند که ما در تلاش برای رفع آنها هستیم.

انیمیشن را جدی نمی‌گیرند

محمدرضا نجفی‌امامی از فعالان حوزه انیمیشن است و ساخت اولین رئال ـ انیمیشن ایرانی با نام «مبارک» را در کارنامه کاری خود دارد.

او با اشاره به استقبال جهان از انیمیشن‌های ایرانی به جام‌جم گفت: تولیدات انیمیشن ما در خارج از کشور با بازخوردهای خوبی مواجه می‌شود و البته این به نظر من 10 درصد ظرفیت و توانایی انیمیشن‌سازهای جوان ماست.

امیدوارم مدیران و مسئولان ما قسمت عمده‌ای از توانایی و انرژی خود را روی انیمیشن‌سازهای داخلی بگذارند که در این صورت از نظر مالی اعتباری و فرهنگ‌سازی نتیجه دلخواه خود را خواهند گرفت. او افزود: «مبارک» اولین رئال ـ انیمیشنی بود که در ایران ساخته شد، اما زمانی که اکران شد همه فکر می‌کردند من کارتون ساخته‌ام! در صورتی که این شکل از فیلمسازی با کارتون‌سازی برای تلویزیون و شبکه رسانه‌های خانگی فرق دارد. انیمیشن در تمام دنیا هنر ـ صنعتی پولساز است. متاسفانه در کشور ما به انیمیشن به عنوان کارتون نگاه می‌کنند و آن را جدی نمی‌گیرند. اگر بخواهیم انیمیشن‌سازی را در ایران گسترش دهیم باید به ساخت این‌گونه آثار توجه بیشتری کنیم و این‌طور نباشد که هر چند سال یک فیلم انیمیشن ساخته و اکران شود و تمام.

ساناز قنبری - سینما